Беларускiя пiсьменнiкi: 1917-1990

Выступае ў друку з 1968 г. Піша на расейскай і беларускай мовах. Аўтар зборнікаў паэзіі «Слово ненастное, слово лазурное» (Масква, 1987) і «Сын яблыні» (1990).

Напісаў сцэнарыі мастацкіх фільмаў «Сын чайкі» (1987), «Мост» (паводле аповесці «Круглянскі мост» В.Быкава, пастаўлены ў 1988), «Люк» (пастаўлены ў 1988), «Метэарыт» (пастаўлены ў 1988), шэрагу мультыплікацыйных фільмаў.

Шэрман Карлас, нарадзіўся 25.10.1934 г. у горадзе Монтэвідэо (Уругвай) у сям'і рабочага - выхадца з Заходняй Беларусі.

Вучыўся ў Нацыянальным інстытуце імя М.Марэна (Буэнас-Айрэс, Аргенціна, 1951-1956) па спецыяльнасці філалогія. Працаваў у аргенцінскіх газетах. У 1956 г. прыехаў на Беларусь. У 1964-1980 гг. - загадчык рэдакцыйна-выдавецкага сектара Фундаментальнай бібліятэкі імя Якуба Коласа АН БССР. З 1989 г. - віцэ-прэзідэнт Беларускага ПЭН-цэнтра. Сябра СП СССР з 1979 г.

Пачаў друкавацца ў 1952 г. у аргенцінскім перыядычным друку, у расейскай перыёдыцы Беларусі - з 1964, на беларускай мове - з 1975 г. З гішпанскай мовы на расейскую пераклаў раман М.Сапата Алівельі «Чорны загон» (часопіс «Неман», 1967), раман Г.Гарсія Маркеса «Восень патрыярха» (з В.Тарасам, Масква, 1978), на беларускую мову пераклаў паасобныя творы Н.Гільена, Г.Гарсія Маркеса, Ф.Піта Радрыгеса, О.Фернандэса, У.Дзітаранта, С.Ібаргоена, К.Кастэльотэ, З.Кардэналя, Д.Алонса і інш., а таксама выбраную лірыку А.Тэхада Гомеса (1987). У перакладзе з беларускай на гішпанскую выйшлі «Мая Бесядзь» А.Куляшова, «Конь і леў» М.Танка, «Чырвоны мак» В.Хомчанкі, народныя казкі ў апрацоўцы А.Якімовіча (усе ў 1976), «Шлюбная ноч» І.Шамякіна (1980), «Дажыць да світання» (1980), «Абеліск» (1984) і «У тумане» (1989) В.Быкава, выбранае Я.Купалы і Я.Коласа «Папараць-кветка» (1982), выбранае Р.Барадуліна «Чорны вол маёй трывогі» (1985), «Плач перапёлкі» І.Чыгрынава (1988), «Загад № 1» М.Чаргінца (1990).

Аўтар кніг паэзіі «Дождж у Каралішчавічах» (на гішпанскай мове, у перакладзе на беларускую Р.Барадуліна, 1984) і «Сны» (у перакладзе з гішпанскай Р.Барадуліна і В.Сёмухі, 1989).

Склаў зборнікі выбранай лірыкі Ф.Гарсія Лоркі (1975), П.Нэруды (1976), Н.Гільена (1977), Габрыэлы Містраль (1984), а таксама анталогію сучаснай кубінскай паэзіі «Тытунёвая кветка» (1986).

Ю

Юдэлевіч Міхась, нарадзіўся 20.04.1914 г. у гарадскім пасёлку Смалявічы Менскай вобласці ў сям'і саматужніка.

Пасля заканчэння сярэдняй школы ў Менску (1929) працаваў рабочым на гуце. Быў акцёрам у Менскім тэатры рабочай моладзі (1929-1931), студэнтам Дзяржаўнага інстытута мастацтва ў Маскве (1931-1935). У 1935-1940 гг. - супрацоўнік рэдакцыі газеты «Літаратура і мастацтва», загадчык аддзела тэатра Ўпраўлення па справах мастацтва пры Саўнаркаме БССР. З 1940 г. у Савецкай Арміі, удзельнічаў у савецка-фінляндскай і ў Вялікай Айчыннай войнах.

Загінуў у 1941 г. на фронце.

Літаратурную працу пачаў у 1929 г.

Адзін з аўтараў калектыўнай п'есы «Першы штандар» (апублікавана і пастаўлена ў 1930). У 1932 г. напісаў п'есу «Зямля гарыць», якая ставілася на радыё. Аўтар інсцэніроўкі «Як гартавалася сталь» паводле аднайменнага рамана М.Астроўскага (1937), лібрэта оперы «Паўка Карчагін» (музыка П.Падкавырава, ставілася пасля вайны ў кансерваторыі як студэнцкі спектакль). Перакладаў на расейскую мову асобныя творы беларускай драматургіі, у тым ліку п'есу І.Гурскага «Сваты» (1937), склаў зборнік «Аднаактовыя п'есы» для самадзейнай сцэны (1937).

Пісаў вершы, прыпеўкі, якія змяшчаліся ў перыядычным друку.

Юдэльсон Арон, нарадзіўся 17.07.1907 г. у горадзе Рызе (Латвія) у сям'і настаўніка.

Сярэднюю адукацыю атрымаў у Рызе. З 1928 г. жыў у Менску. Працаваў у рэдакцыі жыдоўскай газеты «Акцябэр» («Кастрычнік»), на Беларускім радыё. З 1930 г. адначасова вучыўся на літаратурна-лінгвістычным аддзяленні педагагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (скончыў тры курсы). У 1937 г. рэпрэсіраваны. Асуджаны да вышэйшай меры пакарання. Рэабілітаваны 09.04.1957 г.

Расстраляны 29.10.1937 г.

Літаратурную дзейнасць пачаў у 1923 г. з выступленняў у нелегальным камуністычным друку Латвіі. Пісаў на мове ідыш. У 1929 г. апублікаваў паэму «Негарэлае» ў часопісе «Штэрн» («Зорка»). Выдаў паэму «Камбінат» (1931), кнігу вершаў «Граніца» (1934), зборнікі нарысаў «У нас у краіне» (1934), «Чырванасцяжны калгас «Колас» (з Х.Шынклерам, 1934). У перакладзе на беларускую мову выйшла кніжка паэзіі «Прывітанне» (1961).

Выступаў як перакладчык на мову ідыш.

Юрчанка Георгі, нарадзіўся 31.01.1928 г. у вёсцы Кудрычы Мсціслаўскага раёна Магілеўскай вобласці ў сялянскай сям'і.

У 1951 г. скончыў Магілеўскі настаўніцкі інстытут. Выкладаў беларускую і расейскую мову і літаратуру ў школах Дзятлаўскага і Воранаўскага раёнаў на Гарадзеншчыне. У 1959 г. завочна скончыў філалагічны факультэт Гарадзенскага педагагічнага інстытута і паступіў у аспірантуру пры Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР. З 1961 г. - рэдактар, у 1962-1988 гг. загадчык рэдакцыі літаратуры, мовы і мастацтва, затым рэдакцыі філалогіі ў выдавецтве «Навука і тэхніка». Сябра СП СССР з 1975 г.

Узнагароджаны медалём.

Друкавацца пачаў з 1959 г. (воранаўская раённая газета «Путь социализма».) Выйшлі кнігі літаратурных пародый і эпіграм «Распрэжаны Пегас» (1965), «Вярхом на вожыку» (1968), «Немеладычныя мелодыі» (1974), «Парнаскія ўхабы» (1979), «У натхнёнай паграбеньцы» (1983), «Негабляваная пегасня» (1989), навукова-папулярная праца «На мсціслаўскай зямлі ўзгадаваны: Нарыс жыцця і навуковай дзейнасці П.П.Кабекі» (1986), дыялектныя слоўнікі «Дыялектны слоўнік: З гаворак Мсціслаўшчыны» (1966), «Народная сінаніміка» (1969), збор дыялектнай фразеалогіі Мсціслаўшчыны ў 3-х кнігах - «І коціцца і валіцца» (1972), «І сячэ і паліць» (1974), «Слова за слова» (1977), «Народнае вытворнае слова: З гаворкі Мсціслаўшчыны» ў 3-х кнігах (1981, 1983, 1985), «Сучаснае народнае слова: З гаворкі Мсціслаўшчыны» (1988).

Юрэвіч Уладзімір, нарадзіўся 22.07.1916 г. у вёсцы Дуброва Смалявіцкага раёна Менскай вобласці ў сям'і настаўнікаў.

Скончыў Менскі індустрыяльна-педагагічны тэхнікум (1934), будаўнічы факультэт Беларускага політэхнічнага інстытута (1941). Адначасова вучыўся завочна на філалагічным факультэце Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1939-1941). У 4932-1947 гг. працаваў дыктарам Беларускага радыё (у гады Вялікай Айчыннай вайны - радыёстанцыя «Савецкая Беларусь», Масква). У пасляваенныя гады загадваў аддзелам літаратурна-драматычнага вяшчання Беларускага радыё (1948-1951), быў галоўным рэдактарам мастацкага радыёвяшчання (1952-1954). Працаваў уласным карэспандэнтам «Литературной газеты» па Беларускай ССР (1954-1959), адказным сакратаром часопіса «Маладосць» (1959-1970), дырэктарам Літаратурнага музея Янкі Купалы (1970-1972), палітычным аглядальнікам Беларускага тэлебачання (1972-1974), рэдактарам аддзела, сябрам рэдкалегіі часопіса «Коммунист Белоруссии» (1974-1979), літкансультантам СП БССР (1979-1985). З 1985 г. - адказны сакратар Камітэта па Дзяржаўных прэміях БССР. Сябра СП СССР з 1953 г.

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны II ступені і медалямі.

Заслужаны работнік культуры Беларускай ССР (1976).

Літаратурную дзейнасць пачаў у 1942 г. з публіцыстычных і літаратуразнаўчых выступленняў на радыё. Друкуецца з 1949 г. Выйшлі кнігі літаратурнай крытыкі «Слова і вобраз» (1961), «Шматгалоссе жыцця» (1965), «Погляд» (1974), «Абрысы» (выбранае, 1976), «Янка Купала: Нарыс жыцця і творчасці» (1983), «Выбранае» (1987), брашура «Янка Купала - наш сучаснік» (1972).

Выдаў кніжкі апавяданняў для дзяцей «Тараскавы турботы» (1966), «Дзе начуе сонца» (1970), «Дожджык на колах» (1977), «Нястрашны страх» (1986), публіцыстычныя нарысы: «Першая неабходнасць» (1963), «Мінск. Учора, сёння, заўтра» (1982), «Синьоока сестра Украины» (Кіеў, 1985). У яго літаратурным запісе выйшла дакументальная аповесць М.Новікава «Пять шагов жизни» (1970).