Дрэва вечнасцi

Хоць і стомлены ты, пэўна, але ўсё ж прыходзь хутчэй!»

Цар чакаў, калі на выйсце ў трубы лоўчыя зайграюць,

Рады быў майму з'яўленню, пахваліў мой сціплы ўбор.

Ціха, так, каб не пачуў я, ён шапнуў на вуха жонцы:

«Бачыць люба Тарыэля, цешыць вока ён сабой,

Цемру скрухі і журботы разганяе, нібы сонца,

Дык, прабач, дакучу просьбай неадкладнаю сваёй.

Расказаць хачу: задумаў без цябе адну я справу.

Як вядома ўсім, царыцай быць прызначана дачка;

Хай жа ўбачаць дрэва раю і красу ўсяе дзяржавы,—

Палявалі мы з ахвотай у даліне і міжгор'і,—

Ды нядоўга йшлі забавы, пачалі трубіць да збору,—

Гульні ўсе спыніць, вяртацца — быў загад цара такі.

Каб мяне пабачыць, людзі ўсё запоўнілі сабою,

Быў на мне, як пераможцу, шыты золатам каптан;

Тварам бледны быў, як ружа, што абмыты рос слязою;

Захапляў сабою ўсіх я — гэта праўда, а не зман.

З дарагой тканіны ўборам, што здабыў я ў хатайцаў,

Я чало сваё ўпрыгожыў. Скрозь грымела мне хвала.

Цар з каня сышоў, і разам мы пайшлі ў яго палацы;

Раптам я абмёр: на троне ясназорая была!

Зіхацела, быццам сонца, у аранжавым адзенні,

Цэлы рой прыслужніц юных дагаджаць быў дзеве рад;

Ад яе святло лілося, прэч збягалі з вуліц цені;

Між каралаў губ свяціўся белых перлаў роўны рад.

Быў паранены ў руку я і прыйшоў на баль з павязкай;

Гэта ўбачыўшы, царыца ўстала з трона, падышла,

Абняла, пацалавала і сказала з цёплай ласкай:

«Не пасмее болей вораг ні вайны ўчыніць, ні зла!»

Пасадзілі мяне побач цар з царыцаю прыветна,

А насупраць ззяла сонца, апаляла пачуццё.

Пераглядваліся з ёю мы ўзаемна непрыкметна;

Ад яе адводзіў позірк — меркла ўраз маё жыццё.

Быў багаты пачастунак, як вялося ў той краіне;

Балю гэткага раскошу дзе і хто пабачыць мог?

Кожны келіх быў аздоблен бірузою ці рубінам.

Баль ніхто не мог пакінуць, хоць бы п'яны падаў з ног.

Быў вясёлы і шчаслівы між гасцей тых гаманлівых,

Паглядаў я на красуню і згасаў сардэчны жар.

Пачуццё сваё хаваў я ад старонніх палахліва.

Даражэй за ўсё на свеце — сузіраць каханай твар!

«Ціха!» — цар сказаў, і змоўклі гукі музыкі і спеваў.

«Тарыэль,— працягваў,— сын мой, ты ўсцешыў вельмі нас:

Мы спраўляем урачыстасць — вораг чэзне ў ганьбе й гневе.

Ганарыцца слушна кожны, хто цябе ўбачыў раз.

Як вяртацца будзем, выйдзі разам з ёю сустракаць!»

Мы цябе адзець павінны ў адзенне дарагое,

Толькі больш да твару тое, што авеяна ў баях;

Дык прымі сто поўных скарбніц, што заслужаны табою,—

Сам пашый, чаго захоча пажадаць душа твая!»

Сто ключоў ад сотні скарбніц мне паднеслі ўрачыста;

Я з пашанаю ўславіў і царыцу і цара.

Абнялі мяне абое — сонцы сонцаў прамяністых,

Раздарылі шчодра войску безліч рознага дабра.

Цар, ізноў за стол засеўшы, стаў смяяцца, весяліцца,

Загучалі лютні, ліры, песень гукі паплылі;

А як дзень сустрэўся з цемрай, нас пакінула царыца.

Да паўночы мы ў бяседзе заліхвацкі рэй вялі.

Разышліся, калі рукі не маглі ўтрымаць бакалы.

Я ўвайшоў у спачывальню, зноў мой розум памутнеў.

Пачуцця свайго нявольнік, я не мог стрымаць запалу

Да тае, чый позірк ясны ўспамінам пёк мяне».

ПІСЬМО НЕСТАН-ДАРАДЖАН ДА СВАЙГО КАХАНАГА

«Да мяне слуга з'явіўся і сказаў неспадзявана:

«Вас пытаецца жанчына, шалем твар прыкрыўшы свой».

Здагадаўся я адразу, хто прыйшоў і кім пасланы,—

Усхапіўся і ўбачыў, як Асмат ішла ў пакой.

Рад я быў сустрэць вястунку ад тае, па кім згараю,

Пацалункамі прывеціў твару мілага абрыс,

Пасадзіў з сабою поплеч, запытаў: «Ці дома тая,

З кім раўняцца не пасмее самы стройны кіпарыс?

Пра яе мне ўсё расказвай, а пра іншае не трэба».

Адказала: «Толькі праўдзе я заўжды служу адной:

Так запаў ты дзеве ў сэрца, што была на сёмым небе;

Загадала зараз вестку аб табе прынесці зноў».

І пісьмо дала; зірнуў я, і заззяла ўсё навокал,—

Мне пісала дзева: «У сэрцы я схавала вобраз твой,

Калі ехаў ты з паходу, ратаборац яснавокі,—

Не шкада мне слёз прычыны, што наклікана табой.

Бог мне ўклаў у вусны мову, каб цябе я ўслаўляла;

Толькі глухне ў час разлукі анямелы голас мой.

Для цябе, мой леў жаданы, кветнік руж узгадавала,—

Я клянуся вечным сонцам назаўсёды быць тваёй!