Мроi Багны (СИ)

- Ян, чакай, - сказала Нара, пацягну╝шы яго за рука╝.

- Што такое?

- Мне трэба, - сказала яна шэптам.

- Што, зно╝?

- Угу. Тут падваротн╕ца. Я хутка. Пачакай хв╕л╕нку, добра?

Пабегла. Смешная такая. Н╕як не атрымл╕ваецца яе ╝яв╕ць. Вобраз развальваецца. ╤мя Нара гучыць, як тутэйшае. А па-рамейску шпарыць чыста, без акцэнту. Яно ╕ зразумела. З нараджэння па прытулках, а там семгальскай не вучаць. Навошта яна патрэбна? Нават кра╕ны такой ужо няма... ╤ ╝сётк╕, куды яе падзець, кал╕ мы выжывем? Зно╝ у прытулак? А сам я куды падзенуся?.. Л╕та. Госпадзе. Л╕та. Там была такая мясарубка. Зямля к╕пела. З ёй жа н╕чога не здарылася, пра╝да, Гасподзь Усявышн╕, Адз╕ны, Нябачны, Усемагутны, з ёй усё добра?..

- Ян! Ян! Ачмурэць! Тут крокусы!

- Што? Як╕я крокусы?

- Знайшла ╝ падваротн╕! Цэлы кошык крокуса╝, ляжа╝ проста на зямл╕. ╤х нехта вырасц╕╝ ╕ к╕ну╝, альбо згуб╕╝.

- Ты што, кошык цягнеш?

- ╤х трэба выратаваць! Яны ж заг╕нуць, тут так холадна. Ян, давай раздадз╕м ╕х людзям.

- Ды каму яны патрэбны?

- А лепш аднясём ╕х у храм. Пастав╕м каля алтара. Тут у Лемары вельм╕ прыгожы храм. Белы так╕, са сп╕чакам╕.

- Нара, ты ж на замчышча зб╕ралася.

- Дык мы туды ╕ ╕дзём. А пасля ╝ храм.

***

На кра╕ гарадскога вала, дзе кал╕сьц╕ ╝звышал╕ся крапасныя муры, стаял╕ людз╕ - па адным, па двое, альбо купкам╕ чалавек па пяць. Амаль н╕хто не разма╝ля╝. Людз╕ глядзел╕ ╝ неба, зацягнутае снегавым╕ хмарам╕. Паветранага карабля ╝сё не было. Здавалася, пра зачумлены горад забыл╕ся ╝се - ╕ ╝лады, ╕ сам Госпад Вышн╕. Некаторыя, стам╕╝шыся глядзець у пустыя нябёсы, пераводз╕л╕ поз╕рк за гарадск╕ вал ╕ пачынал╕ ╝з╕рацца ╝далячынь, быццам у спадзеве ╝гледзець знаёмыя твары там, па той бок Цёрну.

- Ну, чаго там, Нара? Карабля так ╕ няма?

- Неа!

- А што ёсць?

- Грузавыя машыны перад варотам╕. ╤ два брызентавыя шатры. Вакол горада ваенныя з в╕нто╝кам╕. Стаяць, выцягну╝шыся ╝ ланцужок, па жа╝неры праз кожныя пару сажня╝. А яшчэ ╝ зямл╕ праараныя канавы, там на дне штосьц╕ гарыць, але дыму няма, тольк╕ паветра дрыжыць ад гарачын╕.

- Загоны для пацуко╝. Яны пераносяць мораву язву, а Цёрн для ╕х не перашкода. Пацук можа прасл╕знуць пад сеткай, чалавек - н╕кол╕. Дарэчы, бачыш яе?

- Цёрн? Але, вунь там, на ╝згорачку, дзе дарога. А за сеткай людз╕. Не вайско╝цы. Стаяць ╕ глядзяць на горад.

Нара бачыла, як ад нато╝пу па той бок загароды аддзял╕╝ся нейк╕ чалавек. Падышо╝шы амаль ушчыльную да сетк╕, ён раптам пача╝ падскокваць ╕ размахваць рукам╕. Здаецца, ён нават нешта крыкну╝. Зрэшты, на такой адлегласц╕ ╝сё ро╝на не разабраць, ды яшчэ ╕ машыны ╝н╕зе тарахцяць маторам╕.

- Чарцяня, - прагавары╝ Ян.

- Што?

- Казка такая ёсць. Чарцяня жыло ╝ лесе, людзей палохала. Пакуль яго самаго не напалохал╕.

Ён апусц╕╝ руку ╝ к╕шэню куртк╕ ╕ намаца╝ там метал╕чны рыфлены дыск. Манета. Ян пакруц╕╝ яе ╝ пальцах, узважы╝ на далон╕. ╤ раптам, уск╕ну╝шы руку, з размаху шпурну╝ яе за гарадск╕ вал.

- Ян, ты чаго?! - крыкнула Нара, праводзячы манету вачыма - тая, цьмяна бл╕сну╝шы, зн╕кла ╝ зарасн╕ках самшыта, як╕я ╝крывал╕ сх╕лы замчышча. - Навошта ты вык╕ну╝ грошы?

- Так трэба. Потым патлумачу. Пойдзем, Нара. Тут, здаецца, н╕чога ц╕кавага.

- Ага, хадзем. Трэба яшчэ кветк╕ ╝ храм занесц╕, - сказала дзя╝чынка. Яна ╝сё яшчэ трымала ╝ руках кошык з крокусам╕.

Храм Госпада Вышняга размяшча╝ся на круглай плошчы праз квартал ад гарадскога вала. Мяркуючы па абрысах веж ╕ стральчастых н╕шах сцен, у м╕нулым гэта бы╝ храм М╕тры ╬се╝ладара, якому некал╕ пакланял╕ся язычн╕к╕-семгальцы. Пасля ╝сталявання Закона Праведн╕ка╝ ╝ арх╕тэктуру ╕ ╝нутранае ╝бранне храма был╕ ╝несены некаторыя змены, адпаведна Царгародскаму канону. Храм бы╝ адчынены, але ╕мшы не ладз╕л╕ся н╕ ╝ гэты дзень, н╕ ╝ папярэдн╕я. Кал╕ пачалася пошасць, святар к╕ну╝ сваю паству ╕ збег з горада, мабыць, не надта спадзеючыся на заступн╕цтва ╬сявышняга. Дзячок, як╕ заста╝ся пры храме, штодня на досв╕тку адмыка╝ дзверы храма, а з надыходам вечара замыка╝. Гараджане, як╕я застал╕ся без духо╝нага пастыра, выдатна спра╝лял╕ся сам╕. Кожны дзень яны зб╕рал╕ся ╝ храме ╕ запал╕╝шы свечк╕ ля алтара, чытал╕ ╝слых Высло╝╕ Праведн╕ка╝, а таксама спявал╕ псалмы ды л╕тан╕╕. Дзьячку заставалася тольк╕ прыглядаць за парадкам. Зрэшты, гараджане паводз╕л╕ сябе паважна, ╕ дысцыпл╕ну н╕хто не паруша╝.

- Ян, а ты не хочаш увайсц╕?

Яны стаял╕ на прыступках храма. З расчыненых дзвярэй данос╕л╕ся ╝рачыстыя спевы. Нара пазнала гэты псалом: "Кал╕ ╝гледз╕це бунт ╕ муро╝ разбурэнне..." Верн╕к╕ спявал╕ яго хорам. Псалом скончы╝ся, на хв╕л╕ну наступ╕ла ц╕шыня, а потым нечы голас прыня╝ся чытаць нараспе╝: "Се╝шы пад лозам╕, з чары адп╕╝, ╕ ╝ ззянн╕ славы па╝стал╕ прад ╕м..."

- Не хачу. Недалюбл╕ваю я гэтыя храмы, каб ты ведала.

- Мы магл╕ бы памал╕цца разам. Папрас╕ць заступн╕цтва Госпада Вышняга. Каб мы не захварэл╕ ╕ ╝ратавал╕ся з гэтага горада, ╕ каб нас н╕хто больш не кры╝дз╕╝.

- А кал╕ яго няма? - спыта╝ Ян трох╕ адрыв╕ста.

- Як гэта, няма?

- А вось так. Няма ╕ ╝сё. Н╕ Госпада, н╕ Вышняга.

- Ян, ты страц╕╝ веру пасля таго, што з табой здарылася? - ц╕ха спытала дзя╝чынка.

- Нара, адчап╕ся ╝жо, а? Занас╕ гэтыя чортавы кветк╕, ╕ пойдзем адгэтуль.

- Я яшчэ ╕ памалюся.

- Як хочаш. Я ля ╝ваходу пачакаю.

У храме пахла ладанам ╕ пчал╕ным воскам. На до╝г╕х дра╝ляных ла╝ках сядзел╕ верн╕к╕. Каля алтара, павярну╝шыся тварам да паствы, стая╝ паважны с╕вавусы мужчына ╝ клятчастым пал╕то. Ён трыма╝ у руках разгорнутую кн╕гу ╕ трох╕ нараспе╝ зачытва╝ Высло╝╕ Праведн╕ка╝. Нара з кошыкам у руцэ асцярожна абышла лавы ╕, набл╕з╕╝шыся да алтара, спын╕лася, зачаравана гледзячы на вобраз Вышняга - ╬сёв╕душчае Вока, выкладзенае залац╕стай смальтай. Потым, укленчы╝шы, яна асцярожна пастав╕ла кошык з кветкам╕ на каменную падлогу. 'Прым╕ нашае паднашэнне, Адз╕ны, Усюды╕сны', падумала яна. ╤ пачала мал╕цца. Мо╝чк╕, пра сябе.

- Ну, як? Пагутарыла з Усёв╕душчым? Мо знак як╕ бы╝? - ╕ран╕чна спыта╝ Ян, кал╕ яна вярнулася.

Ён сядзе╝ на прыступках дзядз╕нца, прых╕ну╝шыся да сцяны ╕ пакла╝шы к╕й сабе на кален╕.

- Дарма ты смяешся, - сур'ёзна сказала дзя╝чынка. - Я памал╕лася, ╕ мне стала лепей. Нават есц╕ амаль не хочацца.

- Лепш бы ╬сюды╕сны хлебца нам спасла╝. Ды яшчэ матузко╝ пару.

- Як╕х матузко╝?

- У гарн╕зоне шнурк╕ адабрал╕, чарав╕к╕ звальваюцца. Ладна, праехал╕. З╕рн╕ лепш сюды.

Ён працягну╝ дзя╝чынцы раскрытую далонь. У яго руцэ ляжала манета.

- Медны?

- Нара, вазьм╕ яго ╕ паглядз╕ вельм╕ ╝важл╕ва. Ц╕ ёсць на ╕м як╕я-небудзь незвычайныя надп╕сы, выявы? Магчыма, руны?

Нара паднесла манету да вачэй.

- Гэта не рамейская манета, - сказала яна, пама╝ча╝шы. - ╤ншаземная нейкая. На рамейск╕х грошах адлюстраваны каршун, альбо партрэт А╝густы. А тут вершн╕к, ╕ сонца над ╕м. ╤ надп╕с. Л╕тары быццам знаёмыя, а мова незразумелая. А яшчэ л╕чбы. Дзевяцьсот восемдзесят восем.

- Талер, - сказа╝ Ян. - Талер семгальск╕. А л╕чбы - гэта год, кал╕ яго адчакан╕л╕. Дванаццаць гадо╝ таму. В той год Семгален зраб╕╝ся прав╕нцыяй ╤мперы╕, ╕ так╕х манет больш не робяць.

- А сюды як ён трап╕╝? - спытала Нара.

- Я бы сам хаце╝ гэта ведаць. Гадз╕ну таму я вык╕ну╝ яго за гарадскую сцяну. ╤ здаецца, гэтым жа талерам я расплац╕╝ся за начлежку, прычым двойчы. Не, я не звар'яце╝. Ён рэальна ╝весь час да мяне вяртаецца.

- Ох, дык гэта ж...

Яна не вымав╕ла гэтага ╝слых, але яны абодва падумал╕ пра адно ╕ тое ж. Неразменны Талер. Чаро╝ная манета з вельм╕ старой казк╕, якую ведал╕ ╕ ╝ Семгалене, ╕ ╝ Царгорадзе. Кажуць, што некаторыя гатовы был╕ прадаць душу за гэтую манетку. Неразменным Талерам можна было расплац╕цца з шынкаром, аддаць яго л╕хвяру, нават вык╕нуць у мора, усё ро╝на ён нязменна вярта╝ся да свайго ╝ладальн╕ка. А яшчэ Неразменны Талер прыцягва╝ да сабе грошы. Ц╕ не з гэтай прычыны ╕м так ахвотна падавал╕ м╕ласц╕ну на гарадск╕х вул╕цах?.. Быццам у пацверджанне таму на прыступк╕ са звонам упала манета. Нейк╕ чалавек, выходзячы з храма, к╕ну╝ ╕м пад ног╕ па╝срэбран╕ка.