Беларускiя пiсьменнiкi: 1917-1990

Знаёмы Сяргей (сапр. Клопаў Сяргей), нарадзіўся 27.06.1909 г. у вёсцы Звоня Ўшацкага раёна Віцебскай вобласці ў сялянскай сям'і.

Падлеткам працаваў рабочым на запалкавай фабрыцы «Чырвоная Бярэзіна» ў Барысаве. Быў рабкорам, затым рэдактарам шматтыражнай газеты «Чырвоны Бярэзінец». У 1930 г. скончыў літаратурна-крытычнае аддзяленне літаратурна-лінгвістычнага факультэта Вышэйшага педагагічнага інстытута. Выкладаў расейскую мову і літаратуру ў сярэдняй школе № 11 у Барысаве. З вясны 1936 г. працаваў літаратурным рэдактарам на Беларускім радыё. Арыштаваны 26.11.1936 г. 04-05.10.1937 г. асуджаны на 8 год зняволення ў лагеры. Рэабілітаваны Вярхоўным судом БССР 29.12.1954 г. Сябра СП СССР з 1934 г.

20.01.1944 г. уцёк з Паўночна-Усходняга лагера, і звестак пра яго далейшы лёс няма.

У друку выступаў з 1929 г. Аўтар кнігі падарожных нататак «Відагоршчы» (1930), зборнікаў нарысаў «Дом № 31» (1930), «За дамбаю» (1931), «Лес гарыць» (1932), аповесцей «Ганчары» (1933) і «Біяграфія майго героя» (1935).

Запісваў і даследаваў беларускі фальклор. Займаўся мастацкім перакладам з расейскай, украінскай і іншых моў.

Зуб Валянцін, нарадзіўся 09.01.1915 г. у горадзе Менску ў сям'і рабочага.

Пасля заканчэння Менскага хіміка-тэхналагічнага тэхнікума харчовай прамысловасці (1935) працаваў на хлебазаводзе ў г. Вялікі Ўсцюг Валагодскай вобласці, затым у Менску ў трэсце «Галоўхлеб». У 1939 г. паступіў на сцэнарны факультэт Усесаюзнага дзяржаўнага інстытута кінематаграфіі ў Маскве, які скончыў у 1943 г. У першы ваенны год быў у народным апалчэнні. Працаваў сцэнарыстам на сцэнарнай студыі ў Маскве (1943-1944), старшым рэдактарам на кінастудыі «Беларусьфільм» (1944-1946), фельетаністам, загадчыкам аддзела рэдакцыі часопіса «Вожык» (1946-1975). Сябра СП СССР з 1952 г.

Памёр 11.08.1980 г.

Узнагароджаны медалямі.

Першае апавяданне надрукаваў у 1938 г. (часопіс «Полымя рэвалюцыі»). Аўтар аповесці для дзяцей «Таямнічы надпіс» (1953), зборнікаў апавяданняў «Сапернікі» (гумарыстычныя творы, 1958), «Пад вясновым сонцам» (1960), «Як Толік праславіўся» (1962), «Чорны кот» (гумарыстычныя творы, 1973). У 1985 г. выйшла кніга аповесцей і апавяданняў «Таямнічы надпіс».

Выступаў і ў галіне драматургіі. Выйшлі зборнікі п'ес «Дружная сям'я» (1955), «Злавацца не трэба» (1961, аднайменная п'еса пастаўлена ў 1960), «Аперацыя «Шафа» (1967), «П'есы» (1972), «Нарада ў загсе» (1972), «Не спяшайцеся караць» (1975), «Тыдзень вечнага кахання» (1982), «Надзейная апора» (1985), п'есы «Сябры» (1960, з Ю.Багушэвічам, пастаўлена ў 1958), «Марат Казей» (1963, пастаўлена ў 1964), «Нечаканае знаёмства» (1963, пастаўлена ў 1962), «Юнацтва рыцара» (1972, пастаўлена ў 1970), «Тыдзень вечнага кахання» (1976, пастаўлена аперэта на музыку Ю.Семянякі ў 1975), шэраг аднаактовак. Напісаў некалькі сцэнарыяў навукова-папулярных фільмаў (фільм «Фіноз» атрымаў дыплом на Міжнародным фестывалі дакументальных фільмаў у Чэхаславакіі ў 1964 г.).

Зуёнак Васіль, нарадзіўся 03.06.1935 г. у вёсцы Мачулішча Крупскага раёна Менскай вобласці ў сялянскай сям'і.

У 1954 г. скончыў Барысаўскую педагагічную навучальню і паступіў на аддзяленне журналістыкі філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Пасля заканчэння ўніверсітэта (1959) працаваў у рэдакцыі газеты «Рабочае юнацтва» (Менск), з 1960 да 1966 г. - у газеце «Піянер Беларусі». Быў галоўным рэдактарам часопіса «Бярозка» (1972-1978). У 1966-1972 гг. - намеснік галоўнага рэдактара, у 1978-1982 гг. - галоўны рэдактар часопіса «Маладосць». У 1982-1989 гг. - сакратар, у 1989-1990 гг. - першы сакратар, з 1990 г. - старшыня СП Беларусі. Кандыдат філалагічных навук. Сябра СП СССР з 1966 г.

Выступае ў друку з вершамі з 1954 г. Аўтар кніжак паэзіі «Крэсіва» (1966), «Крутаяр» (1969), «Сяліба» (1973), «Нача» (1975), «Маўчанне травы» (1980), «Час вяртання» (1981), «Світальныя птушкі» (1982), «Лукам'е» (1984), «Жніўны дзень: Выбранае» (1985), «Вызначэнне» (1987), «Лета трывожных дажджоў» (1990), зборніка гумарыстычных вершаў «Качан на п'едэстале» (1973), кнігі літаратурна-крытычных артыкулаў «Лінія высокага напружання» (1983). Напісаў кніжкі нарысаў і замалёвак для дзяцей «Любіць прыроду - любіць Радзіму» (1962), «Працай славіцца чалавек» (1963) і паэтычныя зборнікі «Вясёлы калаўрот» (1965), «Жылі-былі пад вадой» (1969), «Сонечны клубочак» (1972), «Будзем сілы набірацца» (1974), «Шапка-ўсёвідзімка» (1983), «Хата, поўная гасцей» (1987).

Перакладае з расейскай, украінскай, балгарскай, польскай, славацкай, сербскай і іншых моў. Разам з Р.Барадуліным пераклаў кніжку вершаў У.Лучука «Возера-Бульдозера» (1978).

Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі (1974) за кнігу вершаў «Сяліба», Дзяржаўнай прэміі БССР імя Янкі Купалы (1982) за паэму «Маўчанне травы».

Зьніч (сапр. Бембель Алег), нарадзіўся 16.12.1939 г. у горадзе Менску ў сям'і скульптара.

Вучыўся на энергетычным факультэце Беларускага політэхнічнага інстытута (1956-1959). Скончыў Менскую музычную навучальню (1963) і Беларускую дзяржаўную кансерваторыю (1969) па спецыяльнасці фартэпіяна. Працаваў выкладчыкам у музычных школах Менска, у гарадах Глыбокім Віцебскай вобласці і Тарусе Калужскай вобласці. У 1971-1974 гг. - аспірант Інстытута філасофіі і права АН БССР, у 1974-1983 і 1984-1987 гг. - навуковы супрацоўнік гэтага інстытута. Сябра СП СССР з 1989 г.

У друку з вершамі пачаў выступаць у 1979 г. Аўтар кніг паэзіі «Рэха малітвы» (Нью-Ёрк, 1988), «Саната ростані» (Беласток, 1988). У Беларусі вершы друкаваліся ў калектыўным зборніку «Крыло» (1984), у «Днях паэзіі» (1982, 1983, 1984), у газетах «Літаратура і мастацтва», «Голас Радзімы», часопісах «Полымя», «Маладосць», «Беларусь», «Крыніца».

Выступае з філасофска-эстэтычнымі даследаваннямі, прысвечанымі праблемам нацыянальнага і інтэрнацыянальнага ў мастацкай культуры. Напісаў працу «Н.Г.Чернышевский и проблемы национального в духовной культуре» («Н.Г.Чернышевский и его наследие». Новасібірск, 1980). У 1985 г. у Лондане выйшла філасофска-сацыялагічнае даследаванне «Роднае слова і маральна-эстэтычны прагрэс».

І

Іваноў Анатоль, нарадзіўся 15.11.1914 г. у сяле Зямлянск Сямілукскага раёна Варонежскай вобласці (Расея) у сям'і каваля.

У 1932 г. скончыў аднагадовыя курсы па падрыхтоўцы ў вышэйшыя навучальныя ўстановы і паступіў у Варонежскі медыцынскі інстытут. Пасля заканчэння яго (1937) - ваенны лекар. Служыў на Далёкім Усходзе. Удзельнічаў у 1938 г. у баях ля возера Хасан, а ў 1945 г. - у разгроме японскай Квантунскай арміі. З 1946 г. служыў у Беларускай ваеннай акрузе. У 1963 г. дэмабілізаваўся. Жыве ў Бабруйску. Сябра СП СССР з 1954 г.

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны II ступені, двума ордэнамі Чырвонай Зоркі і медалямі.

У 1933 г. у інстытуцкай шматтыражцы апублікаваў першыя вершы. Піша на расейскай мове. Аўтар апавяданняў, рамана «На Дальнем Востоке» (1954, апошняе перавыданне ў 1986) і аповесці «Под нами цель» (1976).

Івашын Васіль, нарадзіўся 09.05.1913 г. у вёсцы Ляхавічы Дзяржынскага раёна Менскай вобласці ў сялянскай сям'і.

У 1933 г. скончыў Менскі транспартна-эканамічны тэхнікум. Адзін год працаваў тэхнікам-эканамістам Белкааппрамсавета. У 1934 г. паступіў на літаратурны факультэт Менскага педагагічнага інстытута. Пасля заканчэння інстытута (1938) выкладаў мову і літаратуру ў Віцебскай педнавучальні. Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. У 1946-1948 гг. выкладаў мову і літаратуру ў Рэспубліканскай партыйнай школе пры ЦК КПБ. Скончыў аспірантуру пры Інстытуце літаратуры АН БССР (1949). Быў навуковым супрацоўнікам, а ў 1954-1967 гг. загадваў сектарам беларускай савецкай літаратуры гэтага інстытута. У 1967-1978 гг. - дырэктар навукова-даследчага Інстытута педагогікі Міністэрства асветы БССР, з 1978 г. - старшы навуковы супрацоўнік-кансультант гэтага інстытута. Акадэмік АПН СССР, доктар філалагічных навук, прафесар. Сябра СП СССР з 1954 г.