Выбранае
На нашем литературном портале можно бесплатно читать книгу Выбранае, Някляеў Уладзімір-- . Жанр: Поэзия. Онлайн библиотека дает возможность прочитать весь текст и даже без регистрации и СМС подтверждения на нашем литературном портале bazaknig.info.
Название: Выбранае
Автор: Някляеў Уладзімір
Дата добавления: 16 январь 2020
Количество просмотров: 374
Выбранае читать книгу онлайн
Выбранае - читать бесплатно онлайн , автор Някляеў Уладзімір
У кнігу "Выбранае" Уладзіміра Някляева, творчасць якога з'яўляецца адной з найбольш яскравых старонак сучасна беларускай паэзіі, увайшлі вершы і паэмы з папярэдніх яго паэтычных зборнікаў, а таксама фантастычная аповесць "Вежа".
Внимание! Книга может содержать контент только для совершеннолетних. Для несовершеннолетних чтение данного контента СТРОГО ЗАПРЕЩЕНО! Если в книге присутствует наличие пропаганды ЛГБТ и другого, запрещенного контента - просьба написать на почту [email protected] для удаления материала
Перейти на страницу:
КОЛА АГЛЯДУ
Я спачатку прыдумаў маланкі,
А потым — запалкі.
Калі ўдумацца—дзіўна,
Бо маланкі прыдумаць цяжэй.
Лотым Ева сагнула лазіну,
Касою звязала канцы
I прыдумала кола.
— Тата, кінем з гары!
...I яно пакацілася
Калясніцай Іллі па аблоках,
Самакатам і веласіпедам,
Паравозам і аўтамабілем,
Колам лёсу
I колам агляду
(Тым, што ў парку дзіцячым у Мінску).
Я прыдумаў маланкі —
Таму быў абраны ў бацькі
Вынаходніцай кола.
Яна прывяла мяне ў парк.
Мы купілі білеты і селі ў зялёную люльку.
— Кола будзе каціцца ці будзе круціцца?
Спытаў я.
Яна адказала:
— Вышэць.
Мы вышэлі, а дрэвы ніжэлі.
— Значыць, можна вышэць,
Калі думаць, што нехта ніжэе? —
Спытаў я.
Яна адказала:
— Вышэць — так не думаць.
З намі дрэвы вышэлі.
Як жорны, уздзеты на прэнт тэлевежы,
Паварочваўся горад...
У трэшчыне жорнаў стаяла рака.
— З двух адно,— я сказаў,—
Калі жорны зрастуцца, то выціснуць рэчку,
А разваляцца жорны — рэчка сыдзе ў пясок.
— Не! — яна адказала.—
Вышэць — бачыць выйсце.
З намі горад вышэў.
Разрастаўся. Ягоныя жорны
Абручом абвіла акружная дарога,
А яе прабівалі праменні
Магілёўскай і Слуцкай,
Маскоўскай і Брэсцкай шашы.
— Па якой жа з іх выйсце? —
Спытаў я.
Яна адказала:
— Па ўсіх.
Калі дзеці дарослымі робяцца,
Рэдка хто з іх разумнее.
Кінь маланку.
Я кінуў.
Блакітная сцёбнула пуга
Па праспекце.
Успыхнулі вокны ў дамах.
Скалануліся дрэвы. Як шрот, вераб'і
сыпанулі.
А з людзей,
што прыдумалі громаадводы,
Аніхто —
Ні адзін!—
не прыўзняў галавы.
— Кінь запалку.
Я кінуў.
I ўнізе адразу ж пачуўся
Крык:
— На коле! У нас не жартуюць з агнём!
Аштрафуем!..
— Вось бачыш,—
Вынаходніца кола ўздыхнула.
— Людзям трэба вышэць.
З намі людзі вышэлі
У люльках чырвоных і сініх,
А зялёная — наша —
прайшла ўжо сваю вышыню...
— Як вышэць? — я спытаўся,
Яна засмяялася:
— Проста.
Трэба з кола сысці,
Покуль люлька не стала ніжэць.
Дай руку...
I мы скочылі з люлькі
Пайшлі па аблоках,
а следам —
Прыручоным — кацілася кола,
круцілася кола,
а ў ім,
Як вавёркі,
Скакалі стагоддзі...
СІТУАЦЫЯ
Дрыготкія цені чароту...
Ударыш вяслом па вадзе —
I пырскі рассыплюцца шротам,
I рэха кругамі ідзе
Да берага: "Што ты?.. Чаго ты?.."
Не віскне сабака ў двары,
Прыходзь — і што хочаш бяры,
Не ўскінуцца гаспадары,
Бо спяць, як прадаўшы пшаніцу,
Нічога ніхто не баіцца,
Ніхто і нічога!..
Назад
Ад берага рэха адрыне.
...I толькі шалохнецца сад
Ды ўспудзіцца конь у адрыне...
I вуха нядрэмнае ўскіне
У чуйную ноч
Канакрад.
ПЫТАННЕ
Дні рассыпаць, як той мак на стале,
Байкамі бавіцца...
Толькі аднойчы яно паўстае:
Што адбываецца?
Страчана. крэўнасці. ніць. між людзьмі.
Так яно лепей.
Так яно лепей?..
Светла ў Сусвеце. А свечку задзьмі —
Цемра аблепіць.
Што ж адбываецца з намі і ў нас?!.
Быццам не знаеш!..
Знаеш: пытанне вышэй за адказ,
Скочыш —
і шыю зламаеш.
АДКАЗ
I запытаўся ён пасля ўсяго:
"Калі жывеш ты, то ў імя чаго?"
І засмяяўся я: "Цяпер якраз
Не адкажу, бо ведаю адказ".
БАЛАДА ГУСЛЯЎ
Кажуць людзі: ў год раз ночкай з гуслямі дзед
З кургана, як снег, белы выходзе.
...І ўсё нешта пяе, што жывым не паняць.
У краях,
Да якіх
ад нашых дуброў
Тры гады на кані скакаць,
Цар Арых
Зваяваў суседніх цароў
I пачаў адзін цараваць.
Два законы
Народам скароным
Арых
Абвясціў
скрозь лямант і крык:
"Той,
хто будзе спяваць
Песні продкаў сваіх —
На калодзе
пакіне язык".
А каб сілай сваёй
За ўсе царствы мацней
Было царства яго —
Арых
Асудзіў на страту
Слабых дзяцей
I нямоглых
старых.
Ён васалаў-царкоў
Пасадзіў на транкі,
Загадаў ім
выконваць закон.
"Ты мудрэйшы з мудрэйшых,—
Сказалі царкі,—
Прыйдзе свет
да цябе
на паклон".
I паклікаў Арых
Ваяводу свайго,
I сказаў яму:
— Слухай, Яман!
Над законам няма
Ні цароў,
ні багоў,
Ваяводы —
таксама няма.
А таму,— усміхнуўся Яману Арых,-
Ты цара, ваявода,
усцеш...
Па закону
На страту нямоглых старых
Першы
бацьку свайго
Павядзеш.
Пахіснуўся ад слоў гэтых
Волат Яман,
Здзёр даспехі з сябе,
як кару...
Але дыхавіцы
праглынуўшы туман:
"Павяду",—
адказаў ен цару.
Потым з катам дзяржаўным
Адзін на адзін
Так Арых размаўляў:
— Верны кат!
Па закону на страту
Нямоглы твой сын
Хай адкрые мне
спіс гэтых страт.
Кат ад слова царова
Прырос да сцяны,
Але ўкленчыў
і вышаптаў ён:
— У мяне, уладар,
Два
нямоглых сыны,
Над абодвума
Роўны закон.
I паклікаў Арых
Да сябе гусляра,
Ды не граць
I не песні спяваць,
А сказаць,
Што няма над законам цара,
I ўсе гуслі
спаліць загадаць.
Не здзівіў гусляра
Цар загадам сваім,
Доўгі век жыў на свеце гусляр,
Быў ён белым як лунь,
Як легенда — сівым...
I сказаў ён цару:
— Уладар!
Прад законам схіляюцца смерд і кароль,
I не мне перад ім бунтаваць.
Гуслі заўтра спалю...
Толькі сёння
Дазволь
Мне апошнюю песню зайграць.
Я магутнае царства тваё апяю,
Ваяводаў і катаў тваіх,
Я вялікую мудрасць услаўлю тваю...
I кіўнуў
галавою
Арых.
I крануў
свае гулкія гуслі гусляр
Так, што неба,
Як звон, загуло!..
Устрывожыўся цар:
То бялеў царскі твар,
То чарнеў,
хоць у песні было
Толькі тое,
На што найвышэйшы дазвол
Паслухмяны пясняр папрасіў...
Але п е с н я
Хістала
і горы, і дол!
Як па мёртвых,
Гусляр галасіў
Па смялейшых за ўсіх
ваяводах цара,
Па адданейшых катах
і па ў...
I маланкай
Мільгнуў
Над плячом
Гусляра
Катаў меч —
і на шыю
упаў!
Царскі суд — правы суд.
Царскі гнеў — скоры гнеў.
Меч у царскай дзясніцы —
Пярун!
...А гусляр
перасечаным горлам
хрыпеў
I цягнуўся...
Рукамі...
Да струн...
"Гэй вы, гусі-самаграі!
Музыкі сівыя!
Вы спявайце ў родным краі
Песні векавыя.
I з небыцця вяртайце, гуслі,
усляроў у зрэб'і,
Непадкупных, неспакусных
Золатам і срэбрам.
Не збірайце толькі, гуслі,
Успамінаў хмары,
Як плылі над Белай Руссю
Войны ды пажары.
Як зямля яе стагнала,
Плакалі каменні...
Як было і так нас мала —
I як стала
меней..."
Перейти на страницу:
