Жыццё i дзiwныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)

- Здавайся - або смерць!

Гэта быў адзiн з тых матросаў, пра якiх капiтан казаў, што яны прымкнулi да бунтаўшчыкоў не па сваёй волi, а пад пагрозай. Матрос не толькi здаўся па першаму нашаму патрабаванню, але адразу ж выказаў жаданне ўступiць у наш атрад. Хутка ён даказаў сваiмi ўчынкамi, што ён варты нашага даверу.

Тым часам Пятнiца з памочнiкам капiтана не пераставалi крычаць i клiкаць. Адгукваючыся на крык матросаў, яны вадзiлi iх па ўсёй выспе з пагорка на пагорак, з аднаго гаю ў другi, пакуль не завялi ў такую непралазную гушчэчу, адкуль нельга было выбрацца на бераг да надыходу ночы. Можна сабе ўявiць, як стамiлi i знясiлiлi яны непрыяцеля, калi i самi вярнулiся да нас смяротна стомленыя.

Цяпер нам заставалася толькi падпiльнаваць пiратаў, калi яны будуць вяртацца да таго месца, дзе яны пакiнулi шлюпку, i, ашаламiўшы iх нечаканым нападам з цемры, прымусiць iх здацца нам у палон.

Яны вярнулiся не хутка. Нам давялося прачакаць некалькi гадзiн, i толькi тады мы пачулi, што яны паволi прабiраюцца да берага. Iшлi яны паасобку, далёка адзiн ад аднаго. Пярэднiя крычалi на заднiх:

- Хутчэй! Хутчэй!

Заднiя адказвалi:

- Мы не можам, мы стамiлiся...

Усё гэта было нам на руку.

Нарэшце яны падышлi да бухты. За гэтыя некалькi гадзiн пачаўся адлiў, i шлюпка, якая была прывязана да дрэва, апынулася зараз на сушы.

Немагчыма апiсаць, што сталася з пiратамi, калi яны ўбачылi, што шлюпка на мелi, а людзi знiклi. З гучнымi праклёнамi кiдалiся яны па беразе, яны крычалi, што iх занесла на зачараваную выспу, што тут жывуць або разбойнiкi, якiя ўсiх iх перарэжуць, або водзяцца чэрцi, якiя з'ядуць iх жывымi.

Некалькi разоў бралiся яны клiкаць сваiх таварышаў, называючы iх iмёны i прозвiшчы, але, вядома, адказу не атрымлiвалi.

Пры слабым вячэрнiм асвятленнi нам вiдно было, як бегаюць яны ўперад i назад, ламаючы ў роспачы рукi. Стамiўшыся ад гэтай бязмэтнай беганiны, пiраты кiнулiся ў лодку, каб перадыхнуць, але не праходзiла i хвiлiны, як яны зноў выскаквалi на бераг i зноў бегалi ўперад i назад.

Мае спадарожнiкi прасiлi ў мяне дазволу напасцi на ворага, як толькi сцямнее. Але я не хацеў кровапралiцця i вырашыў расправiцца з пiратамi больш мiрным чынам. А галоўнае, я ведаў, што вораг узброены з галавы да ног, i не хацеў рызыкаваць жыццём сваiх людзей. Трэба было пачакаць, цi не падзеляцца сiлы працiўнiка на два цi тры атрады, а пакуль што я загадаў свайму войску наступаць на ворага.

Пятнiцу i капiтана я паслаў наперад. Яны павiнны былi падкрасцiся да пiратаў паўзком i, калi спатрэбiцца, страляць у iх ва ўпор.

Але нядоўга iм давялося паўзцi: на iх самi амаль наткнулiся тры пiраты, якiя выпадкова адлучылiся ад астатнiх, у тым лiку i боцман, якi, як ужо было сказана, быў галоўным завадатарам, а цяпер трымаўся, як самы апошнi баязлiвец.

Ледзь толькi капiтан пачуў голас вiноўнiка ўсiх сваiх няшчасцяў i зразумеў, што той у яго ўладзе, ён прыйшоў у такое шаленства, што не вытрымаў, усхапiўся на ногi i стрэлiў бандыту проста ў грудзi. Тады, вядома, стрэлiў i Пятнiца. Боцман быў забiты напавал, другi пiрат моцна паранены (ён сканаў гадзiны праз дзве), трэцi ж здолеў уцячы.

Пачуўшы стрэлы, я адразу ж рушыў наперад усю сваю армiю, якая налiчвала цяпер восем чалавек. Вось яна ў поўным складзе: я - першы фельдмаршал, Пятнiца - генерал-лейтэнант, затым капiтан з двума афiцэрамi i трое радавых ваеннапалонныя, якiм мы даверылi зброю.

Калi мы падышлi да працiўнiка, было ўжо зусiм цёмна, таму нельга было разабраць, колькi нас.

Я паклiкаў да сябе аднаго з ваеннапалонных - таго самага матроса, якога пiраты пакiнулi ў шлюпцы (цяпер ён ваяваў у нашых шэрагах), i загадаў яму паклiкаць яго былых таварышаў па iмёнах.

Перш чым страляць, я хацеў паспрабаваць весцi з iмi перагаворы i, у выпадку, калi яны будуць паспяховыя, скончыць справу мiрна.

Мая спроба ўдалася поўнасцю. Зрэшты, iнакш i быць не магло: вораг быў даведзены да адчаю, яму толькi i заставалася, што здацца.

Тым часам мой матрос крычаў на ўсё горла:

- Том Смiт! Том Смiт!

Том Смiт зараз жа адгукнуўся:

- Хто мяне клiча? Ты, Джымi Рой?

Ён, вiдаць, пазнаў гэтага матроса па голасе.

Джымi Рой адказваў:

- Гэта я! Том Смiт, кiдай стрэльбу i здавайся, а не, дык вы загiнулi! Вас у адну хвiлiну ўкакошаць.

- Ды каму ж здавацца? Дзе яны там? - крыкнуў зноў Том Смiт.

- Тут, - адазваўся Джымi Рой. - Iх пяцьдзесят чалавек, i з iмi наш капiтан. Вось ужо дзве гадзiны, як яны гоняцца за вамi. Боцмана забiлi, Бiл Фрэй паранены, а мяне ўзялi ў палон. Калi вы не здасцеся зараз жа, развiтвайцеся з жыццём - вам не будзе лiтасцi!

Тады Том Смiт закрычаў:

- Спытай у iх, цi памiлуюць яны нас. Калi памiлуюць, мы зараз жа здамося, так iм i скажы.

- Добра, я скажу, - адказаў Джымi Рой.

Але тут перагаворы пачаў ужо сам капiтан.

- Гэй, Смiт! - закрычаў ён. - Пазнаеш мой голас? Дык слухай: калi вы адразу ж складзяце зброю i здасцеся, я абяцаю вам лiтасць, усiм, апрача Бiла Аткiнса.

- Капiтан, злiтуйцеся нада мною, - пачуўся голас Бiла Аткiнса. - Чым я горшы за iншых? Iншыя гэтакiя ж вiнаватыя, як i я.

Гэта была сапраўдная хлусня, таму што Бiл Аткiнс, закаранелы пiрат i разбойнiк, даўно падбухторваў матросаў заняцца марскiм разбоем. Ён першы кiнуўся на капiтана i звязаў яму рукi, абражаючы i лаючы яго. Таму капiтан сказаў Бiлу Аткiнсу, каб ён здаваўся, без якiх бы там нi было ўмоў, а там няхай ужо начальнiк выспы вырашае, пакiнуць яго жывога цi пакараць. (Начальнiк выспы - гэта я: так цяпер усе мяне звалi.)

Бiл Аткiнс вымушаны быў здацца.

РАЗДЗЕЛ ДВАЦЦАЦЬ ВОСЬМЫ

Капiтан зноў становiцца камандзiрам свайго карабля. - Рабiнзон пакiдае выспу.

Такiм чынам, пiраты склалi зброю, пакорна молячы злiтавацца над iмi. Той матрос, якi гаварыў з iмi, i яшчэ два чалавекi па майму загаду звязалi iх усiх, пасля чаго мая грозная армiя з пяцiдзесяцi чалавек (а на самай справе iх было ўсяго толькi восем, уключаючы сюды i трох палонных) акружыла звязаных пiратаў i завалодала iх шлюпкай. Сам я, аднак, не паказваўся iм з некаторых меркаванняў вышэйшай палiтыкi.

Капiтан цяпер мог як належыць гутарыць са сваiмi матросамi. Ён абвiнавачваў iх у здрадзе i жорстка папракаў за вераломства.

- Вы хацелi адабраць у мяне мой карабель, каб заняцца марскiм разбоем i зрабiцца пiратамi, - сказаў ён iм. - Гэта подла i агiдна. Вы зганьбiлi сябе на ўсё жыццё, самi выкапалi сабе яму i павiнны быць удзячнымi лёсу, калi не трапiце на шыбенiцу.