Беларускiя пiсьменнiкi: 1917-1990

У яго перакладзе на беларускую мову выйшлі кнігі Т.Масэнкі «Казка нашага лесу» (1962), М.Алейніка «Леся» (з В.Крайко, 1967) і «Жылюкі» (1983), Л.Украінкі «Лясная песня» (1971), Б.Ногейла «Паводка» (1977), В.Нэзвала «Васількі і гарады» (1986). Выдаў зборнік выбраных паэтычных перакладаў «Вокны ў сад» (1987). Склаў анталогію сучаснай чэшскай паэзіі «Высокае неба» (1980).

Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Віцезслава Нэзвала (1983) за пераклады і прапаганду чэшскай і славацкай паэзіі. Узнагароджаны Дыпломам і медалём Славацкага літаратурнага фонду (1984).

З

Забалоцкая Людміла (сапр. Саламаха Людміла), нарадзілася 27.12.1949 г. у горадзе Крычаў Магілеўскай вобласці ў сям'і служачых.

У 1968 г. скончыла Крычаўскую медыцынскую навучальню, працавала карэспандэнтам чавускай раённай газеты «Іскра». У 1974 г. скончыла філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. У 1974-1984 гг. - навуковы рэдактар у Беларускай Савецкай Энцыклапедыі імя П.Броўкі. Сябра СП СССР з 1990 г.

Друкуецца з 1968 г. Выдала зборнікі вершаў «Сакавік» (1974), «Радаводны васілёк» (1981), «Святло палыну» (1989).

Загорская Ніна, нарадзілася 16.07.1940 г. у вёсцы Загор'е Баранавіцкага раёна Берасцейскай вобласці ў сялянскай сям'і.

Скончыла аддзяленне журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1962). Дзесяць год працавала старшым рэдактарам на Берасцейскай студыі тэлебачання. У 1974 г. скончыла Менскую вышэйшую партыйную школу пры ЦК КПБ. У 1973 г. накіравана на працу адказным сакратаром у рэдакцыю газеты «Зорька». З 1976 г. - адказны сакратар рэдакцыі літаратурна-драматычных перадач Беларускага радыё, з 1980 г. - намеснік галоўнага рэдактара літаратурна-драматычных праграм Беларускага тэлебачання, з 1981 г. - загадчык аддзела навукі і мастацтва часопіса «Полымя», з 1982 г. - галоўны рэдактар рэпертуарна-рэдакцыйнай калегіі Міністэрства культуры БССР. Сябра СП СССР з 1982 г.

У друку выступае з 1958 г. Аўтар зборнікаў вершаў «Радар» (1975), «Явар» (1982), «Мне добра з вамі» (вершы і паэмы, 1989). Асобныя вершы пакладзены на музыку.

Пераклала на беларускую мову кнігу апавяданняў Х.Гюльназарана «Калі я быў маленькі» (1986), драматычную паэму Л.Украінкі «Апантаная» (1989), дакументальную драму С.Віеса і Ю.Бэбрыша «Райніс і Аспазія» (1989, пастаўлена ў 1990), паасобныя вершы паэтаў народаў СССР і замежных краін.

Уклала кнігі драматургіі «Галоўны экзамен» (1987), «І засталася каса ў пракосе» (1988), «Радзіма мая дарагая» (1989), «Салют» (1990), з А.Селязнёвай «Крок у бессмяротнасць» (1984), «Крынічка» (для тэатраў лялек, 1985), «Каля роднай хаты» (1987), «Чалавек на зямлі - гаспадар» (1989).

Выступае і як публіцыст, крытык.

Зазека Язэп, нарадзіўся 24.06.1907 г. у вёсцы Востраў Клічаўскага раёна Магілеўскай вобласці ў сям'і батрака.

Скончыў літаратурны факультэт Вышэйшага педагагічнага інстытута ў Менску (1936), а таксама аспірантуру пры гэтым інстытуце (1940). Працаваў намеснікам дырэктара Беластоцкага педагагічнага інстытута. У першыя гады Вялікай Айчыннай вайны - на падпольнай рабоце ў заходніх абласцях Беларусі, а з красавіка 1943 г. - рэдактар газеты «Свіслацкая праўда», што выдавалася пры партызанскай брыгадзе імя Чапаева Беластоцкага злучэння. Пасля вызвалення Беларусі працаваў намеснікам дырэктара, дэканам Менскага педагагічнага інстытута. У 1949-1952 гг. загадваў кафедрай расейскай літаратуры ў Адэскім педінстытуце. У 1952-1973 гг. - дацэнт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Кандыдат філалагічных навук. Сябра СП СССР з 1967 г.

Узнагароджаны польскім ордэнам Крыж партызанскі, медалямі.

Памёр 27.08.1977 г.

Друкавацца пачаў у 1930 г. Выдаў зборнік апавяданняў «Рукою ворага» (1932), зборнік нарысаў «Партызанскія сцежкі» (1959), кніжкі апавяданняў для дзяцей «Лясныя сябры» (1966), «Сонечны алень» (1969), «Трывожная ноч» (апавяданні і нарысы, 1972).

Аўтар брашуры «Вялікі і вечна жывы: Вобраз У.І.Леніна ў беларускай народнай творчасці» (1968), паасобных артыкулаў пра беларускі фальклор. Укладальнік зборнікаў партызанскай творчасці «Песні барацьбы» (з М.Меяровіч і С.Карабанам, 1946), «Лясныя песні» (1970, 2-е дапоўненае выданне ў 1974).

Зайцаў Сяргей, нарадзіўся 21.06.1954 г. у горадзе Свярдлоўску (Расея) у сям'і ваеннаслужачага.

У 1977 г. скончыў Карагандзінскі медыцынскі інстытут. Працоўную дзейнасць пачаў лекарам-педыятрам у акцябрскай раённай бальніцы Тургайскай вобласці Казахстана. У 1978 г. пераехаў у Менск. Працаваў старшым мастаком-рэдактарам у Дзяржаўным тэатры оперы і балета БССР. У 1979-1981 гг. - галоўны лекар ямінскай сельскай бальніцы Любанскага раёна. У 1981 г. вярнуўся ў Менск, працуе лекарам у паліклініцы. Сябра СП СССР з 1989 г.

У друку пачаў выступаць з 1978 г. (акцябрская раённая газета «Новь», Казахстан). Піша на расейскай мове. Аўтар рамана-быліны «Побеждая - оглянись» (1986).

Законнікаў Сяргей, нарадзіўся 16.09.1946 г. у вёсцы Слабада Бешанковіцкага раёна Віцебскай вобласці ў сям'і настаўнікаў.

Скончыў філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1969). Выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Клетнаўскай сярэдняй школе Барысаўскага раёна (1969-1970). Пасля - літсупрацоўнік ушацкай раённай газеты «Патрыёт» (1970-1971), сакратар Ушацкага райкома камсамола (1972-1975). З сакавіка 1975 г. - карэспандэнт, загадчык аддзела газеты «Чырвоная змена», з кастрычніка 1975 г. - карэспандэнт газеты «Звязда». З 1978 г. інструктар, з 1979 г. загадчык сектара мастацкай літаратуры аддзела культуры ЦК КПБ, з 1986 г. - галоўны рэдактар часопіса «Полымя». Сябра Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989 г. Сябра СП СССР з 1977 г.

Узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны» і медалём.

Першы верш апублікаваў у 1963 г. (газета «Віцебскі рабочы»). У 1970 г. у калектыўным зборніку «Рунь» надрукавана падборка вершаў. Аўтар зборнікаў паэзіі «Бяседа» (1973), «Устань да сонца» (вершы і паэма, 1976), «Пакуль жыве мая бяроза» (вершы і паэмы, 1981), «Вера, Надзея, Любоў» (1983), «Прысак часу» (вершы, паэмы, 1986), «Сутнасць» (вершы і паэма, 1987), «Вечная далеч» (1987).

Пераклаў на беларускую мову паасобныя творы расейскіх, украінскіх, грузінскіх і летувіскіх паэтаў.

Лаўрэат Літаратурнай прэміі СП Беларусі імя. А.Куляшова (1982) за кнігу вершаў «Пакуль жыве мая бяроза».

Замоцін Іван, нарадзіўся 01.11.1873 г. у вёсцы Крывуліна Бежацкага раёна Цвярской вобласці (Расея) у сялянскай сям'і.

Скончыў аддзяленне гісторыі і славеснасці Пецярбургскага гісторыка-філалагічнага інстытута (1897). Працаваў настаўнікам гімназіі ў Варшаве, Пецярбургу. З 1904 г. быў прыват-дацэнтам Варшаўскага, а потым Пецярбургскага ўніверсітэтаў. З 1908 г. - прафесар Варшаўскага, у 1917-1922 гг. - Данскога ўніверсітэтаў. З 1922 г. - прафесар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, чытаў курс методыкі выкладання літаратуры. З 1931 г. - прафесар Менскага педагагічнага інстытута. Адначасова (з 1925) працаваў у Інстытуце беларускай культуры, затым у АН БССР. 04.04.1938 г. быў арыштаваны, 05.08.1939 г. асуджаны да 8 год выпраўленча-працоўных лагераў. Рэабілітаваны 18.04.1956 г. Акадэмік АН БССР, член-карэспандэнт АН СССР, доктар філалагічных навук, прафесар.

Памёр у лагеры 25.05.1942 г.

Пісаў на расейскай і беларускай мовах. Навуковыя працы прысвечаны гісторыі літаратуры XVIII-XIX і беларускай літаратуры пачатку XX стагоддзяў. Адзін з пачынальнікаў беларускага савецкага літаратуразнаўства. Першая кніга «Ранние романтические веяния в русской литературе» надрукавана ў 1900 г. у Варшаве. Затым былі выдадзены працы «Предание о Вадиме Новгородском в русской литературе» (Варонеж, 1901), «Романтизм двадцатых годов XIX ст. в русской литературе» (Варшава, 1903-1907, т. 1-2), «Литературные эпохи XIX столетия: Очерки по истории русской литературы» (Варшава, 1906, вып. 1-6), «Романтический идеализм в русском обществе и литературе 20-30-х годов XIX ст.» (Санкт-Пецярбург, 1907), «Сороковые и шестидесятые годы» (Варшава, 1911), «Ф.М.Достоевский в русской критике, 1846-1881» (Варшава, 1913, ч. 1), «М.Ю.Лермонтов» (Варшава, 1914), «Единство русской культуры» (Харкаў, 1919). У Менску выйшлі «На переломе: Схема литературных исканий XIX-XX вв.» (1927), «Мастацкая літаратура ў школьным выкладанні. Вып. 1-2» (1927-1928), «А.С.Пушкін: Нарыс жыцця і творчасці» (1937), а таксама некалькі метадычных распрацовак па пытаннях выкладання мовы і літаратуры. Шэраг работ надрукаваны ў 20-30-я гг. у «Працах Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта», у часопісах «Узвышша», «Полымя». Крытыка-біяграфічны нарыс пра М.Багдановіча змешчаны ў 1 томе Збору твораў паэта (Менск, 1927). Даследаваў таксама творчасць І.Тургенева, І.Ганчарова, М.Някрасава, Л.Талстога, А.Серафімовіча, Я.Купалы, Я.Коласа, Ц.Гартнага, П.Глебкі, К.Крапівы і іншых пісьменнікаў.