Trans-Atlantyk

Trans-Atlantyk читать книгу онлайн

Jedyny w swoim rodzaju utw?r-wyzwanie, utw?r-prowokacja, kapitalna rozprawa Gombrowicza z polsko?ci?, z podtrzymywanymi przez tradycj? stereotypami narodowymi. Genialny humor i cudowny j?zyk, zadziwiaj?ce wykorzystanie przez pisarza form gaw?dy szlacheckiej, nie milkn?ce pytania, kt?re w ka?dym pokoleniu powinni?my sobie zadawa?.

„Trans-Atlantyk”, wydany po raz pierwszy na emigracji (1953), do?? szybko doczeka? si? krajowej edycji. Do ksi?gar? powie?? wykl?tego przez komunistyczne w?adze Gombrowicza trafi?a ju? cztery lata po paryskiej premierze, na fali Pa?dziernika. Peerelowscy w?odarze liczyli mo?e, i? odbiorcy odczytaj? utw?r jako krytyk? Polski sanacyjnej, tym cenniejsz?, ze napisan? przez autora uznanego ju? przed wojn?, potomka szlacheckiego rodu i emigranta. Paradoksalnie, interpretacja „Trans-Atlantyku” jako satyry na II Rzeczpospolit? i apologi? narodowej zdrady zrobi?a spor? karier? w konserwatywnych kr?gach polskiej emigracji na Zachodzie i ?ci?gn??a na pisarza lawin? obelg.

Dzi? nikt nie widzi w „Trans-Atlantyku” pamfletu na mi?dzywojnie. Napisana stylizowanym barokowym j?zykiem, parodiuj?ca „Pana Tadeusza” powie?? uznawana jest w Polsce za rozrachunek z tradycj? narodow?; w ?wiecie czyta si? j? jako uniwersalny manifest wolno?ci, kierowany przeciwko wszelkim systemom opresji, z jak? spotykaj? si? w spo?ecze?stwie outsiderzy i „odmie?cy”.

W powie?ci system taki tworz? przedstawiciele polskiej emigracji, kt?rych u progu II wojny ?wiatowej bohater – pisarz z kraju – spotyka w Buenos Aires. Ich karykaturalne spory, uk?ady, spiski, rauty, polowania kojarz? sarmacki obyczaj z patriotycznym terrorem romantyk?w. Bohater-literat zostaje uwik?any w gierki argenty?skiego milionera, kt?ry dybie na wdzi?ki niewinnego m?odzie?ca Ignaca, syna majora Wojska Polskiego, wzorowego ?o?nierza, obywatela i patrioty. Lawiruje mi?dzy stronami, nie mog?c si? zdecydowa?, czyj? ostatecznie wzi?? stron?: „Ojczyzny” czy „Synczyzny”. Fina? intrygi b?dzie naprawd? zaskakuj?cy.

Wydawnictwo Literackie, Krak?w 2005 – Kolekcja Gazety Wyborczej