Дрэва вечнасцi

Цар паехаў верхам, следам палкаводцы паскакалі,

Адусюль людское мора шматгалосае цякло.

Галасы ляцелі ў неба, літасць бога праслаўлялі:

«Хай дабро кіруе намі, хай навекі згіне зло!»

І калі бліжэй пад'ехаў караван, пакрыты пылам,

Тарыэлю задуменна так прамовіў Аўтандзіл:

«Бачыш, хмара наплывае, быццам пыл на небасхіле?

Вось таму палае сэрца, белы свет мне стаў не міл.

Там мой цар — настаўнік, едзе ён паспешна на сустрэчу;

Не пайду туды, мне сорам і душа мая ў агні.

Так, як я, хто мог на свеце страціць гонар чалавечы?!

Памажыце вы з Прыдонам той агонь мне супыніць».

Тарыэль сказаў: «Прыемна, што нясеш цару пашану;

Заставайся тут да часу, я ж пайду туды адзін.

Раскажу яму, якую ты на сэрцы носіш рану,—

Сведка бог — цябе злучу я з ясным сонцам — Цінацін!»

Аўтандзіл шацёр паставіў, сам, як леў, вачамі бліскаў;

Побач з ім — Нестан. Сляпіла вочы ўсім яе краса.

Вейкі так трымцелі квола, нібы іх крануў вятрыска.

Тарыэль сяброў пакінуў, да цара паехаў сам.

З ім Прыдон таксама рушыў па дарозе камяністай.

Цар пазнаў яшчэ здалёку Тарыэля гнуткі стан.

Злез з каня і пакланіўся льву адважнаму ўрачыста,

Па-бацькоўску прывітаўся, ўшанаваўшы царскі сан.

Тарыэль схіліўся нізка, поўны шчырасці і згоды,

Уладар абняў героя і прыціснуў да грудзей.

Цалаваў яго, як сына, ён з вялікай асалодай:

«Сонца — ты, з табой разлука робіць ноччу ясны дзень!»

Цар здзіўляўся з прыгажосці Тарыэлевай ільвінай,

Углядаўся ў твар юначы, сілу рук яго ўсхваляў.

Тут Прыдон з'явіўся слаўны, пакланіўся дабрачынна,

Ды сустрэцца з Аўтандзілам нецярпліва той жадаў.

Тарыэль заўважыў смутак у вачах цара старога

І сказаў: «Табе ўдзячны я ўсім сэрцам і душой.

Я здзіўляюся, як шчыра славіш віцязя чужога,

Ці ж магу я Аўтандзіла замяніць табе сабой?

Не дзівіся, у спазненні Аўтандзіл не вінаваты.

Сядзем лепш у засень дрэва, на расквечаны мурог.

Я скажу табе прычыну, што не ўзяў з сабой сабрата,

Я б хацеў звярнуцца з просьбай, калі б мець дазвол твой мог!»

Селі побач, і дружына стала ратная навокал;

Ззялі вочы ў Тарыэля, быццам водбліскі зарніц.

Розум траціў той, хто бачыў Тарыэля хоць здалёку;

Красамоўна і пачціва стаў з царом ён гаварыць:

«Цар, лічу сябе не вартым быць паслом ад Аўтандзіла.

Я, аднак, прыйшоў з жаданнем просьбай сэрца закрануць:

Я прашу і просіць тая, што падобна да свяціла,

Што праменнем асвятляе ночы змрок, туману муць.

Мы цяпер цябе абое шчыра просім, слёзна молім:

Аўтандзіл, свой боль забыўшы, адшукаў для нас бальзам,

Пра сваё забыў ён гора, нас ратуючы ад болю;

Дакучаць табе, напэўна, не да твару зараз нам?

Дзева віцязя кахае, закахаўся ён у дзеву,

Колькі гора перажыў ён, колькі слёз праліў дарма!

Я, укленчыўшы, ўпрашаю, не знішчай іх сваім гневам,

Ты дачку аддай асілку, бо такіх, як ён, няма.

Больш нічога не скажу я ні каротка, ні працягла».

Тут ён выцягнуў хусцінку, ёю шыю абвязаў.

Ён укленчыў — і ляцелі з вуснаў віцязя асмяглых

Словы просьбы. Выгляд гэты ўсіх пакораю здзіўляў.

Цар сумеўся, як убачыў Тарыэля на каленях,

Адступіўшы, пакланіўся ён да самае зямлі

І сказаў: «Прынёс ты радасць, а яна мільгнула ценем,—

Не хацеў цябе зняважыць — ад таго душа баліць.

Цар, ні ў чым табе адмовіць я ніколі не пасмеў бы!

Я б жыццё дачкі каханай для цябе ахвяраваў.

Ці ў палон аддаў бы. Нават калі б я ўзляцеў на неба,

Аўтандзілу роўных, пэўна, я б і там не адшукаў.

Не знайду я ў цэлым свеце зяця лепш за Аўтандзіла;

Я зрабіў дачку царыцай, царствам ёй і кіраваць.

Ружа толькі расцвітае, мой жа цвет завяў пахілы,—

Дык ці ж буду я пярэчыць, іх каханню замінаць?

Хай дачку рабу якому ты б аддаў — і то б я змоўчаў;

Хто табе адмовіць можа — той ці дурань, ці вар'ят.

Аўтандзіла дарагога хочуць бачыць мае вочы;

Бачыць бог, на шлюб іх шчасны ўсёй душою згодзен я!»

Тарыэль, пачуўшы гэта, быў глыбока ўсхваляваны

І схіліўся нізка долу ён з пашанаю нямой;

Цар таксама пакланіўся ў знак вялікае пашаны —

Кожны быў душой шчаслівы за ўчынак добры свой.

З весткай той да Аўтандзіла на кані Прыдон прымчаўся,

Сам узрадаваны цалкам той шчаслівай навіной.