Пад страхам смерцi (на белорусском языке)

- Ну, i мы пойдзем на рыбалку... Возьмем з сабою вiна... Ты гуляеш у шары?.. Выдатна, я так i думаў... Навучыш i мяне... Мы час марнаваць не будзем!.. За тваё здароўе!.. "Пад страхам смерцi", не забывай... А цяпер я пайду спаць...

- Не пад'еўшы? - спытаўся збянтэжаны Лябро.

- Крошка Жажо прынясе мне снеданне ў нумар...

Ён устаў, уздыхнуў i, хiстаючыся, рушыў да дзвярэй, у якiя так i не патрапiў. Нехта засмяяўся, i Жуль раз'юшана агледзеў прысутных.

- Паклапацiся, Аскар, каб такога больш не было, - сказаў ён Лябро.

Пасля прайшоў праз усю залу на кухню, падняў, нi на кога не звяртаючы ўвагi, накрыўку з рондаля i гучна загадаў:

- Мне ў нумар!

- Зараз, пан Жуль!

У кавярне было чуваць, як ён стукаў драўлянай нагою па прыступках, пасля па падлозе. Мяркуючы па гуку, якi данёсся з ягонага нумара, ён адразу ж, не раздзеўшыся, упаў на ложак.

- Адкуль ён? - спытаўся Марыс, спусцiўшыся ў кавярню. - Калi гэты тып збiраецца тут заставацца...

Лябро перапынiў яго, пераймаючы тон Жуля, каб i слова супраць сказаць было нельга:

- Застанецца дык застанецца.

Пасля чаго выйшаў з кавярнi i накiраваўся дамоў праз плошчу. На ганку яго чакала жонка. Лябро, хоць i сцiснуў у кулак усю сваю волю i не зводзiў з жонкi вачэй, зрабiў усё ж некалькi добрых кругоў.

- Што гэта цябе так разабрала? Што ты робiш у кавярне ў такiх строях? паказала яна на ягоныя пiжаму i пантофлi. - Мне распавядалi, быццам нейкi тып перарэзаў трос у тваёй лодкi. Хто ён?

Лябро не мог адказаць на ўсе пытаннi адразу i таму адказаў толькi на апошняе:

- Гэта сябра. - I дадаў, нацiскаючы на склады са стараннасцю п'янага чалавека, якi хоча здавацца цвярозым: - Гэта мой лепшы сябра... Больш чым сябра... Гэта брат, ты чуеш?.. Я не дазволю нiкому...

У пяць гадзiн дня ў нумары, дзе спынiўся новы пастаялец "Ноевага каўчэга", усё яшчэ было цiха.

Калi ў той самы час звычайныя партнёры пана Лябро па гульнi ў шары пастукалiся ў дзверы ягонага дома, выйшла да iх гаспадыня.

- Тс-с! - цiха сказала яна. - Ён спiць. Вельмi стамiўся сёння...

III

Кожны наступны дзень яны выходзiлi зранку ў мора. Лодка мерна пагойдвалася на лагодных хвалях. У гэты час мора заўсёды было спакойнае, гладкае, бы атлас, - брыз падымаўся толькi праз некалькi гадзiн пасля ўсходу сонца. I марскi лазурак, i нябесная сiнь так i пералiвалiся дзiвоснымi вясёлкавымi адценнямi. А непадалёк ад "Люстраной шафы", за колькi сотняў метраў ад мыса, бы снег, бялела высачэзная скала Мэд.

Спадзяваннi аднаногага спраўдзiлiся: ён усур'ёз захапiўся рыбалкаю. Часцей за ўсё Жуль сам будзiў Лябро свiстам гадзiн у пяць ранiцы.

- Не забудзь узяць вiнца! - напамiнаў ён кожны раз.

Сеўшы ў лодку, Лябро заводзiў маторчык, i "Люстраная шафа", iрвануўшыся з месца, ускаламучвала ваду, пакiдаючы шумны след уздоўж пляжаў i бухтаў да самай скалы Мэд, непакоiла сваiм гудзеннем цiхi свiтанак.

- Насадзi мне новую пiяду! - раз-пораз гучна загадваў Жуль.

Як прынаду на Паркэролi выкарыстоўвалi ракаў-адзiнцоў, па-тутэйшаму пiядаў. Ракавiны, у якiх сядзелi пiяды, даводзiлася разбiваць малатком або каменем.

Жуль гадзiўся нават дакранацца да ракавiн. Насаджваць ракаў на кручок стала работаю аднаго Лябро. Рака нельга было паранiць, i таму апрацоўка ракавiны вымагала вялiкай далiкатнасцi, так што самому Лябро рыбу лавiць часу амаль не заставалася. Скручваючы цыгарку, Жуль кiдаў на яго позiрк.

- Як ты думаеш, Аскар: мне здалося, што...

Кожнага дня яму прыходзiла ў галаву якая-небудзь новая iдэя, звязаная са спосабам смяротнага пакарання Лябро, i ён абмяркоўваў яе з iм у сама зычлiвым тоне, усё роўна як давяраў сябру.

Аднаго разу ён сказаў:

- Спачатку я думаў задушыць цябе. Ведаеш чаму?.. Бо неяк у бары, не памятаю ўжо дзе, адна жанчына сказала мне, што ў мяне рукi забойцы, якi ўжо задушыў не аднаго чалавека. Дык цяпер добры выпадак паспрабаваць, га?..

Ён прыглядаўся да шыi Лябро, пасля пазiраў на свае рукi, круцiў галавою.

- Не, наўрад цi я буду душыць цябе...

Перабiраў уголас усе магчымыя варыянты смяротнага пакарання.

- Калi я цябе ўтаплю, ты будзеш такi непрыгожы ў труне... Мне агiдна пра гэта думаць... Ты калi-небудзь бачыў тапельца, Аскар?.. А цябе ж i цяпер прыгажуном не назавеш...

Апусцiўшы вуду ў ваду, ён нерваваўся, калi не торгала хоць пяць хвiлiн. I тады Лябро, якi ўжо даўно перастаў малiцца, пачынаў прасiць Бога, каб той паслаў Жулю рыбы, бо баяўся, што той разлюбiць рыбалку i... Страшна было падумаць, што тады можа здарыцца...

- Скажы, Аскар... Не, дай мне спярша пляшку... Час ужо...

З кожным днём ён пачынаў пiць усё раней i раней.

- А ведаеш, справа ўсё больш ускладняецца. Раней я думаў, што заб'ю цябе i не мае, урэшце, значэння, як я гэта зраблю, бо як ужо выйдзе ўсё, так яно няхай i будзе... Ты разумееш, што я хачу сказаць? У мяне не было асаблiвых прычын чапляцца за жыццё... Урэшце, магу табе прызнацца, што мне было б нават цiкава трапiць у турму, каб вакол мяне ўсчаўся ўвесь гэты гвалт: палiцыя, суддзi, журналiсты, прыгожыя дамы ў зале суда... Грандыёзны быў бы працэс, га?.. Я расказаў бы iм усё, што ёсць у мяне на сэрцы... А чаго толькi там няма - аднаму Богу вядома!.. Упэўнены, галаву мне не адсеклi б... А ў турме мне было б не так ужо i блага... Але ўявi: цяпер я зноў адчуў смак жыцця... Што ўсё i ўскладняе, бо цяпер мне трэба, каб я забiў цябе i мяне не сцапалi... Тры цi чатыры спосабы пракруцiў я ўжо ў сваёй галаве - ад самага пачатку да самага канца... Гадзiнамi думаю... Дзiва, дый годзе... Прадумваю кожную дэталь, спрабую прадугледзець любы магчымы паварот... I толькi пачне ўжо здавацца, што ўсё гладка, ды тут раптам - ба-ба-ах! Нейкая драбяза нiшчыць увесь план...

На якiсьцi час ён змоўк, пасля абсалютна спакойна спытаўся ў Лябро:

- Ну а як бы ты ўзяўся за гэтую справу, га?..

З дня яго з'яўлення на выспе прайшло ўжо амаль тры тыднi. Лябро ўжо прызвычаiўся да такiх размоў. Якраз у той самы момант ён даставаў з вады добрую, цi не кiлаграмовую скарпену.

- А можа, не трэба мяне забiваць? - асцярожна спытаўся ён у адказ.

Жуль здзiўлена, нават дакорлiва паглядзеў на яго.

- Ну, сам падумай, Аскар... Ты ж выдатна ведаеш, што я напiсаў: "Пад страхам смерцi..."

- Гэта было так даўно...

Жуль стукнуў кулаком па сваёй драўлянай назе:

- А хiба я адмяняў свой прысуд?

- Мы тады яшчэ не былi знаёмыя...

- Ну i што?.. Дык тым больш, што знаёмыя!.. Не, галубок!.. Трэба, каб я знайшоў добры спосаб... Вiдаць, зраблю гэта ўсё ж такi ў моры... Хто тут можа бачыць нас цяпер?.. Нiхто. Ты плаваць умееш?

- Трошкi.

Лябро адразу ж пашкадаваў, што сказаў гэтае "трошкi", якое магло канчаткова падштурхнуць Жуля да здзяйснення задуманага. I асцярожна зазiрнуў свайму кату ў вочы.

- Я заўсёды няблага плаваў...

- Але ты не зможаш плыць, калi атрымаеш добры ўдар па галаве... I слядоў пасля майго ўдару не застанецца... Трэба, каб я навучыўся кiраваць лодкаю, бо буду ж вяртацца на бераг адзiн... Насадзi ж мне новую пiяду!

Калi не торгала i Жуль быў у кепскiм настроi, ён зусiм ужо дапякаў Лябро.

- Ты, мусiць, думаеш купiць мяне тым, што будзеш кармiць i паiць? Га?.. А ўвесь час лiчыш, колькi я выпiў пляшак... Ты сквапны, Аскар! I эгаiст. А баязлiвец якi! Памерцi нават прыгожа не зможаш. Ведаеш, што я табе скажу? Ты мне агiдны. Дай выпiць...

Трэба было пiць разам з iм. Лябро жыў усё роўна як у нейкiм кашмары аглушаны вiном ужо з дзесяцi гадзiн ранiцы i п'яны ўшчэнт апоўднi. А Жуль нават праспацца яму не даваў пасля гэтага, будзiў у чатыры-пяць гадзiн дня, каб iсцi гуляць на плошчу ў шары.

Гуляць ён не ўмеў зусiм, але ўпарта iмкнуўся выйграць. Спрачаўся пасля кожнага ўдару, вiнавацiў iншых гульцоў у махлярстве. А калi хоць хто-небудзь з прысутных дазваляў сабе зрабiць заўвагу або ўсмiхнуцца, Жуль кiдаў тады шалёныя позiркi на Лябро.