Lalka

depcze ludzi po nogach. To nawet nie jest pięknie... Swoją drogą radca, Szprot,

Klejn i Lisiecki nie mają racji grozić mu jakimiś awanturami.

548

Cóż więc ja dziś znaczę w sklepie przy takim smoku? Gdy chcę zrobić

rachunek, on zagląda mi przez ramię; wydam jaką dyspozycję, on ją zaraz

głośno powtarza. Ze sklepu usuwa mnie coraz bardziej, przy znajomych

gościach ciągle mówi: „Mój przyjaciel Wokulski... mój znajomy baron

Krzeszowski... mój subiekt Rzecki...” Gdy zaś jesteśmy sami, nazywa mnie

„kochanym Rzesiem”...

Parę razy w najdelikatniejszy sposób dałem mu do zrozumienia, że te

pieszczotliwe nazwiska nie robią mi przyjemności. Ale on, biedak, nawet nie

poznał się na tym; ja zaś mam zwyczaj długo czekać, nim komu nawymyślam.

Lisiecki robi to z miejsca, więc Szlangbaum szanuje go.

Swoją drogą Szuman miał rację mówiąc wtedy, że my, z dziada pradziada,

myślimy: jak trwonić pieniądze? a oni: jak by je zrobić? Pod tym względem

byliby już dziś pierwszymi na świecie, gdyby ludzka wartość zasadzała się tylko

na pieniądzach. Ale co mi tam!...

Ponieważ w sklepie nie mam wiele zajęcia, więc coraz częściej myślę o podróży

do Węgier. Przez dwadzieścia lat nie widzieć ani zboża, ani lasu... To strach!...

Zacząłem się już starać o paszport; myślałem, że mi zejdzie z miesiąc.

Tymczasem wziął się do tego Wirski i paf!... traf!... wyrobił mi paszport w ciągu

czterech dni. Ażem się przestraszył...

Nie ma co, trzeba wyjechać choćby na kilka tygodni. Zdawało się, że

przygotowania do wyjazdu zabiorą mi trochę czasu... Gdzie tam!...Znowu

wmieszał się Wirski, jednego dnia kupił mi podróżny kufer, drugiego dnia

spakował mi rzeczy i mówi: „Jedź!...”

Ażem się rozgniewał. Czego oni, u diabła, chcą mnie sięç pozbyć.?... Kazałem

im na złość rozpakować rzeczy i kufer nakryć dywanem, bo mnie to już drażni.

Ale swoją drogą, tak bym gdzieś pojechał... tak bym jechał...

Muszę jednak pierwej trochę sił nabrać. Wciąż brak mi apetytu, chudnę, źle

sypiam, choć przez cały dzień jestem senny; miewam jakieś zawroty, bicia

serca... Ech! wszystko to przejdzie...

Klejn także zaczyna się zaniedbywać. Spóźnia się do sklepu, znosi jakieś

książeczki, chodzi na sesje nie wiadomo z kim... Ale to najgorsze, że z sumy

przeznaczonej mu przez Wokulskiego wziął już tysiąc rubli i wydał w ciągu

jednego dnia. Na co?...

Pomimo to wszystko dobry chłopak! A najlepszą miarą jego poczciwości jest

fakt, że nawet baronowa Krzeszowska nie wyrzuciła go ze swego domu, gdzie

po dawnemu mieszka na trzecim piętrze, zawsze cichutki, nikomu nie mącąc

wody.

Gdyby tylko wydobył się z tych niepotrzebnych stosunków; bo z Żydami może

nie być awantury, ale z nim!...

Niech go tam Pan Bóg oświeca i chroni.

Zabawną historię i pouczającą opowiedział mi Klejn. Uśmiałem się do łez, a

zarazem przybył mi jeden więcej dowód sprawiedliwości boskiej nawet w

drobiazgowych rzeczach.

549

„Krótki jest triumf bezbożników” - mówi, zdaje mi się, Pismo święte czy może

jaki ojciec Kościoła. Ktokolwiek zresztą powiedział, jest niezawodnym, że

zdanie to sprawdziło się i na baronowej, i na Maruszewiczu.

Wiadomo, że baronowa raz pozbywszy się Maleskiego i Patkiewicza

zapowiedziała stróżowi, ażeby pod żadnym pozorem nie wynajmował

mieszkania na trzecim piętrze studentom, choćby miało stać pustką.

Rzeczywiście, pokój studencki przez parę miesięcy był nie zajęty, ale pani miała

przynajmniej satysfakcję.

Tymczasem wrócił do niej mąż, baron, i naturalnie objął zarząd kamienicy. A

ponieważ baron ciągle potrzebuje pieniędzy, więc mocno korcił go i ów pusty

pokój, i zakaz baronowej, który zmniejszał dochody o sto dwadzieścia rubli

rocznie.

Nade wszystko jednak buntował go Maruszewicz (już się pogodzili!...), który

znowu ciągle od Krzeszowskiego pożycza pieniędzy.

- Co baron - mówił mu nieraz - masz sprawdzać, czy kandydat na lokatora jest,

czy nie jest studentem? Na co ten kłopot? Byle nie przyszedł w mundurze, to już

nie student; a jak z góry za miesiąc zapłaci, to brać, i kwita.

Baron mocno wziął do serca te rady; nakazał nawet stróżowi, ażeby gdy trafi się

lokator, nie pytając przysłał go na górę. Stróż, rozumie się, powiedział o tym

swej żonie, a żona Klejnowi, któremu znowu chciało się mieć sąsiadów najlepiej

odpowiadających jego gustowi.

Więc w parę dni po owej dyspozycji zjawia się u barona jakiś elegant z dziwną

fizjognomią, a jeszcze dziwniej ubrany: jego spodnie nie pasowały do

kamizelki, kamizelka do surduta, a krawat do wszystkiego.

- W domu pana barona jest kawalerski pokój do wynajęcia - mówił elegant - za

dziesięć rubli miesięcznie?

- A tak - mówi baron - może go pan obejrzy.

- O, to zbyteczne! Jestem pewny, że pan baron nie wynajmowałby złego

mieszkania. Czy mogę dać zadatek?

- Proszę - odpowiada baron. - A ponieważ pan ufasz mi na słowo, więc i ja nie

będę żądał bliższych informacyj...

- O, jeżeli pan baron życzy sobie...

- Między ludźmi dobrze wychowanymi wystarcza wzajemne zaufanie - odparł

baron. - Mam więc nadzieję, że ani ja, ani moja żona, a nade wszystko moja

żona nie będzie miała powodu skarżyć się na panów...

Młody człowiek gorąco ścisnął go za rękę.

- Daję panu słowo - rzekł - że nigdy nie zrobimy przykrości pańskiej żonie,

która może niesłusznie uprzedziła się...

- Dość! Dość!... panie - przerwał baron. Wziął zadatek i wydał kwit.

Po wyjściu młodzieńca wezwał do siebie Maruszewicza.

- Nie wiem - rzekł strapiony baron - czy nie palnąłem głupstwa... bo lokatora już

mam, ale sądząc z opisu obawiam się, czy nie będzie nim jeden z tych młodych

ludzi, których właśnie wypędziła moja żona...

550

- Wszystko jedno! . - odparł Maruszewicz - byle z góry płacili.

Na drugi dzień z rana wprowadzili się do pokoiku trzej młodzi ludzie, ale tak

cicho, że nikt ich nawet nie widział. Nikt nawet nie uważał, że wieczorami

sesjonują z Klejnem. Zaś w kilka dni później wpadł do barona mocno

zirytowany Maruszewicz wołając:

- A wie baron, że to istotnie są ci hultaje, których wyrzuciła baronowa. Maleski,

Patkiewicz...

- Wszystko jedno - odpowiada baron. - Żonie mojej nie dokuczają, więc byle

płacili...

- Ale mnie dokuczają! - wybuchnął Maruszewicz. - Jeżeli okno otworzę, jeden z

nich strzela do mnie grochem przez świstułę, co wcale nie jest przyjemne. Gdy

się zaś zejdzie u mnie parę osób albo któraś z dam (dodał ciszej), bębnią mi

grochem w okna tak, że wysiedzieć nie można... To mi przeszkadza... to mnie

kompromituje. Ja pójdę na skargę do cyrkułu!...

Baron naturalnie opowiedział o tym swoim lokatorom prosząc ich, aby nie

strzelali do okien Maruszewicza. Ci przestali strzelać, ale za to jeżeli

Maruszewicz przyjmuje u siebie jaką damę, co trafia mu się dosyć często, zaraz

jeden z chłopaków wychyla się przez okno i wrzeszczy :

- Stróżu! stróżu!... a nie wiecie, jaka to pani poszła do pana Maruszewicza?

Naturalnie, stróż nie wie nawet, czy jaka poszła, ale po podobnym zapytaniu

dowiaduje się o tym cała kamienica.

Maruszewicz jest wściekły na nich; tym bardziej że baron na jego skargi

odpowiada :

- Sam mi radziłeś, ażebym nie trzymał pustego lokalu...

I baronowa spokorniała, bo z jednej strony boi się męża, a z drugiej studentów.

Takim sposobem baronowa za swoją złość i mściwość, a Maruszewicz za

intrygi, z jednej i tej samej ręki ponoszą karę; uczciwy zaś Klejn ma

towarzystwo, jakiego pragnął.

O, jest sprawiedliwość na świecie!...

Ten Maruszewicz, dalibóg, jest bezwstydny!