Жыццё i дзiwныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)

- I не таму толькi, - дадаў ён, - што я лiчу гэтыя патрабаваннi мэтазгоднымi, але, галоўнае, таму, што я абавязаны вам жыццём i да самае смерцi буду лiчыць сябе вашым даўжнiком.

- У такiм разе не будзем цягнуць, - адказаў я. - Вось вам тры мушкеты, вось порах i кулi. А цяпер кажыце, што, па-вашаму, нам трэба рабiць.

- Дзякую вам, што вы звяртаецеся да мяне за парадай, - сказаў капiтан, але цi маю права я даваць вам парады? Вы - наш начальнiк, i ваша справа даваць нам загады, а наша - выконваць iх.

- Мне здаецца, - сказаў я, - што нам лягчэй усё-такi будзе расправiцца з iмi, калi мы нячутна падкрадземся, пакуль яны спяць, i выстралiм у iх адразу з усiх нашых стрэльбаў. Каму суджана быць забiтым, той будзе забiты. Калi ж тыя, што застануцца жывыя, папросяць лiтасцi, iх, бадай, можна будзе памiлаваць.

Капiтан нерашуча заўважыў, што яму не хацелася б пралiваць столькi крывi, што, калi можна, ён хацеў бы ўстрымацца ад такой жорсткасцi.

- З гэтых людзей, - дадаў ён, - толькi два безнадзейныя нягоднiкi, гэта яны падбухторвалi на злачынства астатнiх. Калi яны ад нас уцякуць i вернуцца на карабель, мы прапалi, таму што яны наляцяць сюды з астатнiмi матросамi i пераб'юць нас усiх.

- Значыць, трэба прыняць маю параду, - сказаў я. - Вы самi бачыце, што мы вымушаны быць жорсткiмi: для нас гэта адзiны сродак выратавання.

Але было вiдаць, што капiтану не хочацца забiваць i калечыць столькi сонных людзей, хоць гэтыя людзi i пакiдалi яго на галодную смерць.

Заўважыўшы гэта, я сказаў яму, каб ён iшоў са сваiмi таварышамi наперад i рабiў так, як лiчыць больш мэтазгодным.

Пакуль у нас iшлi гэтыя перагаворы, пiраты пачалi прачынацца. З лесу пачулiся iх галасы. Я ўбачыў, што двое з iх ужо стаяць на нагах, i спытаў капiтана, цi не гэта завадатары бунту.

- Не, - адказаў ён, - гэтыя людзi былi верныя свайму абавязку да апошняй хвiлiны i прымкнулi да змоўшчыкаў пад уздзеяннем пагрозы.

- Тады няхай сабе яны iдуць, - сказаў я. - Не будзем перашкаджаць iм. Вiдаць, сам лёс паклапацiўся пра тое, каб выратаваць невiнаватых ад кулi. Але крыўдуйце потым на сябе, калi вы дасце магчымасць астатнiм уцячы. Яны схопяць нас, i вам тады лiтасцi ўжо не будзе.

Гэтыя словы абудзiлi ў капiтана рашучасць. Ён i яго таварышы схапiлi стрэльбы, засунулi за пояс пiсталеты i рынулiся наперад.

Адзiн з матросаў павярнуўся, пачуўшы крокi, i, убачыўшы ў руках сваiх палонных зброю, узняў трывогу.

Але было позна ўжо: у той самы момант, як ён закрычаў, прагучалi два стрэлы. Тыя, што стралялi, не прамахнулiся: адзiн чалавек быў забiты напавал, другi цяжка паранены. Ён, аднак, усхапiўся на ногi i пачаў клiкаць на дапамогу.

Але тут да яго наблiзiўся капiтан.

- Позна! - сказаў ён. - Цяпер ужо цябе нiхто не выратуе. Вось табе ўзнагарода за здраду!

З гэтымi словамi ён ускiнуў мушкет i так моцна стукнуў здраднiка прыкладам па галаве, што той змоўк назаўсёды.

Цяпер, не лiчачы трох чалавек, якiя, вiдаць, зайшлi ў другi бок лесу, у нас заставалiся толькi тры працiўнiкi, з якiх адзiн быў лёгка паранены. У гэты час падышлi i мы з Пятнiцай. Ворагi ўбачылi, што iм не выратавацца, i пачалi прасiць лiтасцi. Капiтан адказаў, што ён гатовы памiлаваць iх, калi яны на справе дакажуць, што раскайваюцца ў сваiм вераломстве, i прысягнуць, што дапамогуць яму завалодаць караблём. Яны пападалi перад iм на каленi i пачалi горача запэўняць яго ў сваiм раскаяннi.

Капiтан паверыў iх клятве i заявiў, што ахвотна даруе iм жыццё. Я не пярэчыў супроць гэтага, але патрабаваў, каб палонным звязалi рукi i ногi.

Як толькi перагаворы скончылiся, я загадаў Пятнiцу i памочнiку капiтана збегаць да баркаса i зняць з яго ветразь i вёслы.

Неўзабаве вярнулiся i тыя тры матросы, якiя блукалi па выспе. Яны зайшлi далёка i цяпер прыбеглi, пачуўшы нашы стрэлы.

Калi яны ўбачылi, што капiтан з iх палоннага зрабiўся iх пераможцам, яны нават не спрабавалi супрацiўляцца i, не пярэчачы, далi сябе звязаць.

Такiм чынам перамога засталася за намi.

РАЗДЗЕЛ ДВАЦЦАЦЬ СЁМЫ

Бойка з пiратамi

Цяпер, на волi, я мог падрабязна расказаць капiтану пра ўсе свае прыгоды i няшчасцi i распытаць яго пра тыя сумныя падзеi, у вынiку якiх ён застаўся без карабля.

Я пачаў першы. Я расказаў яму ўсю гiсторыю свайго жыцця за апошнiя дваццаць сем гадоў. Ён слухаў вельмi ўважлiва i не раз выказваў здзiўленне маёй мужнасцю i працавiтасцю, якiя пазбавiлi мяне ад непазбежнай смерцi.

Цяпер, калi ён падрабязна даведаўся пра маё жыццё на бязлюднай выспе, я запрасiў яго самога i яго спадарожнiкаў да сябе ў крэпасць, куды мы зайшлi маiм звычайным шляхам - па прыстаўных лесках. Я прапанаваў сваiм гасцям добрую вячэру, а затым паказаў iм усю сваю хатнюю гаспадарку з усiмi прыдуманымi мною за многiя-многiя гады мае адзiноты прыстасаваннямi.

Усё, што гэтыя людзi тут убачылi, здалося iм цудам. Усё, што я расказаў iм пра сябе, яны слухалi як чароўную казку. Але больш за ўсё iх уразiлi збудаваныя мною ўмацаваннi i тое, як хiтра схавана было ў гушчары лесу маё жытло. Паколькi дрэвы тут растуць куды хутчэй, чым у Ангельшчыне, мой гай за дваццаць год ператварыўся ў дрымучы лес. Дабрацца да майго дома было магчыма толькi па вузкай пакручастай сцяжынцы, якую я пакiнуў, калi садзiў дрэвы.

Я растлумачыў капiтану, што гэта крэпасць - галоўная мая рэзiдэнцыя*, але, як i падабае каралю, у мяне ў далечынi ад сталiцы ёсць летнi палац, якi зрэдку я таксама наведваю.

* Рэзiдэнцыя - местазнаходжанне кiраўнiка дзяржавы. Тут гэта слова ўжыта жартам.

- Я, вядома, з ахвотай пакажу яго вам, - сказаў я, - але цяпер у нас ёсць больш важная справа: трэба падумаць, як адабраць у ворагаў ваш карабель.

- Розуму не прыкладу, што нам рабiць, - сказаў капiтан. - На караблi яшчэ засталося дваццаць шэсць чалавек. Усе яны ўдзельнiкi бунту, гэта значыць такога злачынства, за якое, паводле нашых законаў, адна кара - смерць. Пiратам добра вядома, што, калi яны здадуцца нам, iх адразу ж, як толькi мы вернемся ў Ангельшчыну, сустрэне шыбенiца. I таму што губляць iм няма чаго, баранiцца яны будуць адчайна. А пры такiх умовах нам, з нашымi слабымi сiламi, немагчыма пачынаць з iмi бойку.

Я задумаўся. Словы капiтана здалiся мне пераканаўчымi. Трэба было як мага хутчэй прыдумаць якi-небудзь рашучы план. Цягнуць i марудзiць не было калi: з карабля магла з'явiцца новая шайка пiратаў i перарэзаць усiх нас. Лепей за ўсё было б завабiць iх у пастку хiтрасцю i напасцi на iх знянацку. Але як гэта зрабiць? З хвiлiны на хвiлiну яны маглi з'явiцца тут.