Glowa Minotaura

Na Mochnackiego panował mrok, przecinany tu i ówdzie żółtymi strugami światła bijącego od gazowych latarń. Pod starym kasztanem na rogu stał baciar w kapeluszu nasuniętym na oczy i palił papierosa. Zrobiło się jej nieswojo. Poszła pod górę dość stromą ulicą Mochnackiego, ślizgając się na oblodzonym bruku. Baciar oderwał się od drzewa i ruszył za nią. W pustej ulicy nie było nikogo.

Biblioteka Uniwersytecka była już zamknięta. U góry ulicy widać było drzewo szarpane wiatrem, pod którym stał jakiś inny człowiek. Rita chciała wrócić do kościoła, ale na jego wysokości był już baciar. Stał przez chwilę i patrzył na nią, po czym usunął się w cień bramy. Rita odetchnęła pełną piersią i ruszyła jeszcze szybciej w górę ulicy. Zaraz skręci i po kilku minutach znajdzie się na placu Akademickim, pod pomnikiem Fredry, w przyjaznym wielkomiejskim szumie, wśród świateł, wystaw i ludzi budzących zaufanie.

Człowiek stojący u góry pod drzewem nagle ruszył w stronę Rity. Znów poczuła skurcz w gardle. Miała dwie możliwości: albo iść w jego stronę, albo wrócić pod kościół, gdzie być może czekał na nią drugi baciar, ten w kapeluszu. Wybrała trzecie wyjście. Skręciła w boczną uliczkę Chmielowskiego. Tu latarń było bardzo mało. Na tle nielicznych oświetlonych okien siekła mżawka. Za sobą Rita zobaczyła człowieka spod drzewa. Stał i szukał jej wzrokiem. Pobiegła szybko w stronę Kaleczej Góry. Wskoczyła w zaułek, a potem do bramy, z której bił smród kociego moczu. Pogrążyła się w ciemności.

Gdy była mała, w chwilach wielkiego strachu odmawiała pacierz. Teraz nie wierzyła już w modlitwę i milczała w mroku. Przez głowę przemknęła jej zuchwała myśl. Ojciec na pewno nie zmartwiłby się, gdyby tu ją zabili, bo dla niego są ważne tylko noty z łaciny i niemieckiego! On by się tylko wściekł na widok fotografii, którą miała przy sobie, schowaną w kieszonce gimnazjalnego płaszczyka. Napisano na niej te oto słowa:

Ujrzałem Cię pod zegarem. Uczyniłaś zatem pierwszy krok. Przed tobą następne. Chcesz się czegoś o mnie dowiedzieć? Napisz do mnie. Poste restante, numer 192. Mam piękne oczy. Szkoda, że na fotografii nie są najlepiej widoczne.

Zdjęcie przedstawiało młodego mężczyznę, ubranego jedynie w spodnie i w podkoszulek. Był szczupły, lecz doskonale umięśniony. Pod napiętym materiałem rysowały się pagórki mięśni brzucha. Na głowie miał kapelusz. Jego twarz zakryta była białą chustą.

Mężczyzna dotarł do zaułka i minął bramę, kryjówkę Rity. Okrążył kamienicę i po chwili znalazł się na podwórku. Stał przez chwilę nieruchomo pod wielkim dębem. Od strony podwórka wszedł do bramy, w której Rita się schowała. Pociągnął nosem. Nie znosił kotów. Nacisnął klamkę drzwi od piwnicy. Były otwarte. Minął je i wszedł cicho po schodkach na podest. Teraz ją widział. Nikłe światło padało z okienka w którychś drzwiach i oświetlało jej plecy. Cała drżała. Ruszył w jej kierunku. Wtedy usłyszał na ulicy ciężkie kroki.

– Rito, jak można tak ryzykować i chodzić po zakazanych ulicach! – usłyszał donośny głos. – Co by na to powiedział twój tatuś!

– Śledził mnie pan, panie Zaremba? – wrzasnęła Rita. – Nienawidzę mojego ojca! Nigdy mnie nie zostawi w spokoju i zawsze będzie mnie śledził!

Po chwili dziewczyny już nie było. Na schodku leżała jej rękawiczka. Podniósł ją i długo wąchał.

Lwów, sobota 13 marca 1937 roku,

trzy kwadranse na czwartą po południu

Popielski wyszedł ze „Szkockiej”, gdzie chyba po raz pierwszy przebywał wyłącznie w charakterze gościa i gdzie wypił przed chwilą cały dzbanek gorącej herbaty z konfiturami malinowymi, wzmocniony szklanką wódki. Czuł się nie najlepiej, dopadła go grypa, która już skosiła całą jego rodzinę, włącznie ze służącą Hanną Półtoranos. Stosował zatem profilaktycznie malinowo-alkoholową miksturę, którą uważał za skuteczne remedium na wszystko.

Szedł za grupą matematyków ulicą św. Mikołaja w stronę uniwersytetu i – aby się z nimi nie zrównać i uniknąć konieczności sztucznej rozmowy – co chwilę zwalniał kroku, który od dzieciństwa miał nadzwyczaj szybki. Spotkanie z nimi i tak było nieuniknione, ponieważ zmierzał tam, dokąd oni; nie widział jednak potrzeby przyśpieszania tej kłopotliwej sytuacji. Szedł bardzo wolno w deszczu i w błocie i rozglądał się wokół, chcąc sprawić wrażenie człowieka zainteresowanego tą niezwykłą wyspą nauki w samym sercu Lwowa. Niestety, nie poczuł żadnej duchowej atmosfery. Wszystko natychmiast kojarzyło mu się z jakimiś dawnymi i całkiem świeżymi sprawami kryminalnymi. Zamiast biblioteki uniwersyteckiej widział zmasakrowane ciało studenta, który niegdyś stamtąd skoczył, zamiast bezlistnych o tej porze drzew na Mochnackiego – przerażoną twarz młodej pielęgniarki, którą zhańbiono na jednym z podwórek, a zamiast klasztoru trynitarzy – zamarznięte niemowlę, które podrzucono pod jego furtę. Wszystko wokół było złe. Nawet w zgarbionych i gestykulujących ludziach, którzy przed nim szli, nie widział największych luminarzy światowej matematyki, lecz złośliwych dystraktów o chorych ambicjach.

Wszedł za nimi do gmachu tak zwanego „starego uniwerku”, sąsiadującego z kościołem św. Mikołaja. Podobnie jak oni, oddał płaszcz i kapelusz do szatni i wszedł na pierwsze piętro, gdzie w jednej z sal wykładowych o szesnastej miało się odbyć zebranie Koła Lwowskiego Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Oprócz spraw bieżących przewidziano również odczyt doktora Bronisława Kulika pod tytułem: Logika nazw i logika zdań.

Popielski usiadł pod oknem i oparł się plecami o parapet. W ten sposób widział dokładnie wszystkich wchodzących. Matematycy obrzucali go spojrzeniami ludzi nieobecnych duchem i zasiadali w ławkach. Niektórzy z zazdrością patrzyli na jego starannie dobrany strój: śnieżnobiałą koszulę, czarny krawat w białe grochy, kupiony w sklepie „The Gentleman”, i garnitur uszyty u Dajewskiego na Akademickiej. On z kolei spoglądał na nich zmęczonym wzrokiem i wiedział, co nastąpi o tej ponurej porze deszczowego dnia – zaraz zamknie oczy, a szelest groźnych wyrazów, takich jak „operatory sprzężone” i „przestrzenie dualne”, ukołysze go do snu. Nagle drgnął, bo zobaczył małego i pękatego człowieka o nosie zadartym jak u prosiaka. Człowiek ten, niedbale ubrany i nieogolony, wszedł do sali jako ostatni i nie zamknął za sobą drzwi. Popielski poczuł silne bicie serca.

Nieznajomy rozejrzał się, wzbudzając ogólne zainteresowanie, a jego wzrok zatrzymał się na łysej głowie Popielskiego. Podszedł do niego cicho i wręczył mu list w kopercie.

– Jestem bratem woźnego Majdy Józefa. – Popielski aż się wzdrygnął przed silnym smrodem czosnku, jaki wydostał się z ust człowieka podobnego do świni. – Mój brat chory i kazał to przekazać panu komisarzowi.

Na sali gwar już ucichł. Wszyscy patrzyli na Popiel-skiego i miłośnika czosnku, włącznie z profesorem Stefanem Banachem, który przewodniczył zebraniu.

– Już możemy zaczynać? – powiedział z irytacją przewodniczący, adresując te słowa wyraźnie do Popielskiego.

– Dziękuję – szepnął Popielski, odsunął się z odrazą od posłańca i machnął ręką, jakby odganiał muchę.

– Witam panów bardzo serdecznie na marcowym zebraniu Koła Lwowskiego Polskiego Towarzystwa Matematycznego – rozpoczął Banach. – Dzisiaj mamy przyjemność gościć pana doktora Bronisława Kulika z Krakowa, który wygłosi odczyt z zakresu logiki formalnej pod tytułem Logika nazw i logika zdań. Już sam tytuł pozwala sądzić, że mamy tu do czynienia z jakąś interesującą propozycją metodologiczną. Zapraszam, panie doktorze.

Rozległy się ciche brawa, a na katedrę wszedł szczupły, elegancko ubrany i urodziwy mężczyzna przed trzydziestką i rozpoczął od zapewnień, jaki to dla niego wielki zaszczyt występować przed tak znakomitymi uczonymi i że zanotuje wszystkie uwagi, lecz nie jest pewien, czy będzie w stanie od razu się do nich ustosunkować. Dwaj mężczyźni siedzący za Popielskim rozpoczęli rozmowę.