Новыя прыгоды Несцеркi

Манах. Што аслупянеў, як маланкаю стукнула?

Несцерка. Стукнула, брат, ды так стукнула — хоць крычы. А ты што тут робіш — усё на касцёл збіраеш?

Манах. Даўно кінуў гэты занятак. Жыву вось у пана Пшэбыеўскага за вучонага сакратара. А заадно даследую яго вінныя падвалы. Ды ён, відаць, зразумеў гэта. Схаваў ключы. Вось я іх і шукаю. Во яны — ключы пазнання сэнсу нашага існавання праз элексір жыцця.

Несцерка. Няўжо?

Манах. Павер мне. Я чалавек вучоны. Толькі вось бяда — ключы я не знайшоў, а з раніцы ў роце ні кроплі не было.

Несцерка. Э, браток, ведаю гэткую бяду. Але, умеючы, дапамагчы няцяжка. Адкрый заслону.

Манах. Божа! Як мудра ўсё на гэтым свеце! Трэба толькі адкрыць заслону!

Несцерка. Але ж у цябе і мерка!

Манах. Як самі сабе мераем — гэткай меркаю і нам адмераюць. (Выпівае.)

Несцерка. I колькі ж ты можаш выпіць?

Манах. Гэта гледзячы па абставінах. Якое віно, якая закуска. У пакоях або на ваздусях, за сваё ці дармавое.

Несцерка. Ну, калі найлепшае віно, і закуска, ды ў садку пад вішнямі — і на дармаўшчыну?

Манах. Тады да бясконцасці, і яшчэ адна бутыль.

Несцерка. Чакай, калі да бясконцасці, то навошта яшчэ адна бутыль?

Манах. А каб раніцай апахмяліцца было чым.

Несцерка. Божа! Вось што значыць вучоны чалавек. Колькі гадоў гэтую гадасць п’ю — а да гэткага не дадумаўся.

Манах. Таму дурная галава раніцай і баліць. Налівай.

Несцерка. Але так піць — і ў царства Божае не трапіш.

Манах. Сказана: царства Божае — унутры нас. (Выпівае і гладзіць сябе па жываце.) А дзе ж наш благадзецель, пан Пшэбыеўскі?

Несцерка. Ксяндза шукае.

Манах. А навошта?

Несцерка. Жаніцца хоча.

Манах. I дарэмна. Сказана: жанчына — ёсць сетка.

Несцерка. Ахвота горш за няволю.

Манах. I гэта праўда. Я б і сам мог дапамагчы нашаму благадзецелю. Я ж не проста манах — я і ксяндзом, і вікарыем магу, і грахі адпускаць маю права — у мяне папера ад самага папы ёсць. Сам папа падпісаў — эх, яго б сюды. Ён жа плакаў, калі мяне праводзіў, а вось цяпер бы мы павесяліліся!

Несцерка(хоча наліць). Стары фокус — зноў пуста.

Манах. Неразгаданая загадка быцця, колькі ні пі — дап’еш да дна, а назаўтра зноў поўна — га? «Чудзен сей мір», — хвала яго тварцу. А хто п’е — налівайце, а хто не п’е — не давайце.

Малання. Ну што, дарваліся, як свінні да гразі — цяпер да раніцы.

Несцерка. Ох, галубка, не да віна — абкруціў мяне Пшэбыеўскі. Правёў на мякіне. Я думаў, ён дурны, як яго стары бацька, — ды дзе там!

Малання. Стары хоць шчодры быў.

Несцерка. А ты і яго грэла?

Малання. А чаго б і не пагрэць, калі холадна старому.

Несцерка. А вось сынок падпёк — хоць локці кусай.

Малання. А ты думаў, за ўсіх хітрэйшы?

Несцерка. Дурніца, табе ж горш. Вось падсуне свайго татарына замест мяне да Кацярыны — у касцёл ды і ў Варшаву. А ты з носам застанешся.

Малання. Бач ты! Што ж рабіць?

Несцерка. Што рабіць? Трэба нешта прыдумаць. А як дурнем прыкідваўся, га — я і паверыў.

Малання. Я ж казала — гэты такога наабяцае. Мне таксама — у Варшаву завязу, ажанюся з табой. I ўсё — адны абяцанкі. Стары хоць грошы даваў.

Несцерка. Дык ён ажаніцца з табою абяцаў?

Малання. Што бабе не паабяцаеш, пакуль яна гарачая. А я, дурніца, і паверыла.

Несцерка. Што ж ты адразу не казала?

Малання. Гэтак вам кожнаму ўсё і скажы. Але я ім пакажу вяселле, і нявесце дастанецца. Я ім пакажу — злосць хоць зганю.

Несцерка. Пачакай, пачакай. Зноў ты напралом. Вось хто нам дапаможа. (Хлопае Манаха па спіне, той падае з крэсла.)

Малання. Эй, цішэй, заб’ецца.

Несцерка. Яго і колам не заб’еш, цягні на канапу.

Ну і цяжкі, не падняць. Нездарма на жывот плячысты. Заставайся тут — вартуй, і каб да вечара цвярозы быў. Расолу прынясі. I чакай мяне.

Манах(падымае галаву). А хто п’е — налівайце, а хто не п’е — не давайце. (Зноў падае і храпе.)

Карціна сёмая

Кудрачок. Кінь ты са сваёю свабодаю. Свабода, свабода, а калі есці захочаш, так і глядзіш, у якое б ярмо галаву ўсунуць. Адно мёртвы і свабодзен, ды яшчэ той, у каго грошы ёсць.

Несцерка. Вось табе грошы і засланілі ўвесь свет. Гэта пад старасць шчасце ў цёплым закутку ды пры кавалку хлеба. Кацярыне сямнаццаць год — а ты ёй старэчае шчасце навязваеш. Ці сапраўды астрога баішся?

Кудрачок. Ведаеш, Несцерка, хочаш крыўдзіся, хочаш не, але ты пражыў галота галотаю. Хочаш, каб і другія ўсё жыццё задам свяцілі?

Несцерка. Я на жыццё не ў крыўдзе.

Кудрачок. Ат, ні кала, ні двара, галаву прытуліць няма дзе. Я і сам не болей за цябе нажыў. Ды аднаму лягчэй. А як мне на дачку глядзець — яе жабрачкаю пусціць па жыцці! Маладосць пройдзе — кветка адцвіце, дзяцей раджаць, гаспадарку трымаць — не тая песня. Кажаш, астрога баюся? Ды я да канца дзён гніць у ім згодзен, толькі б Каця шчаслівая жыла.

Несцерка. Не блытай шчасце з багаццем. Быў ты голы, пеў ды весяліўся, і жонка твая не сумавала. А цяпер яшчэ і панам не стаў, а ўжо асунуўся — у труну лепшага кладуць.

Кудрачок. Вось выведу дачку ў людзі — тады можна і ў труну.

Несцерка. А чым Андрэй не людзі? Шукай цар царыцу, а пастух пастушку.

Кудрачок. Значыць, мяне — у астрог, дачку — у жабрачкі. Добрая парада.

Несцерка. А калі закладу за цябе тысячу Пшэбыеўскаму?

Кудрачок. Адкуль яны ў цябе?

Несцерка. Я ж табе казаў: у мяне мільён незаробленых, а з сабою тысяча.

Кудрачок. Ну, а што дрэннага, калі за Пшэбыеўскага пойдзе? За панам босая не будзе.

Несцерка. А што я мацеры яе скажу, як сустрэну на тым свеце?

Кудрачок. Маці дзякуй скажа.

Несцерка. Круціш, братка. Ды мяне не правядзеш. Табе самому хочацца ў падпанкі пралезці.

Кудрачок. I самому пад старасць пажыць трэба.

Несцерка. Ну, радуйся, прынёс я грошы, аддаць Пшэбыеўскаму.

Кацярына. Праўда?

Несцерка. Ну дык што перадаць Пшэбыеўскаму — хай вяселле рыхтуе?

Кацярына. Ні за што на свеце!

Кудрачок. Ну вось што, Несцерка, не муці ваду. Не мяшайся не ў сваё.

Кацярына. Не, тата, не пайду за Пшэбыеўскага.

Кудрачок. Эх, дачушка. Не ўсё ж табе сямнаццаць год будзе. Затое будзеш пані. У вышэйшым свеце.

Несцерка. Адусюль па злодзеі — вось і вышэйшы свет.

Кудрачок. А з панам жыць — не з мужыком. Які ні ёсць, а культура.

Несцерка. Вазьмі розум у зубы. Бачыў я свіней панскае пароды. Думаеш, салодка жыць з такім? Ён жа, як певень, вакол кожнае дзеўкі скача.

Кацярына. Татачка, кахаю я Андрэя. З ім мне і жыць, а без яго — хоць у ваду.

Кудрачок. А, дык вы дамовіліся! У роднага бацькі за спіною?! Ну дык садзіце мяне ў астрог, рэжце, рабіце што хочаце. (Хоча пайсці з пакоя.)

Кацярына. Не, чакайце, не. Будзе гэтак, як тата кажа. Знаць, такая мая доля.