Беларускiя пiсьменнiкi: 1917-1990

Скончыў завочнае аддзяленне філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1954). Адначасова працаваў у школах на Маладэчаншчыне. Служыў у Савецкай Арміі (1954-1955). Быў дырэктарам Бакштанскай сярэдняй школы Юрацішкаўскага раёна, інспектарам Маладэчанскага аблана. У 1960 г. скончыў аспірантуру пры Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР і з таго часу - навуховы супрацоўнік, а з 1968 г. - загадчык сектара беларускай савецкай літаратуры інстытута, цяпер - аддзела сучаснай беларускай літаратуры і крытыкі. Доктар філалагічных навук. Прафесар. Сябра СП СССР з 1967 г.

У друку з артыкуламі і рэцэнзіямі выступае з 1956 г. Аўтар літаратуразнаўчых і літаратурна-крытычных прац «Беларускі раман аб Вялікай Айчыннай вайне» (1964), «Праблемы стылю ў сучаснай беларускай прозе» (1973), «Вобраз нашага сучасніка ў беларускай прозе» (1978), «У вялікай дарозе» (1981), «Беларускі раман. Гады 70-я» (1982), «Наш сучаснік - у жыцці і літаратуры» (1984), «Панарама сучаснай беларускай прозы» (1986), «У пошуках духоўных каштоўнасцей: Беларуская проза сёння» (1987), «Вялікі Кастрычнік і сучасная беларуская літаратура» (1988), «Станоўчы герой у беларускай літаратуры» (1990). У сааўтарстве з В.Жураўлёвым і М.Луферавым напісана кніга «Праблемы сучаснай беларускай прозы» (1967). Адзін з аўтараў калектыўных прац «Беларуская савецкая проза: Раман і аповесць» (1971) і «История белорусской советской литературы» (1977).

Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1980) за ўдзел у двухтомным даследаванні «История белорусской дооктябрьской литературы» і «История белорусской советской литературы».

Дзягцяр Мота, нарадзіўся 15.07.1909 г. ў вёсцы Пціч Петрыкаўскага раёна Гомельскай вобласці ў сям'і шаўца.

У 1929 г. прыехаў у Менск і стаў працаваць на скураным заводзе «Бальшавік». Затым быў мулярам на будоўлях горада, вучыўся на рабфаку. Скончыў літаратурны факультэт Менскага педагагічнага інстытута (1937). У 1937-1939 гг. служыў у Савецкай Арміі. Удзельнік паходу ў Заходнюю Беларусь у 1939 г. і савецка-фінляндскай вайны.

Загінуў 09.11.1939 г. каля фінскай граніцы.

Першае апавяданне апублікаваў у 1931 г. Пісаў на мове ідыш. Выступаў з апавяданнямі, аповесцямі, нарысамі. Аўтар кніг прозы «На рыштаваннях» (1934), «Савецкая Беларусь» (1935), «Будаўнікі» (1936), «Браты» (1937), «Верныя вартавыя» (1938), «Наша зямля» (1939). На беларускай мове выйшлі «Апавяданні» (1940).

Дзялендзік Анатоль, нарадзіўся 04.03.1934 г. у вёсцы Кулакі Салігорскага раёна Менскай вобласці ў сям'і служачага.

У 1957 г. скончыў лячэбны факультэт Менскага медыцынскага інстытута. Працаваў лекарам у рэспубліканскай псіханеўралагічнай бальніцы ў Менску (1957-1968). У 1968-1976 гг. - сябра сцэнарна-рэдакцыйнай калегіі кінастудыі «Беларусьфільм». У 1969 г. скончыў завочна Літаратурны інстытут у Маскве. Сябра СП СССР з 1965 г.

Пачаў выступаць у друку ў 1955 г. (газета «Сталинская молодежь»). Піша на расейскай і беларускай мовах. У 1963 г. выйшла першая кніга - зборнік гумарэсак «Пагібель «Тытаніка». Аўтар драм «Выклік багам» («Чатыры крыжы на сонцы», 1967, пастаўлена ў 1965), «Грешная любовь» (Масква, 1970, пастаўлена ў 1967), «Начное дзяжурства» (1972, пастаўлена ў 1970), «Последняя земляника в августе» (пастаўлена ў 1975), «Гаспадар» (пастаўлена ў 1985), камедый «Амазонки» (1974, пастаўлена ў 1972), «Операция «Многоженец» (1976, пастаўлена ў 1974), «Аукцион» (пастаўлена ў 1988), «Гіпапатам» (1981). Напісаў шэраг аднаактовых п'ес («Абы ціха», «Дзяўчына з камвольнага» і інш.). Аўтар сцэнарыяў тэлефільмаў «Познай себя» (пастаўлены ў 1972), «Голубой карбункул» (пастаўлены ў 1979) і мастацкіх фільмаў «Заўтра будзе позна» (з М.Крно, пастаўлены ў 1973), «Неудобный человек» (пастаўлены ў 1985), «Волки в зоне» (пастаўлены ў 1990). Напісаў таксама шэраг радыёп'ес («Шаўковыя травы», «Даўгавечнік», «Дыягназ» і інш.).

У 1981 г. выйшаў зборнік камедый «Аперацыя «Мнагажэнец», у 1985 г. - «П'есы».

Дзяргай Сяргей, нарадзіўся 17.09.1907 г. у горадзе Менску ў сям'і чыгуначніка.

Скончыў 1-ю Менскую чыгуначную сямігадовую школу (1924), а затым трохгадовыя агульнаадукацыйныя курсы (1927). Хвароба не дала магчымасці вучыцца далей. У сярэдзіне 30-х гадоў працаваў падчытчыкам і карэктарам у друкарні газеты «Звязда». У час Вялікай Айчыннай вайны жыў у Гомелі, удзельнічаў у падпольным руху. Працаваў загадчыкам аддзела паэзіі часопіса «Полымя» (1951-1953), адказным сакратаром, рэдактарам аддзела літаратуры часопіса «Вожык» (1953-1967). Сябра СП СССР з 1950 г.

Узнагароджаны медалямі.

Памёр 25.12.1980 г.

Першыя вершы надрукаваў у 1938 г. Аўтар зборнікаў паэзіі «Вачыма будучыні» (вершы і паэмы, 1953), «Крэмень аб крэмень» (вершы і паэмы, 1958), «Цешча» (гумарыстычныя вершы, 1959), «Чатыры стыхіі» (вершы і паэмы, 1962, дапоўненае выданне ў 1988), «Свята ў будзень» (1964), «Салата з дзядоўніку» (гумарыстычныя вершы, 1967), «Выбранае» (1967), «Вершы» (1974), «На вогненнай сцяжыне: Выбранае» (вершы і паэмы, 1977).

Пераклаў на беларускую мову паэмы «Гражына» А.Міцкевіча, «Бацька зачумленых» Ю.Славацкага, «Дванаццаць» А.Блока, «На ўвесь голас» У.Маякоўскага, «Сінія гусары» М.Асеева, «Сын» П.Антакольскага, «1905 год» Б.Пастарнака, паасобныя творы М.Канапніцкай, У.Бранеўскага, Ю.Тувіма, І.Бехера, Г.Зегерс, М.Лермантава, С.Шчыпачова, Л.Украінкі і інш.

Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Янкі Купалы (1964) за зборнік вершаў і паэм «Чатыры стыхіі».

Дзяркач Анатоль (сапр. Зіміёнка Анатоль), нарадзіўся 18.04.1887 г. у мястэчку Турэц Карэліцкага раёна Гарадзенскай вобласці ў сям'і фельчара.

Скончыў Наваградскую гарадскую навучальню (1904). Служыў пісарам у Менскай гарадской і земскай управах. Удзельнічаў у рэвалюцыйным руху, быў зняволены ў турму, адбываў ссылку. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі працаваў у рэдакцыях газет «Беларуская вёска», «Піянер Беларусі», быў рэдактарам сатырычна-гумарыстычнага часопіса «Дубинка» (1924, дадатак да газеты «Звезда»). Быў кандыдатам у сябры СП СССР. 16.10.1936 г. арыштаваны. Справа перагледжана і спынена Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР 04.05.1957 г.

Расстраляны 05.09.1937 г.

Першыя вершы надрукаваў у 1904 г. на расейскай мове. Выйшлі зборнікі сатырычных і гумарыстычных вершаў «Пра папоў, пра дзякоў, пра сялян-мужыкоў» (1925), «Бог удвох» (1930), «Качаргой па абразох» (1930), «Усім патроху...» (1930), паэма «Міколава гаспадарка» (1927) і зборнікі для дзяцей «Нашы прыяцелі» (1928), «Першы дзень у дзіцячым садзе» (1928), «Працавітая дзяўчына» (1928), «Звяры нашых лясоў» (1929).

Аўтар працы «Интервенция и оккупация в Белоруссии» (Масква, 1932).

Пераклаў на беларускую мову зборнікі вершаў У.Маякоўскага «Кім быць?» (1932), Дз.Беднага «Пра папоў» (1931), К.Чукоўскага «Мыйдадзір» (1928 і 1935), С.Маршака «Пошта» (1937), А.Барто «Брацікі» (1935), раманы А.Дарагойчанкі «Вялікая Каменка» (1932), Л.Корыса «Кіруй, Брытанія» (1932), аповесці А.Чумачэнкі «Клуб даследнікаў» (1932), Д'Эрвільі «Прыгоды дагістарычнага хлопчыка» (1937), працу А.Ферсмана «Наш апатыт» (1931), паасобныя творы А.Пушкіна, С.Міхалкова, М.Асеева, П.Тычыны, Н.Забілы, П.Усэнкі і інш.

Дзятлаў Алесь, нарадзіўся 03.06.1936 г. у вёсцы Туркі Бабруйскага раёна Магілеўскай вобласці ў сям'і настаўніка.

У 1959 г. скончыў аддзяленне журналістыкі філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Працаваў у глыбоцкай раённай газеце «Сцяг камунізма» (1959-1961), у «Чырвонай змене» (1961-1973). У 1973-1975 гг. - сябра сцэнарна-рэдакцыйнай калегіі кінастудыі «Беларусьфільм», у 1975-1980 гг. - карэспандэнт рэспубліканскай газеты «Звязда», з 1980 г. - рэдактар аддзела навукі часопіса «Родная прырода». Сябра СП СССР з 1979 г.

Першае апавяданне надрукаваў у 1970 г. (газета «Літаратура і мастацтва»). Аўтар зборнікаў аповесцей і апавяданняў «Росы на поплаве» (1974), «Белы месяц сакавік» (1977), «Сляды» (1981), «Вяртанне» (1987).

Дорскі Іосіф, нарадзіўся 17.12.1911 г. у горадзе Менску ў сям'і служачага.