Прыгода Вальтэра Шнафса (на белорусском языке)

З адчаем ён зноў сеў на зямлю. Яго становiшча здавалася яму безвыходным.

Ужо зусiм сцямнела, прыйшла маўклiвая, чорная ноч. Вальтэр Шнафс не варушыўся i толькi ўздрыгваў пры кожным невыразным, незразумелым гуку, што даносiўся да яго з цемры. Тупаценне труса каля сваёй нары ледзь не прымусiла яго кiнуцца наўцёкi. Кугаканне савы кроiла яму сэрца, працiнала душу раптоўным жахам, аддавалася болем ва ўсiм целе, бы незагоеная рана. Ён з усяе моцы таропiў вочы, намагаючыся нешта ўбачыць у змроку; i ўвесь час яму вярзлося, што побач нехта ходзiць.

Пасля доўгiх, бясконцых гадзiн i пачварных жахаў ён нарэшце заўважыў, што неба над страхой з пераблытанага галля пачынае святлець. Ён адчуў неймаверную палёгку, усё яго цела расслабiлася, напружанне адразу знiкла, сэрца ўлеглася, вочы заплюшчылiся.

Ён заснуў.

Калi ён прачнуўся, сонца было ўжо амаль у зенiце, быў поўдзень. Змрочная цiшыня палёў не парушалася нiякiмi гукамi, i Вальтэр Шнафс раптам заўважыў, што яго мучыць шалёны голад.

Яму пачало пазяхацца, успамiны пра кiлбасу, добрую салдацкую кiлбасу наганялi поўны рот асцы; у страўнiку шчымела.

Ён устаў, прайшоў некалькi крокаў, але адчуў вялiкую слабасць у нагах i зноў сеў, каб падумаць. Яшчэ гадзiны дзве цi тры ён узважваў усе за i супраць, сто разоў мяняў рашэнне, адчуваў сябе няшчасным, змагаючыся з сваёю нерашучасцю, i зноў пакутаваў ад самых супярэчлiвых довадаў.

Нарэшце яму прыйшла, здаецца, лагiчная i разумная думка - дапiльнаваць на дарозе адзiнокага вяскоўца, у якога не будзе нi зброi, нi якой-небудзь небяспечнай прылады працы, кiнуцца да яго i як мага даходлiвей растлумачыць, што ён здаецца.

Ён зняў каску, шышак якой мог яго выдаць, i з вялiкаю засцярогай высунуў галаву праз дзiрку ў сваiм сховiшчы.

Нiдзе, да самага далягляду, не было вiдаць нiводнай жывой душы. Справа стаяла вёска, над стрэхамi хат у неба падымаўся лёгкi дымок - гатавалi ежу! А злева па-над верхавiнамi дрэў, пасаджаных абапал шырокага гасцiнца, узвышаўся вялiзны замак з вежамi па баках.

Ён чакаў да самага вечара, страшэнна пакутуючы ад голаду, але бачыў толькi варон i чуў толькi глухое бурчанне ў пустым жываце.

I зноў над iм згусцiлася ноч.

Ён зашыўся глыбей у сваёй схованцы, лёг на зямлю i заснуў. Усю ноч яго калацiла, нiбы ў лiхаманцы, яго даймалi кашмары - гэта быў сон галоднага, спакутаванага чалавека.

Над галавой пачынала займацца на новы дзень. Ён вярнуўся на свой назiральны пункт. Але, як i ўчора, у палях было пуста; i розум Вальтэра Шнафса працяў новы жах - жах памерцi з голаду! Ён ужо бачыў: вось ён ляжыць на дне гэтай канавы, на слiне, з назаўжды заплюшчанымi вачыма. I звяры, усялякiя маленькiя звярочкi збягаюцца да яго трупа i пачынаюць яго раздзiраць, грызуць, лезуць пад адзенне, каб адкусiць яшчэ адзiн кавалак халоднага цела. I вялiзны чорны крумкач дзяўбе яму вочы востраю глюгай.

Ён прыйшоў у страшэнную роспач, яму здавалася, што ён зараз страцiць прытомнасць ад слабасцi, што ён ужо нiкуды адсюль не здолее пайсцi. I ён быў гатовы ўжо кiнуцца ў вёску, пайсцi на ўсё, адважыцца на любы самы дзёрзкi ўчынак, калi заўважыў трох сялян, якiя iшлi ў поле з косамi на плячы, i зноў прытаiўся ў сваёй нары.

Аднак, калi вечар ахiнуў раўнiну цемрай, ён марудна вылез з рова i, скурчыўшыся, баязлiва, са сцiснутым ад жаху сэрцам рушыў у дарогу. Ён iшоў да далёкага замка, бо лiчыў, што лепей зайсцi туды, чым у вёску, якая здавалася яму небяспечнейшай за тыгровае логава.

У вокнах на першым паверсе гарэла святло. Адно з iх было нават адчыненае, i з яго струменiўся моцны пах смажанага мяса, якi адразу ўдарыў Вальтэру Шнафсу ў нос i працяў аж да самых вантробаў. Вальтэр Шнафс пачаў задыхацца, усё ўсярэдзiне ў яго напялася, пах уладна вабiў да акна, напаўняў яго сэрца адчайнаю адвагай.

Ён бяздумна кiнуўся наперад i нечакана, з каскай на галаве, узнiк у акне.

Вакол шырачэзнага стала за абедам сядзела восем чаляднiкаў. Але раптам адна з пакаёвак знерухомела, шклянка выпала ў яе з рук, i вочы ўтаропiлiся ў адну кропку. Усе погляды павярнулiся ў той бок!

Усе заўважылi ворага!

Божачкi! Прусакi аблажылi замак!..

Спачатку пачуўся толькi крык - восем галасоў на розны лад злiлiся ў адзiны роў, поўны пачварнага жаху i страшэннага спалоху; потым усе разам ускочылi, пачалася мiтусня, штурханiна, чаляднiкi беспарадкава кiнулiся да дзвярэй. На падлогу ляцелi крэслы, мужчыны штурхалi жанчын, тыя падалi, мужчыны прабягалi па iх наперад. У iмгненне вока пакой быў пусты, пакiнуты, i перад здзiўленым Вальтэрам Шнафсам, якi па-ранейшаму стаяў каля акна, застаўся толькi стол, устаўлены рознымi стравамi.

Яшчэ некалькi секунд Вальтэр Шнафс стаяў нерашуча, потым пералез цераз падаконнiк i рушыў да поўных талерак. Ад лютага голаду яго трэсла, нiбы ў лiхаманцы, але страх яшчэ стрымлiваў яго, скоўваў яго рухi. Ён прыслухаўся. Увесь дом, здавалася, дрыжаў: рыпелi i зачынялiся дзверы, над яго галавой чулася хуткае шорганне ног. Пры кожным невыразным гуку прусак з трывогай напружваў слых i хутка пачуў, быццам нешта цяжкае ўпала на мяккую зямлю пад замкавым мурам: з другога паверха праз вокны скакалi людзi.

Потым уся валтузня скончылася, i ў вялiкiм замку запанавала магiльная цiшыня.

Вальтэр Шнафс сеў перад поўнай талеркай i пачаў есцi. Ён еў, набiваў поўны рот, нiбыта баяўся, што яго перапыняць i ён не паспее як след напакаваць свае вантробы. Ён абедзвюма рукамi закiдаў у разяўлены, як прорва, рот вялiзныя кавалкi, якiя паволi апускалiся ў страўнiк, распiраючы горла. Часам ён спыняўся, гатовы лопнуць накшталт перапоўненай, забiтай трубы. Тады ён браў збан сiдру i прамываў сабе глотку, як прачышчаюць засмечаную рыну.

Ён апаражнiў усе талеркi, усе мiсы, усе бутэлькi; потым, п'яны ад выпiтага i з'едзенага, ачмурэлы, чырвоны, трасучыся ад безупыннай iкаўкi, з затлумленай галавой i зашмальцаванымi губамi, расшпiлiў мундзiр, каб трохi аддыхацца, але быў ужо няздольны зрабiць нават крок. Яго павекi злiпалiся, думкi дранцвелi; ён цяжка апусцiў лоб на скрыжаваныя на стале рукi i паволi забыўся на тое, дзе ён i хто ён.

Ветах па-над паркавымi дрэвамi цьмяна асвятляў далягляд. Гэта была тая золкая гадзiна, што заўжды настае перад свiтанкам.

У густым зараснiку мiльгалi маўклiвыя ценi; i часам у цемры месячны промень блiскаў на вастрыi сталёвага клiнка.