Дрэва вечнасцi

Мы за доўг Фацьме заплацім лепшаю з узнагарод!»

ТАРЫЭЛЬ ПРЫЯЗДЖАЕ ДА ЦАРА МОРАЎ

Да цара паслаў з дарогі Тарыэль ганца з пасланнем:

«Тарыэль я. Сведчу гэтым: перамог у барацьбе

І вязу з Каджэці сонца, што вянчае ўсе жаданні,

Як да бацькі, я імкнуся ўсёй душою да цябе.

Я, ушчэнт разбіўшы каджаў, авалодаў іх краінай.

Цар, за ўсё табе я ўдзячны, гэта ты мне дапамог,

Бо Фацьма была, як маці, сонцу ўцехаю адзінай.

Чым аддзякую табе я? Сам не ўцямлю, бачыць бог.

Праз твае ўладанні еду, прагну я з табой сустрэцца,

Царства каджаў я з падзякай падарыць табе хачу.

Ты ўмацуй цвярдыню гэту, войска хай туды збярэцца.

Сустракай мяне. З нявестай я ў свой родны край лячу.

Загадай Усену, жонку хай прышле ён на спатканне

З той, каго ўратавала ад ліхой бяды яна.

Век Фацьме царэўна ўдзячна за паслугу й спачуванне,

З-за яе турбот, як сонца, ззяе зноў краса-вясна».

Цар, пасланне прачытаўшы, быў глыбока ўсхваляваны,

Вестку радасную гэту ён з прыемнасцю прыняў.

І, хвалу аддаўшы творцу за гасцей доўгачаканых,

На каня ўскочыў тут жа і насустрач паімчаў.

Парашыў згуляць вяселле і набраў дабра багата:

І каштоўнае каменне, і ядваб, і аксаміт.

Дзесяць дзён з Фацьмою разам ехаў ён, нібы на свята,

Рады ўбачыць льва і сонца, добры меч і добры шчыт.

Тры сябры пайшлі насустрач, войска стала на прывале,

Абдымаў і цалаваў іх мораў слаўны гаспадар,

Віншаваў ён Тарыэля, ўсе ў адказ цара ўслаўлялі,

Ззяла дзева маладая, нібы ў небе сонца шар.

А Фацьма, сустрэўшы дзеву, пала ніц з рыданнем шчасным,

Рукі, ногі цалавала, слёзы беглі з-пад павек.

Гаварыла: «Дзякуй богу! Змрок святлом азоран ясным,

Зло мінае вокамгненна, а дабро пануе век!»

І, Фацьму абняўшы, дзева ёй сказала пранікнёна:

«Літасць бога абудзіла ў маім сэрцы шчасны след;

Я была, як цемра ночы, ззяю месяцам сягоння,

Так у сонечным праменні ажывае ружы цвет».

Цар спраўляў вяселле пышна, сам ва ўладзе весялосці;

У падзяку за Каджэці цэлы тыдзень баль грымеў;

Шмат раздаў ён падарункаў тым, хто быў ягоным госцем,

Па манетах там хадзілі — браць ніхто іх не хацеў.

Горы шоўку і атласу ў палацы там ляжалі,

Упрыгожыў Тарыэля цар цудоўнейшай з карон,

Лал, сапфір і дыяменты пераліўна ў ёй блішчалі,

Быў яшчэ для Тарыэля залаты пастаўлен трон.

Цар паднёс красе-нявесце ў дар раскошнае адзенне,

Біруза на ім блішчала, пунсавеў чароўны лал;

Селі побач маладыя — з воч лілося зор мігценне,

Выгляд іх прывабна-юны жарам сэрцы распаляў.

Аўтандзіла і Прыдона ашчаслівіў дар багаты:

Конь быў кожнаму падоран і раскошнае сядло,

І адзенне дарагое. І сказалі два сабраты:

«Перад шчодрасцю тваёю нізка хілім мы чало!»

Тарыэль цару марскому словам дзякаваў прыгожым:

«Ты прымі падзяку нашу, о вялікі ўладар!

Быў ты шчодры ў падарунках, ласкай болей мы дарожым,

Гэта шчасце, што сустрэцца нам з табою творца даў!»

Цар сказаў: «О леў адважны! Ты ўсеўладны і магутны,

Ты сустрэчай радасць дорыш, ты разлукай гора шлеш.

Дар мізэрны мой ці варты тваіх подзвігаў славутых?

Без цябе гібець у цемры, а з табой жыць у святле».

Тарыэль Фацьме прамовіў: «Стала ты маёй сястрою,

Маю доўг перад табою. Як табе яго вярну?

Тыя скарбы, што з Каджэці я прывёз сюды з сабою,

Ты вазьмі як майго доўгу толькі частачку адну».

Галаву Фацьма схіліла і з паклонам адказала:

«О ўладар мой! Без цябе я застануся як адна?

Я вар'яткаю зраблюся, патану ў шаленства хвалі;

Быць з табою — гэта шчасце, быць пакінутай — труна!»

І, ад шчасця прасвятлеўшы, так сказалі маладыя,—

Бы крышталь блішчэлі зубы, пунсавеў на вуснах лал:

«Хоць не ў радасць без цябе нам будуць гукі струн жывыя,

Ды з табою развітацца мусім мы, суняўшы жаль.

Ты наш бацька і заступнік, наша вера й спадзяванне,

Карабель і стырнавога мы ласкава просім даць».

Цар сказаў: «Я задаволіць мушу вашае жаданне,

Што ж, плывіце, хоць, папраўдзе, адпускаць мне вас шкада».

І па царскаму загаду карабель падрыхтавалі,

Паплылі на ім па моры госці ў край далёкі свой.

Людзі білі сябе ў грудзі, валасы свае ірвалі,

І ад слёз Фацьмы ўздымаўся мора сіняга прыбой.