Поэмы

Ад той, што ад зiмы засталась, часткi, Штось кiнуушы на час нязбыты, Адмералi мы з ей са дзве шаснасткi У мех, рукой яе пашыты.

I выйшау сеяць я. Яна стаяла Непадалек мяне, на узмежку; У высях сонца золатам зiяла, |нiзу плыу вецер сваей сцежкай.

Пасыпалiся дробныя зярняты | раллю, як пацеркi янтарны, На наш загон, сахою узараны, На мой шнурок -- палетак ярны.

Яна, як нiцая бярозка тая, Стаяла, за сяубой слядзiла, I як бы багародзiца святая -Здавалася мне -- блаславiла.

Лажыцеся у раллю, зярняткi, спаткi, Накрыйцеся пасцiлкай-скiбкай, Пасля збудзiцесь, выгляньце з краваткi, Як воуна -- густа, як дзень -- шыбка!

Расцiце высака, расцiце буйна, Як гэта пушча за дарогай! Малiцеся да бела бога чуйна I чорнага не гнеуце бога!

Каб не паспалiвалi вас спякоты, Дажджы каб вас не пазмывалi, Каб не пабiлi грады i грымоты, Каб вам заломау не ламалi!

11. ПОЛIЦЬ АГАРОДНIНУ

Я выган плотам гарадзiу, яна палола грады: Благое зелле вырывала, кiдала у пасцiлку, Дзе калiу не было,-- дасаджывала там расады, Там прарывала, дзе узышло загуста праз памылку.

Чырыкалi над ею верабейкi на чарэснi, Нязгледна час ад часу вецер пралятау крылаты. I адазвалася мая палея сумнай песняй, Такой, якую у нас пяюць вясеннiм днем дзяучаты.

ВЯСНЯНКА

Ой, брала вясна у сонца ключы,

Адчыняла сырую зямельку,

Пускала на свет траву-мураву,

Адзявала у лiсце бярозы.

Дзе толькi нi йшла яна,-- з прыпала

Густа сеяла, сеяла кветкi,

На край свету гнала рэчкi яна,

Птушкам волю i голас давала.

Ой, выйду я, выйду на сенажаць,

Буду вiць, завiваць вяночак,

Пяяць з салавейкам буду у тахт,

Сэрцу песняй вясну выклiкацi.

Прыйдзi ты ка мне, сагрэй ты мяне,

Абымi ты мяне, як друг мiлы,

Пасей на душы мне долейкi мак,

А на сэрцы -- пшанiчку кахання!

Каб доля, як мак цвiце, зацвiла,

Каб каханне расло, як пшанiчка,

Каб мiлы мяне мой верна любiу

I галубiу у святлiцы, як шчасце.

Звiнела песня i злiвалась з музыкаю птушак, Бярозавыя на гасцiнцы плакалi прысады, Заводзiу всцер, б'ючысь аб асiнавы асушак... Я выган плотам гарадзiу, яна палола грады.

12. ЯБЛЫНI ЦВIТУЦЬ

Яблынi цвiтуць, так хораша цвiтуць, Як белым высыпаны пухам, Пчолкi на цвяткi па мед сабе лятуць, 3 вулля у вулей нясуцца духам.

Селi з ею мы пад яблыню удваiх На трауцы святачнай нядзеляй: Сонца разлiлося у променях сваiх, Лiсткi на яблынях зардзелi.

Вецер плыу лiсткамi, песцiу, калыхау, Галiнкамi трос, як крапiлам. Птушак жвавых шчэбет хвiлi не сцiхау, Кружыуся з белым кветак пылам.

Раем на зямлi выглядывау нам сад, Я у iм -- Адам, яна у iм -- Ева; У раi гэтым вецер быу нам бог i сват, Вяцьвямi шлюб давала дрэва.

Птушкi у мiльен струн вяселле гралi нам, Пасажнай маткай была пчолка, Сонца несла уцехi думкам i грудзям, Пасцелю слала нам вяселка.

Капау нам на вочы яблыневы цвет, На нас валiуся, як снег белы, Мыслi нашы беглi сiняй далi услед I свет сабой тулiлi цэлы.

Мiлая! О, колькi радасцi даеш Майму ты сэрцу маладому! Нават ты сама таго не спазнаеш, Якi ты скарб у маiм дому!

Мiлая, сагрэй мяне сваймi грудзьмi! К маiм грудзям прылiпнi шчыра; Богамi хай станем мы памiж людзьмi, Нябеснага князямi мiру!

13. НА СЕНАЖАЦI

Выйшлi з ей, дзе сенажатная краса Зiхцела, як вяселкi мнагацветны узор, Вострая яшчэ дзе не забразгала каса, Дзе у кветках луг iрдзеу, як неба уноч ад зор.

Выйшлi, як душы дзве злучаны навек Выходзяць, кiнуушы магiльную жарству, Светы аглядаць, якiя узводзiць чалавек... Прыйшлi мы й дзiвiмся такому хараству!

Краскамi усмiхаецца уся сенажаць, Гараць урочнiкi, румянкi i званкi, Жоутыя званцы зялены луг жауцяць, На кветку з кветкi шыбка скачуць матылькi.

Рэчка бурбалiць па каменнях мiж вольх, Вадзiца блiскатна лялее у бегацьбе, Сцiха штосьцi шэпча, шалясцiць трыснег, А сонца сочыць у вадзе само сябе.

Кветкi з ею рвем, вянок сабе пляце -Карону ясна-цвет з нявысненай красы; Хораша, да твару йдзе ен сiраце, А з-пад вянка плывуць па плечах валасы.

Шчасна так, абняушыся, у траве плывем, Купаюцца у кветках ногi да калень, Шчокi, грудзi нам гараць, гараць агнем, Iскрацца вочы, цела просiцца пад цень.

Сонца штораз больш у жылах кроу агнiць, Каленi штораз больш ласкоча нам трава, Блогасна аб сэрцы сэрца у жары снiць, Жаданнем забыцця п'янее галава.

Ногi падкасiлiся i мне, i ей, Злiлiся вусны з вуснамi самi сабой, Полымем прыпалi грудзi да грудзей, Змяшалiся мы з сонцам, з кветкамi, з травой.

14. КРАСА СВЕТУ

Вясна, вясна! О, колькi у табе шчасця! О, колькi радасцi прыносiш ты з сабой! Умееш ты у душы агонь раскласцi I грудзi распалiць агнiстай барацьбой.

Святлом свет цэлы залiла гарачым, Раскiнула з зяленасцi жывы шацер, На усiм зямлi абшары доугаспячым На сваiх кроснах выткала чароуны узор.

О, цешся з гэтага сама, вясна ты! Ужо славу блаславяць цяпер усе тваю -Зямля i неба, i вецер крылаты, I я красе тваей сваю дань аддаю.

Гэй, ажыло зямлi старое папялiшча! Зайгралi рэчкi, плечы выраунавау бор, Спрауляе птушак жвавы рой iгрышча I падлятае з радасцю чуць не да зор.

I думка увысь ляцiць на вольных крыллях, Як бы самому богу мела расказаць Аб тых нягаданага свята хвiлях, Якiм вясна яе умела счараваць.

Ляцi, iмчыся, думка, вышай, далей, Як вокам стрэлiць можна у блакiтну даль! Схапi стуль песню з перуновай сталi I прынясi мне волю сiльную, як сталь!

Я песняй мiлую сваю праслаулю Памiж народамi сваiх, чужых зямель, Каб не загiнула, як кветка, у бяспраую,-Жыла й тады, як ляжа у вечную пасцель.

А воля мне жалезная патрэбна За крыуды маей мiлай помстай заплацiць, Што гаравала так яна бясхлебна, Што ланцугамi мусiла шмат лет званiць.

1913

* КУРГАН *

Памiж пустак, балот беларускай зямлi, На узбярэжжы ракi шумнацечнай. Дрэмле памятка дзен, што у нябыт уцяклi, Удзiрванелы курган векавечны.

Дуб галле распусцiу каранасты над iм. Сухазелле у грудзi упiлося; Вецер стогне над iм уздыханнем глухiм,-Аб мiнуушчыне у жальбах галосе.

На купалле там птушка садзiцца, пяе, У пiлiпауку воук нема вые; Сонца днем распускае там косы свае, Ночкай зоры глядзяць залатыя.

Хмары неба усцiлалi мо тысячу раз, Перуны бiлi з краю да краю,-?н стаiць -- гэта памяць людская, паказ... Толькi гутарка ходзiць такая.

II

На гары на крутой, на абвiтай ракой, Лет назад таму сотня цi болей, Белы хорам стаяу, недаступнай сцяной Грозна, думна глядзеу на прыволле.