Lalka

się do niej po nocach, co by jeszcze dowodziło, żeś niezupełnie wstyd zatracił,

ale nawet odwiedzasz ją w biały dzień, wobec służby, młodzieży i uczciwych

mieszkańców tej skompromitowanej kamienicy.

Nie łudź się jednak, nieszczęsny, że sam tylko romans z nią prowadzisz.

Pomaga ci jeszcze twój rządca, ten nędznik Wirski, i ten osiwiały w rozpuście

twój plenipotent Rzecki.

Muszę dodać, że Rzecki nie tylko uwodzi ci twoją kochanicę, ale jeszcze okrada

cię w dochodach z domu: pozniżał bowiem komorne niektórym lokatorom, a

przede wszystkim tej Stawskiej. Skutkiem tego dom twój już nic niewart, ty sam

stoisz nad brzegiem przepaści i zaprawdę! wielką wyrządziłby ci łaskę

szlachetny dobroczyńca, który by zechciał kupić tę ruderę po Łęckich z małą dla

ciebie stratą.

Gdyby więc znalazł się taki dobrodziej, pozbądź się ciężaru, weź z

wdzięcznością, co się da, i uciekaj za granicę, pierwej, nim sprawiedliwość

441

ludzka okuje cię w kajdany i wtrąci do lochów: Czuwaj nad sobą!... strzeż się!...

i posłuchaj rady życzliwego przyjaciela”

- Zuch baba, co? - zapytał Wokulski spostrzegłszy, żem już skończył czytanie.

- Niech ją diabli porwą!- zawołałem domyślając się, że mówi o autorce listu. -

Ja, według niej, osiwiałem w rozpuście!... Ja kradnę!... Ja romansuję!...

Przeklęta jędza.

- No, no, uspokój się, bo już widzę jej adwokata - rzekł Stach.

Istotnie, w tej chwili wszedł do sklepu człeczyna w starym futrze, wypłowiałym

cylindrze i ogromnych kaloszach. Wszedł, rozejrzał się jak ajent śledczy,

zapytał Klejna, kiedy będzie pan Wokulski, potem nagle udał, że dopiero nas

spostrzega, i przybliżywszy się do Stacha szepnął :

- Wszak pan Wokulski?... Czy mogę mieć z panem króciutką konferencję na

osobności?

Stach mrugnął na mnie i poszliśmy we trzech do mego mieszkania. Gość

rozebrał się, przy czym zauważyłem, że jego spodnie są jeszcze bardziej

wytarte, a zarost mocniej zjedzony przez mole niż futro.

- Prezentuję się panom - rzekł wyciągając do Wokulskiego prawą, a do mnie

lewą rękę. - Jestem adwokat...

Tu wymienił nazwisko i - tak został z rękoma w powietrzu. Dziwnym bowiem

trafem ani Stach, ani ja nie czuliśmy ochoty do uściskania go.

Poznał to, ale nie zmieszał się. Owszem, z najlepszą miną zatarł ręce i rzekł

śmiejąc się:

- Panowie nawet nie pytają: jaki mnie tu interes sprowadza

- Domyślamy się, że pan sam powiesz - odparł Wokulski.

- Racja! - zawołał gość. - Otóż mówię krótko. Jest tu jeden bogaty, ale bardzo

skąpy Litwin (Litwini są bardzo skąpi!), który prosił mnie, ażebym mu

nastręczył do nabycia jaką kamienicę. Mam ich z piętnaście, ale przez szacunek

dla pana, panie Wokulski, bo wiem, co pan robisz dla kraju, nastręczyłem mu

pańską, tę po Łęckim, i po dwutygodniowej pracy nad nim tylem zrobił, że

gotów dać... Zgadnijcie panowie: ile?... Osiemdziesiąt tysięcy rublil... Co?

Kokosowy interes. Nieprawdaż?...

Wokulski zaczerwienił się z gniewu, a przez chwilę myślałem, że wyrzuci

gościa za drzwi. Pohamował się jednak i odparł, ale już tym swoim tonem, tym

ostrym i nieprzyjemnym:

- Znam tego Litwina, nazywa się baronowa Krzeszowska

- Co?... - zdziwił się adwokat.

- Ten skąpy Litwin daje nie osiemdziesiąt, ale dziewięćdziesiąt tysięcy za mój

dom, pan zaś proponujesz mi niższą cenę, ażeby więcej zarobić...

- Hę! Hę! hę... - zaczął śmiać się adwokat. - Któż by inaczej robił, szanowny

panie Wokulski?

- Powiedz pan zatem swojemu Litwinowi - przerwał mu Stach że sprzedam

kamienicę, ale za sto tysięcy rubli. I to do Nowego Roku. Po Nowym Roku cenę

podniosę.

442

- Ależ to jest nieludzkie, co pan mówi!... - wybuchnął gość. - Pan chce tej

nieszczęśliwej kobiecie wydrzeć ostatni grosz... Co świat na to powie, zastanów

się pan!...

- Co powie świat, o to nie dbam - rzekł Wokulski. - A jeżeli zechce mnie

moralizować, tak jak pan, pokażę mu drzwi. O, tam są drzwi, widzisz pan, panie

adwokacie?

- Daję panu dziewięćdziesiąt dwa tysiące rubli i ani grosza więcej - odparł

adwokat.

- Niech pan włoży futro, bo się pan zaziębi na dziedzińcu...

- Dziewięćdziesiąt pięć... - wtrącił adwokat i szybko zaczął się ubierać.

- No, żegnam pana... - rzekł Wokulski otwierając drzwi. Adwokat nisko ukłonił

się i wyszedł, zza proga zaś dodał słodkim tonem :

- To ja tu przyjdę za parę dni. Może szanowny pan będźie lepiej dysponowany...

Stach zamknął mu drzwi przed nosem.

Po wizycie obrzydliwego adwokata wiedziałem już, co myśleć. Pani baronowa z

pewnością kupi kamienicę Stacha, ale pierwej użyje wszelkich środków, ażeby

coś utargować. Znam te środki! Jednym z nich był ów list anonimowy, w

którym szkaluje panią Stawską, a o mnie mówi, że osiwiałem w rozpuście.

Skoro zaś kupi kamienicę, przede wszystkim wypędzi z niej studentów, a

zapewne i biedną panią Helenę. Gdybyż choć na tym ograniczyła swoją

nienawiść...

Teraz już mogę opowiadać galopem wszystkie wypadki, które później nastąpiły.

Otóż po wizycie tego adwokata tknęło mnie złe przeczucie. Postanowiłem dziś

jeszcze odwiedzić panią Stawską i ostrzec ją, ażeby się miała na baczności przed

baronową. Nade wszystko zaś, ażeby jak najrzadziej siadała w oknie.

Te panie bowiem, obok zdobiących je cnót, mają fatalny zwyczaj, że ciągle

siedzą w oknie. Pani Misiewiczowa sobie, pani Stawska sobie, Helunia sobie i

nawet kucharka Marianna też sobie. I nie dość, że siedzą cały dzień, ale jeszcze

siedzą wieczorami przy lampach i nawet nie zapuszczają rolet, chyba przed

udaniem się na spoczynek. Toteż widać wszystko, co się dzieje w ich

mieszkaniu, jak w latarni.

Dla uczciwych sąsiadów taki sposób przepędzania czasu byłby najlepszym

dowodem ich zacności: pokazują się wszystkim cały dzień, bo nie mają czego

ukrywać. Gdym sobie jednak przypomniał, że te kobiety są ciągle szpiegowane

przez Maruszewicza i przez panią baronowę, i gdy jeszcze pomyślałem, jak

baronowa nienawidzi pani Stawskiej - ogarnęły mnie najgorsze przeczucia.

Tego samego wieczora chciałem pobiec do moich szlachetnych przyjaciółek i

zakląć na wszystkie świętości, ażeby tak ciągle nie przesiadywały w oknach i

nie narażały się na śledztwo baronowej. Tymczasem akurat o wpół do dziewiątej

zachciało mi się pić i - zamiast do pań, poszedłem na kufelek.

Był już tam radca Węgrowicz i Szprot, ajent handlowy. Właśnie mówili coś o

tym domu, co zawalił się przy ulicy Wspólnej, kiedy naraz Węgrowicz trąca

swoim kuflem w mój kufel i mówi:

443

- Niejeden się to jeszcze dom zawali przed Nowym Rokiem!

A Szprot mrugnął okiem.

Nie podobało mi się jego mruganie, bo nigdy nie lubiłem przemrugiwać się z

lada błaznem, więć pytam:

- Cóż to, panie, mają znaczyć pańskie pantominy?

On śmieje się głupowato i mówi:

- Przecież pan wie lepiej aniżeli ja, co to znaczy. Wokulski sprzedaje sklep...

Męko Chrystusowa!... Żem go nie trzasnął kuflem w łeb, dziwię się samemu

sobie. Na szczęście, pohamowałem pierwszy impet, wypiłem dwa kufle piwa

jeden po drugim i pytam go niby spokojnym głosem:

- Po cóż by Wokulski miał sklep sprzedać i komu?

- Komu?... - wtrąca Węgrowicz. - Alboż to mało Żydów w Warszawie? - Złożą

się we trzech, bodaj w dziesięciu, i zaparszywią Krakowskie Przedmieście z

łaski jaśnie wielmożnego pana Wokulskiego, co trzyma własny powóz i jeździ

do arystokracji na letnie mieszkanie. Mój Boże!... pamiętam, jak mi to

biedactwo podawało rozbratel u Hopfera... Nie ma teraz, jak jeździć na wojnę i

rewidować tureckie kieszenie.