Палыновы вецер

Увечары паказаў каменчыкі Андрэйку

— Я ўзяў іх на беразе акіяна. Адзін павязу дамоў. А другі можаш узяць сабе. Выбірай.

Хлапчук доўга гладзіў каменьчыкі, падкідваў на далоньцы. Нібы ўзважваў.

— Дзеда, а можна гэты? Ну, жаўтлявы. Ён як сонечны.

— Добра. Хай будзе так. А мне гэты. Падобны на лапцік. Некалі ў школу я хадзіш у лапцях. Ад снегу да снегу мы бегалі басанож..

— А што значыць — ад снегу да снегу?

— А вось што. Растаў сненг вясною — мы пабеглі басячком. І да восені. Калі зноў выпадае снег. Пачынаецца зіма.

— А што ў цябе не было красовак?

— Не было, унучак.

— І  кампп'ютэра?  І мабільніка? — дзівіўся Андрэйка.

— Ні камп'ютэра, ні мабільніка. Ні радыё, ні элекьрычнасці…

— Дык якжа вы жылі? А што вы ўвечары рабілі? У цемры?

— Увечары, пры лучыне, мой  дзед Ахрэм, твой  пра- прадзед, плёў або рамантаваў лапці.  Пра-прабабка Наста прала кудзелю. А я чытаў кніжкі. І чытаў шмат. Мусіць, болей, чым ты. Табе камп'ютэр не дае.

— Я таксама люблю чытаць. А вось уставаць уранні не люблю. Будзільнік зазвініць а сёмай гадзіне. Я зацісну яго. А сам — на другі бок. А тады заходзіць тата: “Ах ты, лежабока!” — і сцягвае з мяне коўдру.

— А ты  патры  вушы. Вочы. Пачухай нос. Пашаруй пяткі. Пабудзі іх. Тады лёгка будзе падымацца. Мяне бацька гэтак вучыў. Нуй зарадку трэба рабіць. Дык будзеш дужы. Прыгожы. Жыццё не любіць слабакоў.

— Дзеда, а што такое лучына?

— Пра лучыну раскажу заўтра. А сёння… Твае дзед і баба казалі: сянні. Дык вось. Сянні позна ўжо. Бяры свой амулет і кладзіся спаць.

— А што значыць — амулет?

— Гэта слова лацінскае — амулетум. Маленькі чарадзейны  прадмет. Які засцерагае ад няшчасця. Звычайна яго носяць на целе.  Я думаю, яго можна насіць і ў кішэні. Галоўнае — пры сабе.

— Дзеда, я хочу каменьчык і ядлоўцавы амулет пакласці пад падушку. Хай яны пасябруюць.

— Пакладзі. І няхай табе прысніцца мора. Ці бераг акіяна, усыпаны каменнем. Камяні — гэта вечная прыгажосць.

— Не, дзеда. Я хачу, каб прыснілася твая родная Бесядзь. Ты некалі казаў, што там багата крэменю. Вада чыстая… Мы з табой плаваем. Даем нырца.

— Твая праўда, унучак. Некалі мы з'ездзім на Бесядзь. Будзем вудзіць рыбу, купацца. — Дзед Міхась адчуў, што гатовы пусціць слязу, цмокнуў унука ў віхрасты чубок, шапнуў: — Дабранач! — хуценька выйшаў.

Ён доўга стаяў каля шырокага вакна, пазіраў на агні вялікага, чужога горада, чуў аддалены гул хайвэя. Хуткасная аўтастрада — хайвэй працуе круглыя суткі, без перадыху. “Усё на свеце змяніў прагрэс”, — міжволі ўзгадаліся словы Гётэ. Але ці ўсё змянілася да лепшага? Прагрэс паспрыяў дзеду Міхасю прыляцець у Амерыку. Значыць, і ўнук з бацькамі можа прыехаць на Беларусь. Міхась Аксючыц  дастаў з кішэні цёплы, выгладжаны, адшліфаваны акіянам амулет. “Памажы, дружа, твайму брату, жаўтляваму каменьчыку, прыехаць да цябе на Беларусь”, — бязгучна, нібы малітву, прашаптаў стары.

Цяпер ён будзе жыць і чакаць гэтага шчаслівага дня.

2007