Дрэва вечнасцi

Але трапіла да каджаў выпадкова я ў палон.

Сцеражэ мяне ўсё войска, ўся варожая навала.

Дзе знайду цяпер уцеху, зменіць хто цяжкі мой кон?

Пра напасці і журботы мне яшчэ пісаць не варта.

Не вярнулася царыца, з ёю безліч каджаў там,

Хоць і тут на кожным кроку ўсюды ўзброеная варта.

Не, каб вызваліць адгэтуль, немагчыма й думаць вам.

Хто шукаць мяне сабраўся, той дарэмна траціць сілы,

Той дарэмна труціць сэрца, на агні пакут гарыць.

Аднаму зайздрошчу толькі — быў ён побач з сонцам мілым,

Без якога не пабачыць мне шчаслівае зары.

Аб сваім каханні палкім расказаць табе не смела,

Не хацела слёз дарэмных, не хапала сіл раней.

А цяпер прашу я слёзна папярэдзіць Тарыэля,

Каб жыццё сваё ў ахвяру не прыносіў з-за мяне.

Бо даволі ўжо няшчасцяў,. турбаваць не варта неба,

Не чакаю вызвалення — бог, відаць, мяне забыў.

Тарыэль памрэ, дык двойчы мне тады памерці трэба,

Застануся жыць — каменнем ты мяне тады забі!

Просіш ты, каб Тарыэлю я паслала знак кахання;

Шлю істужку я ад шаля, што калісь мне ў дар прынёс,

Бо ягоны падарунак сэрца цешыў спадзяваннем,

Хоць і мае чорны колер, нібы мой пракляты лёс!»

ПІСЬМО НЕСТАН-ДАРАДЖАН ДА КАХАНАГА

З плачам горкім і няўцешным да каханага пісала,

Слёзы жар душы гасілі, абуджалі толькі жаль.

Тым пісьмом любому сэрца вострым болем працінала,—

Скрозь пялёсткі ружы кволай мігацеў душы крышталь.

«Любы мой! Радкі прызнання я сваёй рукой пісала,

Быў пяром мне стан мой гнуткі, а чарнілам жоўць і кроў.

А паперай — тваё сэрца, што з маім сама з'яднала.

Дык нашто ты рвешся, сэрца, з тых чароўных ланцугоў?

Бачыш, любы, свет існуе скрозь няпраўдаю адною!

Як бы сонца ні свяціла — праглыне яго імгла.

Мудрацы, жыццё пазнаўшы, асудзілі ўсё зямное!

Гора мне! З табой разлука ў труну ледзь не звяла.

Разлучылі нас з табою свет і час, даўно пракляты.

Радасць нам не давялося ў згодзе між сабой дзяліць.

З сэрцам, што тваім каханнем, як кап'ём, наскрозь працята,

Што зраблю я? Хай твой розум дасць параду, як мне быць!

Я клянуся сонцам светлым, што не марыла жывога

Напаткаць цябе і сілам я не верыла сваім.

Зараз я ад шчасця плачу, праслаўляю літасць бога,—

Гора знікла, стала дыхаць я з табой жыццём адным.

Мне яно надзеяй свеціць, больш нічога і не трэба,—

Хоць параненае сэрца спапяліў агонь нягод.

Пра мяне ўспамін сардэчны хай табе згадае неба,

Я ж кахання рунь жывую зберагу ад непагод.

Што яшчэ ў пісьме скажу я, мой каханы і адзіны?

І язык стаміцца можа, і паверыць цяжка ў зло.

Мне Фацьма дала ратунак — вызваленне з рук двух злыдняў,

А цяпер па волі лёсу зноў няшчасце надышло.

Спалучыўшы з горам гора, свет дадаў пакут мне болей,—

Палічыў, відаць, што мала ён няшчасця мне прынёс:

Я да злых і дужых каджаў зноў патрапіла ў няволю.

Бачыш, любы, не шкадуе нам сваіх праклёнаў лёс!

Я сяджу ў высокай вежы, недасяжнай нават воку,

Патаемны ход пільнуюць вартавыя дзень і ноч,—

Далятаюць гулкім рэхам да мяне цяжкія крокі,

Смерць нясуць яны любому, хто прайсці сюды ахвоч.

Ты не думай, што іх войска ваяваць па-людску здольна!

Не шукай бяды,— загінеш, значыць, больш і мне не жыць.

Калі ўбачу нежывога — я згару, як трут, павольна;

Будзь скалы цвярдзей, трымайся, да спаткання каб дажыць!

Ты адкінь, каханы, думку, што, знясіленая горам,

Станам зграбным, як таполя, дастануся каджам злым;

Без цябе я жыць не буду, не зламлюся я ў пакоры,—

Або нож пратне мне сэрца, або рыну са скалы.

Сонцам я клянуся — месяц твой другому не засвеціць,

Хоць прыйшлі б тры сонцы разам, каб красу яго сустрэць.

Лепш я кінуся ў бяздонне,— хай спрадвечны змрок прывеціць,

Хай душа ўзляціць на крылах,— ты ж даруй мне гэту смерць!

За мяне маліся богу, каб паслаў мне вызваленне,

Каб не даў ператварыцца пачуццю ў агонь і тло,

Каб мне крылы даў узняцца і тваім зрабіцца ценем,

Сузіраць цябе, нібыта сонца яснага святло.

Без цябе не будзе сонца, бо ты сам яго часцінка.

Неаддзельны спадарожнік, ты навекі зліты з ім!

Вобраз твой я ў ім убачу — задрыжыць слязы расінка;

Горка мне жылося — стань жа, смерць, салодкім сном маім!

Я, душу табе аддаўшы, смерці ў твар без страху гляну;