Sisterdark / Сястра-Цемра (СИ)

16. Дыктатура

З╕ма ╝ гэтым годзе выдалася гн╕лая ╕ ненатуральна цёплая, ╕ сам яе пачатак бы╝ нейк╕м анамальным. Позна ╝вечары, у першых чыслах снежня, на Овельск наляце╝ шалёны в╕хор ╕ пракац╕╝ся па мястэчку, ломячы дрэвы ╕ зрываючы шыльды, а потым неба раскалола маланка. Навальн╕ца до╝жылася ╝сяго некальк╕ хв╕л╕н, аднак паспела нараб╕ць шкоды. Ветрам паабрывала правады, ╕ палова горада засталася без электрычнасц╕, з некальк╕х шматпавярхов╕ка╝ у "блоках" здзерла дах, а стогадовыя дрэвы ля набярэжнай Овельк╕ павыдз╕рала з караням╕. Найгоршым было тое, што падчас буры павал╕╝ся дра╝ляны крыж, як╕ стая╝ каля шашы перад уездам у горад. Яго пералам╕ла ля самай асновы ╕ вык╕нула на праезджую частку, пад колы машын. Местачко╝цы казал╕, што гэта нядобры знак -- ╕ ╝палы крыж, ╕ несвоечасовая маланка над пустым╕ палям╕. Мног╕я на╝прост звязвал╕ гэта з "блюзнерствам", якое ╝чын╕л╕ ╝ Овельску год таму.

Летась па загаду гарадской адм╕н╕страйцы╕ бы╝ зруйнаваны невял╕к╕ каваны крыж, як╕ стая╝ у яры непадалёк ад сядз╕бы Кунцэв╕ча╝. У дзевяностыя яго ╝сталявал╕ мясцовыя "адраджэнцы" ╝ памяць ахвяра╝ НКУС, як╕х, паводле некаторых звестак, расстрэльвал╕ ╝ падвалах сядз╕бы, а таксама ╝ гонар чатырох па╝станца╝-кал╕но╝ца╝, як╕я был╕ павешаны ╝ тым жа яры ╝ 1863-м. Паводле падання, на пакаранн╕ прысутн╕ча╝ сам генерал-губернатар, а асуджаных веша╝ Пархом Ляпец, тутэйшы, як╕ потым атрыма╝ ад генерал-губернатара надзел зямл╕.

Некальк╕ местачко╝ца╝ выступ╕л╕ тады ╝ абарону крыжа. У большасц╕ сваёй гэта был╕ верн╕к╕-параф╕яне, як╕я не жадал╕ дапусц╕ць апаганьвання святын╕, бо крыж бы╝ асвечаны. Да верн╕ка╝ далучыл╕ся прадста╝н╕к╕ тутэйшай ╕нтэл╕генцы╕ -- музейшчык-экскурсавод, б╕бл╕ятэкарка ╕ наш наста╝н╕к г╕сторы╕, Альгерд Алегав╕ч. Пратэсто╝цы был╕ настроены рашуча ╕ нават зб╕рал╕ся зладз╕ць п╕кет, але ╕м не дал╕ дазволу. Тады яны нак╕равал╕ петыцыю да спадара Хлябцова В╕ктар-Аляксандрыча, галавы Овельскай адм╕н╕страцы╕, як╕, уласна кажучы, ╕ бы╝ ╕н╕цыятарам "блюзнерства". Пратэсто╝цы атрымал╕ катэгарычную адмову, падмацаваную жалезабетонным╕ аргументам╕. Па-першае, крыж бы╝ усталяваны без узгаднення з уладам╕, то бок незаконна, па-другое, няма н╕як╕х доказа╝, што ╝ былой сядз╕бе сапра╝ды чын╕л╕ся расстрэлы, ╕ па-трэцяе, вельм╕ сумн╕╝на выглядае сам факт ушанавання памяц╕ чатырох польск╕х тэрарыста╝, пакараных, м╕ж ╕ншым, за антыдзяржа╝ную дзейнасць. Так╕ адказ нашага г╕сторыка проста даб╕╝. Ён до╝га хадз╕╝ у засмучэнн╕ пачуцця╝ ╕ паказва╝ ус╕м раздруко╝к╕ з б╕яграф╕ям╕ пакараных па╝станца╝ -- ма╝ля╝, як╕я ж яны "паляк╕", гэта ж нашы, тутэйшыя хлопцы, студэнцтва ╕ дробная шляхта, як╕я ахвяравал╕ свае жыцц╕ за свабоду Беларус╕!.. Аднак гэта н╕чога не дало, ╕ рашэнне мэра засталося непах╕сным. У яр прыйшл╕ рабочыя ╕ выкарчавал╕ крыж за л╕чаныя хв╕л╕ны. Некаторы час ён ляжа╝ там у зарасн╕ках здз╕чэлага язм╕ну, а потым кудысьц╕ падзе╝ся. Гэта г╕сторыя паступова забылася, але цяпер, напалоханыя дз╕╝най снежаньскай навальн╕цай, людз╕ ╝спомн╕л╕ пра тое блюзнерства ╕ стал╕ пагаворваць, што пратэсто╝цы, усётк╕, мел╕ рацыю, ╕ крыж у яры, усётк╕, не трэба было чапаць...

Пасля навальн╕цы прыйшла адл╕га, ╕ ╝сталявалася, як жартавал╕ тутэйшыя, "тыпова е╝рапейская з╕ма". ╤шла ╝жо другая палова снежня, але снегу не было ╕ знаку, тэмпература трымалася плюсавая, часам сягаючы дзесяц╕ градуса╝ цяпла. Вада ╝ рацэ ╝знялася, навакольныя лясы ╝чарнел╕ ╕ стаял╕ мокрыя, панурыя, а над аголеным╕ палям╕ нас╕╝ся сыры цеплаваты вецер, як╕ пах волкай глебай ╕ балотнай гн╕ллю. Асабл╕ва прыгнятала адсутнасць святла ╕ сонца. За цьмяным св╕танкам адразу ж надыходз╕л╕ шэрыя прыцемк╕, а потым змрок спакваля гусце╝ ╕ нал╕ва╝ся чарноццем, на вул╕цах запальвал╕ся л╕хтары, але ╝ волкай смузе яны свяц╕л╕ размыта ╕ блякла, амаль не разганяючы цемру. Неба было зацягнута хмарам╕, час ад часу луп╕╝ абложны дождж, местачко╝цы хадз╕л╕ пад парасонам╕ ╕ клял╕ надвор'е. Затое грыбн╕к╕ был╕ задаволеныя -- казал╕, што ╝ здз╕чэлым парку ля сядз╕бы ва╝сю паперл╕ апёнк╕ ╕ шамп╕ньёны, ╕ гэта ╝ снежн╕ месяцы...

Гэту анамальную з╕му я перажывала цяжка. За╝сёдны змрок ╕ гн╕лая мокрадзь страшна раздражнял╕, ╕ я ╝весь час хадз╕ла ╝ паганым настро╕ -- штосьц╕ сярэдняе пам╕ж дэпрэс╕яй ╕ панурай зласл╕васцю. Цешыла х╕ба тольк╕ тое, што не было маразо╝, ╕ не трэба было хутацца ╝ бясформенныя пухав╕к╕ ╕ то╝стыя швэдары, як╕я я трываць не магла. Цемра ╝ва мне драмала, быццам закалыханая з╕мовым╕ прыцемкам╕, ╕ я радавалася таму, што яна сп╕ць. За апошн╕м часам я пачала баяцца ╝спышак уласнага гневу, бо яны зраб╕л╕ся па-сапра╝днаму разбуральным╕. Цемра чуйна рэагавала на мае эмоцы╕, ╕ кал╕ я адчувала моцную злосць альбо страх, яна адразу ж абуджалася ╕ ╝ск╕двалася, н╕бы ганчак, гатовая ╝сё крушыць ╕ рваць на кавалк╕. У дзяц╕нстве я заба╝лялася з ёю, як з гарэзл╕вым шчанюком, але цяпер яна змян╕лася, ператвары╝шыся ╝ дз╕кую стых╕ю, з якой вельм╕ цяжка было са╝ладаць. Хаця, магчыма, гэта я змян╕лася, а безабл╕чная Цемра проста адлюстро╝вала маю ╕снасць...

Цяпер я змушана была кантраляваць сваю лютасць, ╕ раб╕ць гэта было ╝сё складаней. Мая ╬п╕рэв╕цкая канторка накрылася, знайсц╕ новую падпрацо╝ку не атрымл╕валася, я засталася зус╕м без грошай ╕ мус╕ла выкленчваць гато╝ку у мамы. Грошы яна давала, але з так╕м╕ вымовам╕ ╕ ╝шчуванням╕, што раб╕лася моташна. Яна, бач ты, жылы рве на працы, каб мяне карм╕ць ╕ апранаць, а мне ╝сё мала, я ╝сё лезу ╕ лезу да яе ╝ к╕шэн╕, я пры╝лашчыла но╝тбук, як╕ яна сабе для работы куп╕ла, ╝тап╕ла свой маб╕льны тэлефон, ╕ прыйшлося купляць мне новы, а яна ╝жо трэц╕ сезон запар ходз╕ць у старых ботах. Ну ╕ гэтак далей. Аднойчы я не стрымалася ╕ закрычала:

-- Аборт трэба было раб╕ць! Тады б н╕хто не зам╕на╝ табе жыць. А што грошай не маеш, дык гэта бздура. У Адамыча свайго папрас╕. Гэта, у рэшце рэшт, ягоны абавязак -- даваць грошы сва╕м утрыманкам!

Ад такой абразы мама спачатку знямела -- пэ╝на, яе яшчэ н╕кол╕ не называл╕ "╝трыманкай", а потым ад душы ╝ляп╕ла мне по╝ху. Упершыню ╝ жыцц╕. Раней яна н╕кол╕ не ╝зн╕мала на мяне руку.

Я к╕нулася ╝ ванную ╕ зачын╕лася на гапл╕к. Мяне ╝сю калац╕ла, хацелася плакаць ╕ крычаць -- ╕ ад злосц╕, ╕ ад пачуцця ╝ласнага бясс╕лля. А потым я адчула знаёмы паве╝, ╕ ╝ паветры запахла азонам. Лямпачка над дзвярыма пачала трашчаць ╕ м╕гцець, падлога задрыжэла, пал╕чка над ваннай падскочыла, ╕ з яе пасыпал╕ся бутэлечк╕ з шампуням╕ ╕ крэмам╕. Я зразумела -- зараз шандарахне. Цемра прачнулася, усярэдз╕не мяне круц╕╝ся шалёны в╕р, ╕ я не ведала, як яго ╝таймаваць. У пан╕цы я агледзелася па баках, ╕ поз╕рк мой упа╝ на ман╕кюрныя нажн╕чк╕ з вострым╕ канцам╕, як╕я ляжал╕ на кра╕ ракав╕ны. Ледзьве ╝сведамляючы, што я раблю, я ╝зяла нажн╕цы ╕ паднесла ╕х да сцягна.

-- Спын╕ся. Зараз жа спын╕ся, -- шаптала я. -- ╤накш зраблю балюча. Вось так.

╤ я з с╕лай прыц╕снула нажн╕цы да сцягна ╕ рванула, успорваючы скуру. Парэз атрыма╝ся глыбок╕. Я стаяла з нажн╕цам╕ ╝ руцэ, сцягно смылела, па назе павольна сцякала кро╝, але Цемра супако╕лася. Супако╕лася. Лямпа зно╝ свяц╕ла ро╝на, в╕брацы╕ пад падлогай сц╕шыл╕ся, в╕р ува мне запавол╕╝ся ╕ не╝забаве спын╕╝ся зус╕м. Цемра вярнулася ╝ сваё схов╕шча -- усярэдз╕не мяне, ля сонечнага спляцення -- ╕ знерухомела ╝ сонным ачмурэнн╕.

Ад выгляду крыв╕ мне зраб╕лася млосна. Я адвярнула кран ╕ пачала плёскаць сабе ╝ твар халоднай вадой, каб не самлець. Мама звонку грукала ╝ дзверы ╕ штосьц╕ крычала.

-- Ды пачакай ты! -- выкл╕кнула я з прыкрасцю. -- Зараз выйду.

Я зразумела, як можна кантраляваць Цемру. Боль. Ён нейк╕м чынам яе ╝лагоджвае. Мятода, канечне, не фантан. Што мне цяпер, хадз╕ць са сц╕зорыкам, як прыпылены Лёня, ╕ крэмзаць сябе кожны раз, кал╕ адчую, што мяне "накрывае"?.. Дарэчы, наконт Лён╕. Я прыгадала, што ён нават у летнюю спёку цягаецца ╝ кашулях з рукавам╕. У школе казал╕, што ён "упароты", у л╕таральным сэнсе, хавае пад кашуляй сляды ад ╕н'екцый. Лухта. Н╕як╕ ён не тарчок. У яго, пэ╝на, рук╕ зрэзаны ╝ мяса. Крэмзае сябе, як я цяпер. Таксама спрабуе кантраляваць. Каго? Дакладней -- што? Цемру? Ды глупства. Адкуль у яго Цемра. Шыза звычайная. А ён хоча гэта спын╕ць, ды н╕чога ╝ яго не атрымл╕ваецца. Звар'яцелы, адмарожаны Лёнечка. Я раптам адчула штосьц╕ накшталт спачування.