Дрэва вечнасцi

Перадаць «Хачу сустрэцца я з табой, адважны леў!»

Не схацеў размову весці ён, відаць, з маім слугою.

На каня тады я ўскочыў, сам памчаўся даганяць.

Крыкнуў: «Віцязь, прыпыніся, раскажы мне, што з табою?»

Слоў маіх адчуўшы шчырасць, ён спыніў свайго каня.

Глянуў: «Бог цябе, напэўна, надзяліў такой красою!»

І сказаў: «Цяпер паслухай споведзь сумную маю:

Львом мой вораг аказаўся,— я ж лічыў яго казою!

Здрадай ён мяне адолеў — быў бяззбройны я ў баю!»

Адказаў я: «Не хвалюйся, адпачнем у гэтым гаі.

Віцязь мужны не сагнецца пад ударамі мяча!»

Дружна, быццам бацька з сынам, побач ехалі ў тым краі;

Я здзіўляўся прыгажосці і агню ў яго вачах.

Паміж слуг маіх быў лекар. Ён агледзеў пільна раны

І, дастаўшы стрэл асколкі, іх абмыў і завязаў.

Я спытаўся: «Хто ты будзеш? Хто параніў? Кім ты гнаны?»

І тады з журбой і скаргай ён пра ўсё мне расказаў.

«Я не ведаю,— сказаў ён,— хто ты, слаўны спадарожнік.

Ад чаго, як воск, растаў ты? І які раней ты быў?

Ружы шчок чаму зжаўцелі, змерк агатаў зірк трывожны?

Запаліўшы, нібы свечку, бог чаму цябе згасіў?

Я жыву ў Мульгазанзары — горад гэты недалёка.

Нурадзін-Прыдон завуся, я — ўладар над краем тым.

Па маёй зямлі мы едзем — хараство чаруе вока,—

Хоць малое царства гэта, ды жывуць шчасліва ў ім!

Між сынамі дзед мой мудры падзяліў сваю дзяржаву,

Востраў той, што ў моры бачыш,— гэта спадчына мая!

Дзядзька ж мой з сынамі разам захапіў яго без права,—

З імі біўся я сягоння і паранен імі я.

Сакаліным паляваннем сёння я рашыў заняцца,

І таму людзей і лоўчых я нямнога ўзяў з сабой.

Пяць сакольнічых з іх выбраў, рэшце загадаў застацца

І чакаць, калі вярнуся са здабычаю сваёй.

Сеў я ў човен і на востраў пераплыў цераз пратоку.

«Хіба ж могуць,— я падумаў,— мне пашкодзіць сваякі?»

Хоць было іх больш намнога, я не здаў назад ні кроку;

Паляваў. На вокліч гучны мне адказвалі стралкі.

Незалежнасцю такою раззлаваў радню я скора:

Аблажылі яны войскам і мяне й маіх людзей

І, на коней пасядаўшы, шлях адрэзалі да мора,—

Ад пляменнікаў і дзядзькі не чакаў я гэткіх дзей!

Я пачуў іх крык, заўважыў, як мячы ўгары блішчалі,

Сеў я ў човен, ды не ў сілах быў ад берагу адплыць,—

Насядалі іх ваякі на мяне, як буры хвалі,

Затаптаць мяне хацелі, я ж стаяў цвярдзей скалы.

Зноў пайшлі ў наступ войскі, як чмялі, ізноў населі,

Абступілі, бо адолець не маглі, б'ючыся ў лоб;

Адбіваўся ад пярэдніх, сталі ў спіну кідаць стрэлы.

Я за меч — зламаўся меч мой. Стрэл таксама не было.

І калі ўжо так абселі, што не мог абараняцца,—

На кані сваім у мора я з адчаю сігануў.

Тых, хто быў са мной, пабілі. Пачалі за мною гнацца,—

Праглынулі хвалі мора галаву іх не адну.

Бог кіруе ўсімі намі. Будзе так, як ён захоча.

Я за кроў адпомшчу злыдням — хопіць мне на гэта сіл:

Будуць клясці свет нямілы, цемра ім засцеле вочы.

Груганы зляцяцца зграяй на пагоркі іх магіл!»

Спадабаўся мне той віцязь, ён прывабіў маё сэрца.

Я сказаў яму: «Не трэба ў бой спяшацца аднаму.

Я пайду з табою разам — не пазбегне вораг смерці,

Мы адплацім поўнай мерай супраціўніку твайму!»

І дадаў: «Калі б ты ведаў, што гняце мяне журбою!

Раскажу пра ўсё спакойна, як надыдзе лепшы час».

Ён сказаў: «Якая радасць, што сустрэўся я з табою!

Аддаю табе да смерці сілу дружбы і мяча!»

Увайшлі мы ў дзіўны горад — апісаць не знойдзеш слова,—

Выйшлі войскі,— я не бачыў больш нідзе такіх сустрэч:

Ў знак пашаны шчокі дралі, попел клалі на галовы,

Цалавалі ўсе Прыдона і яго зламаны меч.

Тут і я прыпаў да густу — галасы ў адно зліліся:

«Сонца, ззяй, сваёй яснотай нам святло жыцця льючы!»

Мы ішлі — людское мора затапляла ўсю сталіцу,

Ззялі золатам уборы з пурпуровае парчы».

ДАПАМОГА ТАРЫЭЛЯ ПРЫДОНУ

«Акрыяўшы хутка, ўзяўся цар Прыдон ізноў за зброю;

Склікаў войска і да плаву аснасціў свае чаўны,—

Захапленне і здзіўленне выклікаў ён сам сабою.

Раскажу цяпер пра вынік пераможнай той вайны.

Вораг плыў у бой рашучы на васьмі чаўнах вялікіх,—

Латы воінаў блішчэлі, кожны з іх у шлеме быў,—

Падплывала раць чужая. З ваяўнічым грозным крыкам

Я штурхнуў нагой і першы човен тут жа патапіў.