Тарэадоры з Васюкоwкi (на белорусском языке)

Кантрыбуцыя бегала вакол канавы i мукала ў наш адрас свае каровiныя праклёны. У сажалку лезцi яна не хацела. Гэта была гiдлiвая, акуратная карова.

Мы стаялi i маўчалi.

Дно сажалкi было гразкае, мулкае. Мы па саменькi пуп стаялi ў слiзкай тванi.

А вышэй, да самай шыi, была вада - каламутная i смярдзючая. Сапраўдныя памыi. Доўга мы тады прастаялi з Явам у тых памыях. Паўгадзiны, не меней. Аж пакуль Кантрыбуцыя не супакоiлася i не адышлася. Яна была яшчэ вельмi гуманная i высакародная, карова гэтая - Кантрыбуцыя. Бо яна падкiнула тарэадора Яву не рагамi, проста мордай. I калi мы нарэшце вылезлi з сажалкi, няшчасныя i завэдзганыя, як парсюкi (не мы, а сам бруд), яна i словам не напомнiла нам пра нашы нядаўнiя адносiны. Мы засталiся сябрамi. Ява пасля ўсяго не толькi нiколi больш не бiў яе, але заўсёды частаваў цукеркамi, якiя давала яму мацi.

I цяпер, калi мы, журботна ўздыхаючы, засыпаем наша няўдалае метро, Кантрыбуцыя выглядвае з кароўнiка i спачувальна пазiрае на нас. Дарагая Кантрыбуцыя! Якое ў цябе вялiкае i пяшчотнае сэрца. Ты адзiная разумееш i шкадуеш нас. Дзякуй табе, карова!

- Яшчэ не закончылi, антыхрысты! - так неспадзявана грымнуў ззаду дзед Варава, аж мы папрысядалi. Мы страцiлi пiльнасць, не заўважаючы, што ж у нас за спiной робiцца. Папалiся-такi.

Наперадзе сцяна свiнарнiка, з бакоў - густы бур'ян, ззаду дзед Варава. Уцякаць няма куды. Так i здранцвелi мы, прысеўшы, як кураняты перад каршуком.

- Не бойся, не крану!

Гэтыя словы нiбыта паднялi нас, разагнулi нам ногi. I як быццам хтосьцi роварнай помпай качнуў - так мы ўздыхнулi! I дрыготкiя нашы вусны самi па сабе расцягнулiся ў агiдную лiслiвую ўсмешку. Але дзед на нашу ўсмешку не паддаўся. Не любiў дзед такiх усмешак. Суровы быў дзед Варава.

Яго твар быў шэры i плямiсты, як залеташняе лiсце. Вусны тонкiя i моцна стуленыя, быццам у роце вада. Вочы без павек, круглыя i нерухомыя, як у пеўня. Здавалася, што дзед заўсёды нечым здзiўлены. Але так толькi здавалася. Мабыць, не было ўжо на свеце нiчога, што магло б здзiвiць дзеда Вараву. Яму пайшоў восемдзесят трэцi.

- Канчайце, гаўрыкi, i iдзiце рыхтаваць урокi, дыктант на носе.

Мы скрывiлiся. Мы гэта ведалi. I хто прыдумаў гэтыя дыктанты? Ды яшчэ вясною, калi ў паветры пахне футболам i цуркамi-палкамi, калi птушкi лямантуюць, як гандляркi на рынку, i калi так сонечна i цёпла, што мы з Явам ужо тройчы купалiся.

- Усё, здаецца. Так, як i было. Праўда ж? - нясмела пытае Ява, прытоптваючы нагамi свежую зямлю.

Дзед скоса пазiрае на нашу работу - вiдаць, што ён не вельмi задаволены. Але кажа:

- Iдзiце, iдзiце ўжо. Але ведайце, яшчэ раз што-небудзь падобнае - вушы паабрываю i свiнням выкiну.

Бокам, спiнамi да бур'яноў, мы праходзiм каля дзеда i, абмiнуўшы яго, штосiлы бяжым. Уцякаем.

I якраз учасна: яшчэ iмгненне - i дзедава рука з размаху прыляпiлася б да маiх нагавiц...

Я жыву па суседству з Явам. I праз хвiлiну мы ўжо аддыхваемся ў нашым садку.

Мы сядзiм у бульбе пад вiшняю. Сядзiм i бядуем, што такая прыкрая няўдача напаткала нас з тым "метро". Але доўга сумаваць мы не ўмеем.

- Слухай, - раптам кажа Ява, - а давай зробiм... падводную лодку.

- Давай, - не задумваючыся, кажу я. I толькi пасля таго пытаю: - А з чаго?

- Са старой пласкадонкi. Той, што каля вярбы...

- А як?

- Ваду вычарпаць, дзiркi пазатыкаць, прасмалiць, верх забiць дошкамi. Вось тут перыскоп. Вось тут люк. На днiшча баласт.

- А рухавiк?

- На вёслах будзе. Нам жа не трэба, каб дужа ходкая. Абы падводная.

- А дыхаць?

- Праз перыскоп.

- А на паверхню як выплываць?

- Баласт выкiнем i выплывем.

- А як вадой залье i затопiць?

- Ты што, плаваць не ўмееш? Вось яшчэ! "Як? Як?" Дулю з макам з табою зробiш!

- Сам ты дуля з макам! Якi разумны!

- Ды ну цябе, - сказаў Ява ўжо прымiрэнча. А я i зусiм нiчога не адказаў не хацелася сёння сварыцца.

Мы выйшлi з саду i скiравалiся да старога калодзежа з жураўлём, з якога ўжо даўно i ваду не бралi - так затванiўся. Я перахiлiўся i гучна крыкнуў у задушлiвую i прапахлую цвiллю i балотам цемрадзь: "Го!" Я люблю гокаць у калодзеж: такое "го" атрымлiваецца - аж у вушах ляскацiць. Такое "го" толькi ў калодзежы i пачуеш. Любата, а не "го". Вось - i зараз...

- Го!

- Го!

- Го!

Толькi адгалоскi пайшлi - няйначай аж да цэнтра зямлi.

I раптам у гэтыя адгалоскi ўплялося жаласнае тонкае скавытанне. Я натапырыў вушы.

- Ява! - кажу. - Там хтосьцi ёсць.

- Манi!

- Ану, гокнi i паслухай.

Ява перагнуўся i гокнуў. Мы прыслухалiся. I выразна пачулi з глыбiнi плаксiвае шчанячае скуголенне.

Мы пераглянулiся.

- Нейкая недарэка ўкiнула туды цюцiка, - сказаў Ява.

- Точна, - сказаў я.

- Ну дык што? - сказаў Ява.

- Трэба выцягваць, - сказаў я. Хаця мог гэтага i не гаварыць. Бо ён такiм тонам запытаў, што гэта ўжо быў i адказ.

- Значыць, так, - сказаў Ява. - Я сядаю ў цэбрык i спускаюся. А ты мяне трымаеш.

- За што? Хiба я цябе так утрымаю?

- Ты i сапраўды слабак. Не ўтрымаеш.

- Дык, значыць, я спускаюся, а ты мяне будзеш трымаць, калi ты такi дужы.

- Не, спускацца буду я. Я першы сказаў... I... i ў цябе была тыдзень назад ангiна. Табе нельга ў калодзеж. I наогул, у цябе насаглотка... Мы, ведаеш што, - вяроўку прывяжам вунь да таго бруска - вагi. I ты будзеш цягнуць. Вельмi зручна.

- А дзе ўзяць вяроўку?

- А вось шворка.

- Дык на ёй жа каза. Разам з казою прывяжам, цi што?

- Каза так пагуляе, нiдзе не дзенецца.

- Ну што ж, давай!

- Мме-е-е! - радасна праспявала адвязаная каза i адразу пабегла ў шкоду. Але нам не было часу яе выхоўваць.

Ява сеў у цэбрык, я ўзяўся за шворку, прывязаную да бруска на кароткiм плячы жураўля.

- Папускай! Папускай пацiху, - загадаў Ява.

Аперацыя пачалася.

Спуск прайшоў нармальна, i праз нейкiя паўхвiлiны пачулася глухое, як з бочкi, Явава: "Стоп! Харош!"

Я кiнуўся да калодзежа:

- Галльоў! Крынiцанаўт Ява! Як сябе адчуваеце?

- Выдатна! Пульс нармальны. Бязважкасцi няма. Цiск трыста атмасфер. Прыняў на борт пацярпеўшага таварыша Сабакевiча. Ой-йой-ой! Ты чаму адпусцiў? Тут вельмi гразка! Засмоктвае! Цягнi хутчэй!

Я войкнуў. Учапiўся абедзвюма рукамi за шворку i пачаў цягнуць.

Ого-го! Ох! Эх! Ух! Ну й цяжка! Цягну, аж прысядаю. З усiх сваiх сiл, усёй вагою цела цягну шворку ўнiз. I раптам адчуваю, што ногi адрываюцца ад зямлi. Ой, горачка! Гэта ж я зараз падымуся i буду вiсець над зямлёю, як жаба на кручку, толькi нагамi буду дрыгаць.