Дзiкi сабака дзiнга, альбо аповесць пра першае каханне

Рувiм Фраерман

Дзiкi сабака дзiнга, альбо аповесць пра першае каханне

Пераклад: Вера Вярба

I

Тонкая лёска была спушчана ў ваду пад тоўсты корань, што варушыўся ад кожнага руху хвалi.

Дзяўчынка лавiла фарэль.

Яна сядзела нерухома на каменi, i рака абдавала яе шумам. Вочы яе былi апушчаны. Але позiрк iх, стомлены бляскам, што быў рассеяны паўсюды над вадой, не здаваўся пiльным. Яна часта адводзiла яго ўбок i глядзела ўдалячынь, туды, дзе круглыя, парослыя лесам горы стаялi над самай ракой.

Паветра было яшчэ светлае, i неба, абмежаванае гарамi, здавалася сярод iх раўнiнай, ледзь азоранай захадам.

Але нi гэта паветра, знаёмае ёй з першых дзён жыцця, нi гэтае неба не вабiлi яе зараз.

Шырока адкрытымi вачыма сачыла яна за вечна бягучай вадой, сiлячыся ўявiць у сваёй фантазii тыя нязведаныя краiны, куды i адкуль бегла рака. Ёй хацелася пабачыць новыя землi, iншы свет, напрыклад, аўстралiйскага сабаку дзiнга. Яшчэ ёй хацелася быць пiлотам, а таксама яшчэ спяваць. I яна заспявала. Спачатку цiха, потым гучней. У яе быў прыемны голас. Але побач нiкога не было. Толькi вадзяны пацук, напалоханы песняй, плюхнуўся ля самага кораня i паплыў у зараслi чароту, валочачы ў нару зялёную чарацiнку. Чарацiнка была даўгаватая, i пацук дарэмна стараўся, не маючы сiлы працягнуць яе праз густую рачную траву.

Дзяўчынка з жалем паглядзела на пацука i замоўкла. Потым паднялася i выцягнула лёску з вады.

Спалоханы ўзмахам яе рукi пацук шмыгнуў у чарот, а цёмная ў плямах фарэль, што да гэтага нерухома стаяла ў светлым струменi, падскочыла i знiкла ўглыбiнi.

Цяпер дзяўчынка засталася адна. Яна паглядзела на сонца, якое хiлiлася на захад i кранулася вяршынi яловай гары. I хаця было ўжо даволi позна, дзяўчынка не спяшалася дадому. Яна паволi крутанулася на каменi i нетаропка пайшла ўгору па сцежцы, адкуль насустрач ёй па схiле гары спускаўся высокi лес.

Яна смела ступiла ў яго.

Шум вады, бягучай памiж камянёў, застаўся за плячыма, i адкрылася перад ёю цiшыня.

У гэтай векавой цiшынi раптам пачуўся ёй гук пiянерскага горна. Ён прабег па прасецы, дзе, не калышучы галiнамi, стаялi старыя пiхты, i пратрубiў ёй у вушы, напамiнаючы, што трэба спяшацца.

Аднак дзяўчынка не прыбавiла кроку. Абагнуўшы невялiкае балотца, дзе раслi жоўтыя саранкi, яна нахiлiлася i вострым сучком выкапала з зямлi разам з каранямi некалькi кволых кветак. Яна ўжо набрала iх поўныя рукi, калi ззаду пачулiся цiхiя крокi i нехта ўголас пазваў яе:

- Таня!

Яна павярнулася. На прасецы, каля высокага мурашнiка стаяў нанайскi хлопчык Фiлька i зваў яе рукой. Яна падышла, прыветна гледзячы яму ў твар.

Побач з Фiлькам на шырокiм пнi ўгледзела яна поўны кацялок бруснiц. А сам Фiлька вузкiм паляўнiчым нажом з якуцкай сталi састругваў кару са свежага бярозавага дубца.

- Хiба ты не чула горна? - спытаў ён. - Чаму ж ты не спяшаешся?

Яна адказала:

- Сёння бацькоўскi дзень. Мая мацi прыехаць не зможа - яна працуе ў бальнiцы, - у лагеры мяне нiхто не чакае. А чаму ты не спяшаешся? - дадала яна, усмiхнуўшыся.

- Сёння бацькоўскi дзень, - паўтарыў ён яе словы, - i да мяне прыехаў са стойбiшча бацька, я iшоў правесцi яго да яловай сопкi.

- Хiба ты правёў яго? Гэта ж далёка.

- Не, - адказаў з годнасцю Фiлька. - Навошта мне яго праводзiць, калi ён застаецца начаваць каля ракi паблiзу нашага лагера. Я пакупаўся ля Вялiкiх камянёў i шукаў цябе. Я чуў, як ты спявала.

Дзяўчынка глянула на яго i засмяялася. I смуглявы Фiлькаў твар пацямнеў яшчэ болей.

- Калi ты не спяшаешся нiкуды, дык пастаiм тут. Я пачастую цябе мурашкавым сокам.

- Ты частаваў мяне ранiцай сырой рыбай.

- То была рыба, а гэта зусiм iншае. Пакаштуй! - сказаў Фiлька i ўторкнуў бярозавы дубчык у самую сярэдзiну мурашнiка.

Схiлiўшыся над iм удваiх, яны счакалi трохi, пакуль тонкая акораная галiнка не пакрылася ўся мурашкамi. Тады Фiлька страсянуў iх, стукнуўшы злёгку галiнку аб кедр, i паказаў яе Танi. На свежай забаланi блiшчалi кроплi мурашкавай кiслаты. Хлопчык лiзнуў iх i даў пакаштаваць Танi. Яна таксама лiзнула i сказала:

- Як смачна. Я вельмi люблю мурашкавы сок.

Яны рушылi далей, i Фiлька пайшоў з ёю побач, не адстаючы нi на крок.

Яны маўчалi. Таня - таму, што прывыкла думаць патроху аб усiм i маўчаць усякi раз, калi ўваходзiла ў гэты маўклiвы лес. А Фiлька таксама не хацеў гаварыць пра такую дробязь, як мурашкавы сок. Зрэшты, гэта быў толькi сок, якi яна магла здабываць i сама. Так прайшлi яны ўсю прасеку, не сказаўшы нi слова, i выйшлi на процiлеглы схiл гары. I зусiм блiзка, пад каменнай кручай, ля той самай рэчкi, якая, не знаючы стомы, спяшаецца да мора, убачылi яны свой лагер - прасторныя палаткi, што стаялi на ўзлеску.

З лагера даносiўся шум. Дарослыя, вiдаць, паехалi ўжо дадому, i шумелi адны дзецi. Але галасы iх былi такiя моцныя, што тут, наверсе, у маўчаннi шэрага маршчынiстага каменя, Танi памроiлася, нiбы недзе далёка гудзе i хвалюецца лес.

- Мусiць, ужо строяцца на лiнейку, - сказала яна. - Табе, Фiлька, трэба было б прыйсцi ў лагер раней за мяне, бо цi не будуць смяяцца з нас, што мы часта вяртаемся ўдваiх?

"Не трэба было б ёй гаварыць пра гэта", - з горкай крыўдай падумаў Фiлька.

I, учапiўшыся за дзiкi слойнiк, што тырчаў над кручай, ён скокнуў унiз на сцежку так далёка, што Танi зрабiлася страшна.

Але ён не ўдарыўся. I Таня кiнулася другой сцежкай, мiж нiзкiх сасонак, крыва парослых на каменнях...

Сцяжынка вывела яе на дарогу, якая, нiбы рака, выбягала з лесу i, як рака, блiснула ёй у вочы каменнем i друзам, шумнула доўгiм аўтобусам, поўным людзей.

Гэта дарослыя ад'язджалi з лагера ў горад.

Аўтобус прайшоў мiма. Але дзяўчынка не праводзiла вачыма яго колаў, не зазiрнула ў яго вокны, бо не думала ўбачыць там сваякоў.

Яна перасякла дарогу i ўбегла ў лагер, лёгка пераскокваючы праз канавы i купiны, таму што была вельмi спрытная.

Дзецi сустрэлi яе крыкам. Узняты на мачце сцяг лунаў у паветры. Яна стала ў сваю шарэнгу, паклаўшы кветкi на зямлю. Важаты Косця пагразiў ёй вачыма i сказаў:

- Таня Сабанеева, трэба ў час станавiцца на лiнейку. Смiрна! На-пра-ва раўняйся! Адчувайце локцем суседа.

Таня шырэй рассунула локцi i падумала: "Добра, калi справа побач з табой сябры. Добра, калi ёсць яны i злева. Яшчэ лепей, калi яны i там, i тут".