Варшава. Восень.
Поўнач. Патрулі.
Як гулка ў вулках аддаюцца крокі!..
Мы ціха наша свята правялі,
Шампанскае не выбівала коркі
У доме тым, куды мы забрылі
I, ў паўзах нетаропкае гаворкі,
Смакуючы, гаркавы чай пілі.
Там — да агню спіною — гаспадар
Сядзеў, у цень хаваючы свой твар,
Які калісьці ў сечы пакалечыў...
Пацёрты плед накінуўшы на плечы,
Ён зябла рукі грэў аб самавар.
— Што ж,— ён казаў,—
цяпер не лепшы час,
I гэткі час прыходзіць кожны раз,
Як падмяняюць людзі напаказ
Маною — праўду, мітуснёю — справу...
1 тым не менш я рады бачыць вас,
Бо для кахання бог стварыў Варшаву.
Ён шклянку з чаем падымаў:
— Віват!
За вас, Хрысціна! I за вас, сабрат!
П'ём за мілосць! Астатняе ўсё — марнасць.
Ёсць чалавечых сэрцаў салідарнасць
I закаханых душ маёвы сад.
Варшаву для кахання бог стварыў!..
Пра гэта толькі ён і гаварыў,
Я сіліўся размову перайначыць:
— Вы ваявалі...
— Гэта мала значыць!
Па мне мая Варшава не заплача,
Бо я кахання ёй не падарыў.
Я біўся за яе на ўсіх франтах.
Калі ж вярнуўся ў славе і ў слязах,
Мяне мая Варшава не прызнала...
Яна сярод пажарышча стаяла,
I ружа пунсавела ў валасах.
Я гавару прыгожа?.. Можа быць.
Я позна стаў прыгожа гаварыць,
Пасля таго, калі адхаркаў порах,
Нянавісць, што ў маіх чарнела порах...
З ёй у Варшаве немагчыма жыць.
— Паўсюль жывуць,— сказаў я неўпапад,
Бо гэта мне карцела акурат,
А гаспадар — паэт, былы салдат —
Усяк адводзіў гэтую гаворку...
I мне ў адказ ён усміхнуўся горка,
Зноў чай наліў і шклянку ўзняў:
— Віват!
Стварыў Варшаву для кахання бог...
I ў рэшце рэшт мяне ён перамог,
Бо меў незразумелае мне права
Ніжэй за ганьбу быць,
Вышэй за славу...
I я не змог пераступіць парог
З маёй Варшавы
У яго Варшазу.
I ён праводзіў нас,
Чужы — чужых,
I мы пайшлі па вуліцах пустых,
Дзе колкім ветрам забівала дых
I між вітрын насіла павуціну,
I хрыплае імя тваё —Хрысціна,
Як плач няўцямны, мучыла мне слых.
I ў тую ж ноч, як торгнуўся цягнік
I ўзнік у шкле аконным мой двайнік,
Што бег з табою побач за вагонам,
З густога ценю выплыў твар
Я г о н ы —
I да майго,
Нібы двайнік,
Прынік.
Зрываючыся
з грукатам
з маста,
За ім ляцелі плач і пустата,
Неправата жыцця і правата —
I я не мог ад іх адгарадзіцца!
...Нарэшце, чай прынёсшы, правадніца
Завесіла фіранкай твар Хрыста.
На радасць, на радасць, на радасць
Зямлі, чалавеку, былінцы
Вясёлая зорка над садам,
Руплівы шпачок на галінцы.
На радасць —
а нехта канае,
Пакутуе хтосьці нявінна.
А зорка міргае, міргае,
Спявае шпачок і спявае
Наіўна, наіўна, наіўна.
— Воблака гэтае хоць пастрыжы:
Пасецца на небе авечкаю воблака.
— Ага. Пастрыжы і ад страху бяжы:
Яно на мядзведзя падобнае воблікам.
— Не, у яго плаўнікі, як у рыб.
— На выбух падобна.
— На атамны грыб.
— Дурань!.. Яно — як капа на мяжы:
Бяры
і складай у рэзгіны.
— Як грыб, я кажу!
— Сваёй мамцы скажы!..
Гульні дзіцячыя... Сны... Міражы...
Воблака гэтае на віражы
Чатыры стрыжы, як чатыры нажы,—
Зрэзалі.