Zb?jecki Go?ciniec

Nie bez przyczynyś tu ściągnął, ptaszyno, pomyślał z przekąsem pan Krzeszcz. Na głos jednak nic nie rzekł, a Przemęka też nie kwapił się do pogawędki.

Siedzieli tak bez słowa, odkrawając pajdy od jednego bochna i zarazem nie dowierzając sobie nawzajem ni trochę, póki Przemęka nie spostrzegł rannego. Szedł wolno, oparty na kiju, który dlań onegdaj znachor wystrugał, ale zaszedł już całkiem daleko od obejścia, aż się pan Krzeszcz zadziwił. Chciał się owym zdumieniem z Przemęka podzielić, a może nawet krzepkości dziedzica mu winszować, ale ten wstał i przeklinając pod nosem, ruszył za synem.

A tuś mi, pomyślał z uciechą pan Krzeszcz, kiedy obaj zniknęli za drzewami. Już teraz nie daruję i wybadam, coś ty za ptaszyna. Nieprędko mogła się znów podobna okazja nadarzyć, jako że Przemęka baczył, żeby się nikt przy izbie chorego nie kręcił. Owszem, wieczorami z panem Krzeszczem pił, aż im obu ze łbów dymiło, i chętnie przysłuchiwał się jego opowieściom, ale do nadmiernej komitywy z synem go nie – dopuszczał. Co więcej, jak któryś z kmieci, co do zielarza zachodzili, za bardzo do alkierza zaglądał, to go zwyczajnie za kark brał i z chałupy precz wyrzucał. Toż człek rozumny zawsze winien wiedzieć, z kim się pospolituje, przekonywał się pan Krzeszcz, grzech byłoby nie sprawdzić, co kryją. A nuż, myślał, jest w tym jaka inna zgoła przyczyna, może oni takoż ziemiennikom cześć oddają? Może prawdę gadają kapłani Cion Cerena, że w całym świecie żywią wyznawcy onych żmijowych bożków i wszelakim drugim narodom zgubę knują?

Przed oczyma stanęły mu krwawe opowieści o tajemnych spotkaniach, na których oszołomiona przyprawnym trunkiem chanaja rozdziera w strzępy niewinne dzieciątka. Sprośne tańce z wiedźmami pod czerwonym księżycem w pełni, uczty, na których ludzkie plemię pospołu ze szczurakami do jednych stołów zasiada. Wzdrygnął się z początku, ale strzymał: człek szlachecki mężny musi być i na przeciwności, choćby najpotworniejsze, gotów.

W kuchennej izbie nie było widać Działońca, ale stary miał zwyczaj włóczyć się po lesie i pan Krzeszcz właściwie nie spodziewał się go zastać. Ostrożnie przekradł się do alkierza – niewielkiej, ciemnej izby na tyłach chaty. Drzwiczki były niskie, musiał się prawie wpół zgiąć i mimowolnie pokłonić obrazom żmijów, którymi znachor obwiesił tylną ścianę izby. Z pomieszaniem patrzył na inne wizerunki, na skrzydlate jaszczury wyrzeźbione na zagłówku, na rogate monstra, co pochylały się ku niemu z narzuty. Aż wreszcie ocknął się i baczniej rozejrzał po ciemnym pomieszczeniu.

Tobołki leżały pod ścianą. Pan Krzeszcz szybko rozsznurował dwie niewielkie skórzane sakwy, ale nic nie znalazł, ani złota, ani pergaminów. Zajrzał pod łóżko, przepatrzył podbity futrem płaszcz Przemęki, pilnie badając, czy tam gdzie czegoś nie zaszyto. Nic. Rozwiązał każdy z woreczków w kufrze pod oknem – tyle że zaczęło mu się w nosie kręcić od ziół, które tam znachor miał pochowane. Rozgrzebał zarzucone baranicą posłanie Przemęki, ale nie wyszukał niczego prócz wsuniętej pod poduchę manierki; w środku była bardzo zacna śliwowica, o czym pan Krzeszcz nie omieszkał się przekonać. I na sam koniec, zupełnie mimochodem, wysunął z pochwy wielki oburęczny miecz, który stał oparty o ścianę. Nie wiedział właściwie, czemu to uczynił, bo pochwa była z pospolitej, czarno barwionej skóry, a rękojeść wieńczyła najprostsza okrągła głowica.

Ciężki był szarszun, ledwo go pan Krzeszcz w obu rękach mógł utrzymać. Kiedy już nieco oswoił się z ciężarem, podszedł do okienka i począł się bliżej głowni przypatrywać, bo wydało mu się, że dostrzega wyryte na niej znaki. Potem powoli i z niejakim wysiłkiem, gdyż z rzadka tylko czynił użytek z liter, przeczytał: “Nie starty żelazem ni ogniem, zawsze ten sam".

Zaraz omdlały mu ramiona, czy to pod brzemieniem oręża, czy też nagłego zrozumienia, gdyż jeden tylko był taki miecz w Krainach Wewnętrznego Morza. I teraz pan Krzeszcz wiedział już nieomylnie, co przyszło mu odnaleźć i co to może oznaczać.

– Czas wam się będzie zbierać.

Przemęka aż się wzdrygnął na widok Działońca spokojnie stojącego przy kępie łozy. Jak on się w tej łozinie przekrada, pomyślał niechętnie, ani mu co pod butem trzaśnie.

– Każę chłopom, żeby was przeprowadzili na północ – ciągnął znachor. – Tyle że na widok kapłana żalnickiej bogini jeno spluwać będą. Nikt z tych, co stare obyczaje szanują, nie pospieszy mu z pomocą, raczej książęcym znać dadzą. Za dobrze ludzie pamiętają, jak oni tu kiedyś kraj prześladowali.

– Co więc mamy uczynić? – książę niecierpliwie postukiwał kijem.

– Precz go odesłać – zawzięcie rzucił Działoniec. – Niech się sam ratuje. Jeśli potrafi.

– Mam swego człeka na zgubę posłać – oschle odparł Koźlarz.

– Powiem wam, jak się gadziny z opresji ratować zwykły – zielarz uśmiechnął się niemiło. – Jak je co ucapi i dobrze trzyma, wtedy one część własnego ciała odrzucają. Jeszcze się tam ogon u ptaszyska w dziobie trzepocze, wyrywa, ale gadzina dawno już w trawę smyrgnęła, chociaż i bez ogona. Tak i wam zda się uczynić. Odrzucić ogon, by się choć głowa ostała.

– Tośmy chyba ze szczętem u ptaszyska w dziobie – szyderczo odezwał się Przemęka. – Ale, widzicie, myśmy ludzia zbrojna, a ptaszysku łacno można łeb urezać.

– Popróbujcie – wzruszył ramionami Działoniec. – Rychło się okazja trafi, bo pijanica właśnie pognał książęcym was wydać. I nie dziwota, skoro u mnie w alkierzu miecz żalnickich kniaziów przydybał.

Przemęka bez słowa popatrzył na Koźlarza. Książę zacisnął wargi.

– Czemu wy nam pomóc chcecie? – spytał.

– Wielka nagroda za was naznaczona, ale mnie ani bogactwo nie nęci, ani mi gniew Wężymorda niestraszny – odparł stary. – Kto w Żarnikach na stolcu siedzi, też nie dbam. Ale od tego, co Zird Zekrun czyni, i sama ziemia święta krzyczeć poczyna. Dlatego wam pomogę.

Pan Krzeszcz gnał przez las. Sam nie wiedział, dokąd gna, ale nogi niosły go rączo poprzez wielkie paprocie i kolczastą chachmęć porastające dno lasu. Ani dbał o coraz płytszy oddech i ciężkie dudnienie pod czaszką. Przebiegł w bród strumień, potknął się, przewrócił w błoto. Nie wiedział, gdzie jest, nie wiedział, jak trafić na gościniec, ale gnał z całych sił, póki nie rozpoznał pól okalających dwór księcia Piorunka.

– Co ci, Wydmikufel? – poczęli pokrzykiwać grabiący siano chłopi. – Bobaki ci w lesie rzyć przyszczypały?

Ale on nie słyszał ich krzyków. Roztrącił halabardników, wpadł prosto na dziedziniec, pomiędzy stado gęsi. Gęsi zaraz podniosły okrutny rejwach, a gęganie obudziło wylegujące się obok stajen kundle, które z radosnym ujadaniem wpadły pomiędzy kłębiące się wokół gnojownika kury. Wkrótce cały dziedziniec wypełnił przeraźliwy harmider. I wtedy właśnie na nieszczęście z kuchni wychynęła niedojda pomywaczka. Debilka przyglądała się zamieszaniu z rozdziawioną gębą, a potem z całej siły wrzasnęła:

– Górze! Ratujcie, ludzie! Ogień we dworze!

W owejże chwili pan Krzeszcz bez sił opadł obok bydlęcego poidła i omdlał. Tam go właśnie odnaleźli pachołkowie i doprowadzili do księcia Piorunka. Bardzo zeźlonego księcia Piorunka.

Przechadzał się wzdłuż szeregu okien z oprawnych w metal szybek. Drobny, żylasty mężczyzna w zupełnie zwyczajnej, znoszonej karwatce z bydlęcej skóry i siwych nogawicach. Kiedy spoglądał ku panu Krzeszczowi, ten mimowolnie wciągał głowę w ramiona. Książę Piorunek dzielił wszelkie przywary ludzi nikczemnego wzrostu, którzy, jak powszechnie wiadomo, są hardzi, gniewliwi, we wzburzeniu prędcy wielce, a bez rozmysłu.

Przy ostatnim oknie stał drugi mężczyzna. Nieco wyższy od księcia i tak wychudzony, że przypominał nieledwie szkielet owinięty brunatną, świątynną kaplicą Zird Zekruna. Jego milcząca obecność wzmagała jeszcze irytację księcia Piorunka. Niegdyś, po niesławnej kłótni z opactwem, rozjuszony książę przepędził dworskiego kapelana, zaś kaplicę Cion Cerena obrócił na rupieciarnię i bezwzględnie zakazał domownikom kontaktów z bogiem, którego sługi tak bezczelnie go okpiły. W poczuciu słusznej krzywdy, acz, jak miał później przyznawać, wielce nierozważnie, zwrócił się ku tym, których się najbardziej w Górach Żmijowych obawiano – ku sługom Zird Zekruna. Nim pierwszy gniew księcia minął, w dworcu zagnieździł się posępny klecha o czole naznaczonym piętnem skalnych robaków.

Dopiero później Piorunek zrozumiał, że to, co miało być zemstą na przeniewierczych mnichach Cion Cerena, obróciło się przeciwko niemu. Przypomniał sobie, że właściwie darzył pewnym przywiązaniem siwobrodego sługę Cion Cerena, którego największymi przywarami były zażyłość z kucharką i nieprzezwyciężone upodobanie do obsmażanych w cukrze wiśni. Tymczasem zamiast niego w kaplicy zalągł się mąż o spojrzeniu gada, które sprawiało, że w domostwie przygasała wszelka radość, zaś małżonka księcia, którą ten skrycie, lecz ogromnie miłował, coraz częściej bez przyczyny wybuchała płaczem.

– Więc byliście w chacie znachora? – spytał przez zaciśnięte zęby książę. – A czegoście tam szukali, mości Krzeszczu?

– U Działońca, w samej rzeczy u niego, wasza miłość – pokornie odpowiedział pan Krzeszcz. – A szukać niczegom nie szukał, jeno mnie w krzyżu okrutnie strzykać poczęło… Bo też zdrowie, z dawien dawna nadwątlone, coraz bardziej szwankuje – tu pan Krzeszcz poczuł chęć rozwieść się szerzej, ale Piorunek przerwał niecierpliwie.

– Nie kręćcie, mości Krzeszczu – wycedził przez zęby.

– Wyście tu tak gnali, że i niejednego młodego by zatchło, a i ryczeliście niby tur. Nie, mości Krzeszczu, po mojemu to wyście nie porady u znachora szukali. W trzyszaka żeście z nim rżnęli i chłopów moich rozpijali, ot co!

– Jam się z rozmysłu przytaił – oznajmił pan Krzeszcz.

– Znachor, świńskie nasienie, skryty jest i podejrzliwy. A nie bez przyczyny, bo ziemiennikom służy i jeszcze wszelakie wiejskie chamstwo do pogaństwa zachęca.

– Dobrzem się jego przebrzydłemu rzemiosłu przypatrzał – ciągnął. – Alem ani suponował, jaka w nim śmiałość i przeciwko ludzkiemu plemieniu zajadłość. Bo to nie dość, że gadom pokłony bije i innych do świętokradztwa przyciąga. Na ostatek z najokropniejszymi w Krainach Wewnętrznego Morza zaprzańcami się pobratał. Z onym żalnickim wygnańcem, starego Smardza pomiotem. Kapłan Zird Zekruna tylko sapnął z cicha.