Наше меню (нажмите)

Час second-hand

На нашем литературном портале можно бесплатно читать книгу Час second-hand, Алексіевіч Святлана Александровна-- . Жанр: Современная проза. Онлайн библиотека дает возможность прочитать весь текст и даже без регистрации и СМС подтверждения на нашем литературном портале bazaknig.info.
Час second-hand
Название: Час second-hand
Дата добавления: 16 январь 2020
Количество просмотров: 442
Читать онлайн

Час second-hand читать книгу онлайн

Час second-hand - читать бесплатно онлайн , автор Алексіевіч Святлана Александровна
“Час second-hand” — кніга пісьменніцы Святланы Алексіевіч, апошняя з серыі, прысвечанай “гісторыі вялікай і страшнай утопіі — камунізму”: Вялікая Айчынная вайна, Афганістан, Чарнобыль і, нарэшце, развал сацыялістычнай імперыі... Кніга перакладзеная на многія еўрапейскія мовы і ўжо атрымала прэстыжныя прэміі нямецкіх кнігадрукароў і французскіх медыяў. У прадмове аўтарка піша: “За семдзесят з лішкам гадоў у лабараторыі марксізму-ленінізму вывелі асобны чалавечы тып — “homo soveticus”. Адны лічаць, што гэта трагічны персанаж, іншыя называюць яго “саўком”. Мне здаецца, я ведаю гэтага чалавека, ён мне добра знаёмы, я побач з ім, поплеч, пражыла шмат гадоў. Ён — гэта я. Гэта мае знаёмыя, сябры, бацькі. Некалькі гадоў я ездзіла па ўсім былым Савецкім Саюзе, бо homo soveticus — гэта не толькі рускія, але і беларусы, туркмены, украінцы, казахі... Цяпер мы жывем у розных дзяржавах, размаўляем на розных мовах, але нас ні з кім не зблытаеш...”

Внимание! Книга может содержать контент только для совершеннолетних. Для несовершеннолетних чтение данного контента СТРОГО ЗАПРЕЩЕНО! Если в книге присутствует наличие пропаганды ЛГБТ и другого, запрещенного контента - просьба написать на почту pbn.book@yandex.ru для удаления материала

1 ... 81 82 83 84 85 86 87 88 89 ... 99 ВПЕРЕД
Перейти на страницу:

…Яшчэ я маленькая была… Прыйшла са школы, легла, а раніцай не паднялася з ложка. Павезлі да доктара — няма дыягназу. Тады давай бабку шукаць — знахарку. Далі нам адрас… Бабка раскінула карты і кажа маці: «Прыйдзеце дадому, разрэжце падушку, на якой дачка спіць. Там знойдзеце кавалак гальштука і курыныя косці. Гальштук павесьце на крыжы пры дарозе, а косці аддайце чорнаму сабаку. Дачка падымецца і пойдзе. Сурочылі дзеўку». Нічога добрага, прыгожага я ў жыцці не бачыла… А вены — херня, я проста стамілася змагацца… З дзяцінства жыла так — у халадзільніку толькі гарэлка. У нас у вёсцы з дванаццаці гадоў усе п’юць. Добрая гарэлка дарагая, дык самагон п’юць, і адэкалон, і вадкасць для мыцця шкла, і ацэтон. З гуталіну гарэлку гоняць, з клею. Маладыя мужчыны паміраюць, ад гарэлкі, вядома, труцяцца. Сусед, я памятаю, нап’ецца і страляе шротам па яблынях. Усіх дома паставіць «у ружжо»… І наш дзед да старасці піў. У семдзесят гадоў мог выпіць за вечар дзве пляшкі. Выхваляўся. Вярнуўся ён з вайны ў медалях. Герой! Доўга хадзіў у шынялі, піў, гуляў, святкаваў. А бабуля працавала. А дзед быў герой… Дзед збіваў бабулю на горкі яблык, я поўзала перад ім на каленях, каб ён яе не чапаў. Ён бегаў за намі з сякерай… Па суседзях начавалі. У хляве. Сабаку да смерці засек. Пасля дзеда я зненавідзела ўсіх мужчын. Я думала адна жыць.

Прыехала ў горад… Усіх баялася: і машын, і людзей. Але ўсе едуць у горад — і я. Старэйшая сястра тут жыла, яна мяне забрала: «Паступіш у вучэльню, станеш афіцыянткай. Ты прыгожая, Томка. Знойдзеш сабе мужа-вайскоўца. Лётчыка». Ага… лётчыка… Першы муж у мяне быў кульгавы, маленькі. Сяброўкі адгаворвалі: «Навошта ён табе? Да цябе такія хлопцы заляцаюцца!» А я заўсёды любіла фільмы пра вайну, як жанчыны чакаюць сваіх мужоў з фронту, хоць бы які вярнуўся — без ног, без рук, але жывы. Бабуля распавядала: у нашу вёску аднаго прывезлі без абедзвюх ног, дык жонка яго па двары на руках насіла. А ён піў, брыдоту рабіў. Заваліцца ў канаву, яна яго ў ночвах памые і пасадзіць на чысты ложак. Я думала, што гэта і ёсць каханне… Я не разумею, што такое каханне… Пашкадавала яго, прылашчыла. Мы прыжылі з ім трох дзяцей, і ён стаў піць, нажом пагражаў. Не даваў на ложку спаць… валялася на падлозе… У мяне выпрацаваўся рэфлекс, як у сабакі Паўлава: муж — у хату, мы з дзецьмі — з хаты. Ад усяго, што ўспомню, слёзы адны… Ці на хер усё паслаць! Нічога прыгожага ў мяне ў жыцці не было, а толькі ў кіно. Па тэлевізары. Ну, вось… каб сесці і з кім-небудзь разам памарыць… парадавацца…

Ужо другім дзіцём цяжарная хадзіла… З вёскі прыйшла тэлеграма: «Прыязджай на пахаванне. Мама». Цыганка мне перад гэтым на вакзале варажыла: «Чакае цябе далёкая дарога. Пахаваеш бацьку і будзеш доўга плакаць». Не паверыла. Бацька быў здаровы, спакойны. Маці піла, з раніцы сабе налівала, а ён і карову падоіць, і бульбы наварыць, усё сам. Ён вельмі яе кахаў, яна яго зачаравала: нешта ведала такое, нейкае зелле. Прыехала я дадому… Сяджу ля труны, плачу. Суседская дзяўчынка на вуха шэпча: «Баба дзеда чыгунком забіла, а мне сказала, каб я маўчала. Абяцала купіць шакаладных цукерак…» Я зніякавела, мяне пачало ванітаваць, менавіта ад страху… Ад жу-

дасці… І калі ў хаце нікога не было, усе пайшлі, распранула бацьку і шукала на ім сінякі. Сінякоў не было, толькі на галаве — вялікая рана. Паказала маці, яна адказала, што гэта ён дровы калоў, палка адляцела, стукнула. Сяджу ў слязах усю ноч… сяджу і адчуваю, што ён хоча мне нешта сказаць… А маці не адыходзіць, усю ноч цвярозая, так яна мяне адну і не пакінула. Бачу — раніцай у бацькі крывавая сляза з-пад павек папаўзла. Адна… другая… Слёзы цяклі, як у жывога… страшна-а-а! Гэта была зіма. Яму на могілках білі коллем, грэлі зямлю — распалілі ў яме вогнішча з бярозавага палення і аўтамабільных пакрышак. Мужыкі запатрабавалі скрыню гарэлкі. Як толькі бацьку закапалі, маці напілася. Сядзіць вясёлая. А я плачу… Ад усяго і цяпер слёзы льюцца… Родная маці… яна мяне нарадзіла… Найраднейшы чалавек павінен быць… Як толькі я з’ехала, хату яна прадала, а хлеў спаліла, каб страхоўку атрымаць, і прыехала да мяне ў горад. Тут знайшла сабе іншага… Хутка знайшла… І ён сына з нявесткай выгнаў, а ёй кватэру адпісаў. Яна мужчын прынаджвала, нешта ведала… варажыла… (Гушкае хворую руку, як дзіця.) А мой ганяўся за мной з малатком, два разы галаву праламаў. Пляшка гарэлкі, у кішэнях — па агурку, і пайшоў. Куды яго панесла? Дзеці галодныя… Сядзелі мы на адной бульбе, а ў свята — бульба з малаком або з кількай. Паспрабуй ляпні што-небудзь, калі ён вернецца: шклянку — у твар, крэсла — у сценку… Ноччу ўскочыць на мяне, як звер… Нічога ў жыцці добрага не было, нават драбочку. Прыйду на працу, пабітая, заплаканая, а трэба ўсміхацца, кланяцца. Дырэктар рэстарана пакліча ў кабінет: «Мне тут тваіх слёз не трэба. У самога жонка спаралізаваная другі год ляжыць». І лезе да мяне пад спадніцу… Маці з айчымам і два гады не пражыла… Тэлефануе: «Прыходзь… Дапамажы пахаваць. Павязём у крэматорый». Ад жаху я ледзь не страціла прытомнасць. Апрытомнела — трэба ісці. А ў галаве адна думка: раптам гэта яна яго забіла? Забіла, каб адной у кватэры застацца, піць, гуляць. А-а? Цяпер спяшаецца ў крэматорый адвезці. Спаліць. Пакуль яго дзеці збяруцца… старэйшы сын, ён маёр, з Германіі прыедзе… жменька попелу застанецца… Сто грамаў лёгкага пясочку ў белай вазачцы… Ад усяго гэтага ў мяне спыніліся месячныя, два гады нічога не з’яўлялася. Калі яны зноў пачаліся, я прасіла дактароў: «Вќдаліце мне ўсё жаночае, зрабіце аперацыю, я не хачу быць жанчынай! І каханкай не хачу быць! І жонкай, і маці!» Родная маці… яна мяне нарадзіла… Я хацела яе любіць… Маленькая прасіла: «Матуля, пацалуй мяне». А яна заўсёды п’яная… Бацька на працу сыдзе — у хаце поўна п’яных мужыкоў. Адзін зацягнуў мяне ў ложак… Гэта мне было адзінаццаць гадоў… Я маці сказала, дык яна толькі насварылася. Піла… піла… Піла і весялілася ўсё жыццё. І тут — трэба паміраць! Не хацела. Ні за што не хацела яна паміраць. Ёй было пяцьдзясят дзевяць гадоў: аднялі адну цыцку, праз паўтара месяцы — другую. А ў яе малады палюбоўнік, завяла сабе палюбоўніка на пятнаццаць гадоў маладзейшага. «Вязіце, — крычыць, — да шаптухі, ратуйце!» Ёй горш і горш… Малады за ёй ходзіць, з-пад яе выносіць, мые. Яна не думала паміраць… «Але калі, — кажа, — памру, усё пакіну яму. І кватэру, і тэлевізар». Нас з сястрой хацела пакрыўдзіць… Злая была… І жыццё любіла. Прагная была да жыцця. Павезлі яе да бабкі, на руках з машыны вынеслі. Бабка памалілася, адкрыла карты: «Так? — і падымаецца з-за стала. — Забірайце! Я лячыць яе не буду…» Маці нам крыкнула: «Ідзіце. Я хачу адна застацца…» А бабуля: «Чакайце!» Нас не адпусціла… На карты глядзіць: «Я яе лячыць не буду. Яна не аднаго ў зямлю паклала. А як захварэла, пайшла ў царкву і дзве свечкі заламала…» Маці: «За здароўе дзяцей сваіх…» Бабка: «За спачын ты іх паставіла. Смерці дзецям прасіла. Думала, што калі іх Богу аддасі, дык сама застанешся». Я пасля такіх слоў ніколі ўжо адна з маці не заставалася. Дрыжала. Я ведала, што я слабая, яна мяне пераможа… Брала з сабой сваю старэйшую дзяўчынку, а маці злавалася, калі тая прасіла есці: яна памірае, а нехта есць, нехта будзе жыць. Парэзала нажніцамі новую покрыўку на ложку, абрус са стала, каб нікому не засталося, калі яе не будзе. Біла талеркі, усё, што магла, крышыла, малаціла. У прыбіральню нельга было яе данесці, яна спецыяльна — на падлогу, у ложак… каб я прыбірала… помсціла за тое, што мы застаёмся. Ходзім, размаўляем. Ненавідзела ўсіх! Птушка ў акне праляціць — яна б і яе забіла. Ну а гэта была вясна… Кватэра ў яе на першым паверсе… Бэз на ўсю пахне… Яна дыхае-дыхае, не надыхаецца. «Прынясі, — папрасіла, — мне галінку з двара». Я прынесла… Яна ўзяла яе ў рукі, і тая ўмомант высахла, лісцікі скруціліся. Тады яна да мяне: «Дай за руку тваю патрымацца…» А мяне тая бабка папярэдзіла, што чалавек, які рабіў зло, доўга памірае, пакутліва. Трэба ці столь разбіраць, ці ўсе вокны ў хаце выняць, па-іншаму душа яго не выйдзе, з цела не вырвецца. А руку ні ў якім разе даваць нельга — хвароба перакінецца. «Навошта табе мая рука?» Замоўкне, стоіцца. Ужо блізка скон… А яна ўсё роўна нам не кажа, не паказвае, дзе вопратка яе ляжыць, у якой хаваць. Дзе грошы, якія на смерць сабрала. Я баялася, што яна ўначы нас з дачкою задушыць падушкамі. Мала што… Вочы прымружу, а сама пазіраю: як душа яе пакіне? Якая яна… гэтая душа? Будзе святло або воблачка? Рознае людзі кажуць і пішуць, але ніхто гэтую душу ні разу не бачыў. Пабегла раніцай у краму, папрасіла суседку пасядзець. Тая ўзяла яе за руку, і тады маці памерла. У апошнюю хвіліну нешта крыкнула незразумелае. Кагосьці паклікала… Паклікала кагосьці па імені… Каго? Суседка не запомніла. Незнаёмае імя. Я сама яе мыла, апранала, без усялякіх пачуццяў, як рэч. Як каструля. Пачуццяў ніякіх, пачуцці схаваліся. Усё праўда… Прыйшлі яе сяброўкі, скралі тэлефон… Прыехалі ўсе сваякі, і нашая сярэдняя сястра з вёскі. Маці ляжыць… Яна ёй вочы расплюшчвала. «Навошта ты маці мёртвую чапаеш?» — «А памятаеш, як яна ў дзяцінстве з нас здзекавалася? Любіла, каб мы плакалі. Я яе ненавіджу».

1 ... 81 82 83 84 85 86 87 88 89 ... 99 ВПЕРЕД
Перейти на страницу:
Комментариев (0)

0