Виганд из Марбурга. Новая прусская хроника (1394)

Defluxis annis dictis anno 1376. frater Wynricus Magister de longinquis partibus convocat exercitum duplicem, intrant [208] que Medeniken, occidentes quidquid non erat christi, succensis locis atque vastatis. Revertentes exercitus terras Ywanorum subverterunt, parumque ibi reliquerunt, sed et omnia deduxerunt.

Similiter Arwisten Eroglen, Rosgeynen, Gesowen: et Pastowensem, unde 6 partes terrarum sunt devaste penitus rapina et igne. Magister quoque stetit ultra 8 dies in hac stacione et cum suis processit contra castrum Cawen, vidensque castrum armatum abiit, unde multi de fratribus ibidem in die sancte Scholastice corruerunt; requiescant in pace.

Gotfridus de Linda, Marschalkus, Rudigerus de Elner, magnus commendator, principes exercituum cum multis preceptoribus et nobilibus Culmensibus et peregrinis in numero X milium divisi in partes, Brandenburgenses, Elbingenses in parte dextra, de Konigisberg et Balga in leva parte ultra Tracken 1 miliare vastant cum festinacione, proceduntque contra Pawunden, ubi per diem et noctem Sudowenses igne et interfectione vexabantur, intrantque villam magnam Symliken, similiter annichilant; orto die Marschalkus cum suis festinat in Wiliam, nec obtinuit, ut voluit. In reversione intendens in Tracken, in Curia cuiusdam Bayoris stetit per totam noctem, nomen Baioris Wyrduk, incinerantque fratres curiam, et convertunt ad descensum Mimile et in utroque latere curiam, domum etc. igne consumunt, rapi[210]nam innumeram a paganis deferentes, leti repatriando cum captivis Rutenis et paganis.

Anno domini 1376. in die martyrum Cosme et Damiani orti sunt dolores atque merores. Kynstut in ardore spiritus et astucia, ut cristianos turbaret et molestaret, prope Soldow intrat Prussiam, pertransiens Masoviam sine resistencia in latum et in longum, velut stolidi et amentes veniuntque ad vadum, per quod pedestres et equestres transierunt sine tedio et statim vastant terras inavisatas, dividuntque se in 2 partes, vulnerantes et occidentes circumquaque, una pars in villis longe lateque hostilia agentes opera usque ad opidum Soldow. Et in reditu nec umquam maior meror visus est, quam tunc: quern inimici christi exercuerunt in mulieribus, pueris etc.; omnes enim profugos e silvis et rubetis capiunt, virgines stuprantes et violantes. Kynstut cum suis vastabat usque in Nydenburg, ubi vidit castrum viriliter armatum divertitque se cum rapina grandi, deducit eciam per paganos 800 homines, senes, juvenes vi, in magno merore, qui omnes optaverunt sibi mortem. Multi eciam ibidem sunt flammis exusti. Et revertuntur per Masoviam ad sua, dividuntque spolia juxta merita cuiuscunque, susceptis mulieribus et pueris in artam servitutem, incarcerantes quasdam, sic et viros.

Frater Borghardus dum in visitacione esset in Nerbekiten, audiens in collacione huiusmodi tribulaciones et ve chiristianorum, in maxima cordis afflictione, manuum consrictione [212] clamavit ad dominum, dicens: о domine, propter mortem tuam etc. respice hanc afflictionem, quam impijssimi infideles tuis fidelibus inferunt!

In vigilia sancti Jacobi, rex Wytan primam reysam suam fecit cum suis, venitque in Tammow inavisatam, urens et rapiens, consequenter prope Ynsterburg, et 50 occisi sunt a messoribus et eorum equi delati et redeunt ad sua.

Frater Johannes de Lorche, advocatus Sambiensis statuit reysam in authumpno contra paganos magnam et cum prefectis de Ynsterhurg Wigando, de Girdow, de Tapiow; hii intrant deserta, fabricantque ibidem navicutas, quas per alterum medium miliare trahunt per terram in Prisen et terra ista erat avisata; parve quidem erant, quare 6 viros in una navicula muttunt sursum Mimilam, ubi in alio flumine inveniunt 2 naves, quarum quelibet pro 60 viris erat, quas adducunt; unde prefectus de Ynsterburg cum 200 transfretavit et cum eo Franko collega magistri, impugnantes castrum, a quo impulsi sunt. Quidam de fratribus ictu arietis offensus est et in septo delatus in Prussiam et sic a domo descendunt ad naves. In ultimam quidem intrant quasi XL viri, quos pagani persequen[214]tes invadunt, lanceas 6 infigentes in navim, jacientes cum Kambucis etc.; tamen manus eius evaserunt.

Frater Theodericus de Elner commendator de Balga in die omnium sanctorum cum magno exercitu, adjunctis aliis fratribus, intra Russiam in obsidionem castri Beliag, ubi per noctem steterunt in numero 500. In crastino fratres accelerant per silvam grandem, intrant terram bonam Cammentze, quam ubique devastant. In terra Samaytarum noluerunt stare; cognoverunt eos esse armatos, quare intrantes terram Kaltenarum, quam rapina, igne, occisione perturbant virorum, mulierum et puerorum, quorum numerus existimare non potest, quos cum rapina immensa deduxerunt. Pagani huiusmodi considerantes intrant silvam, in qua rivus erat, quern fratres transvolant et per silvam properant. Sed et pagani celeriter in eos injiciunt lanceas, petras, kambucas, letaliter vulnerando, non obstantibus galeis aut loricis etc. Quare fratres descendunt de equis et fit bellum acerrimum, in quo 21 cruciferi cesi sunt in mortem, preter multos nobiles. Quendam fratrem captivatum alligabant ad arborem et lanceolis suis multis vulneribus occisum diis obtulerunt. Cuius anima cum ceteris deo sit commissa. Frater vero Gerhardus misericorditer a deo fuit preservatus.

Magister convertit se ad terram in reditu ad exercitum in Kalanken, quam succendunt et spoliant et salubriter discedunt.

[216] Eodem anno Kynstut et Algart cum 3 exercitibus intrant terram Nadower inavisatam, vigiles sublevantes et circumcirca Ynsterburg castrum comburunt omnia, viros, mulieres cum ingenti rapina et equos fratrum deduxerunt. Alius exercitus hostili incursione in Nerwekiten, ubi vastant ut supra; tandem in terram Tapelaken et Nadrower vulgariter sufficientem rapinam etc. deferentes, 3us in terram Welowen, per quam discurrunt, villas, ecclesias et omnia comburentes et vastantes, occidentes el capientes. Similiter terram Canonicorum in Konigisberg, Salow dictam, viros et mulieres educentes. Consequenter festinant contra domum episcopi Jurgenburg eic.

In die sancti Slephani frater Kun, frater Wygandus supra dicti cum 600 viris intrant prope Slaose, invadentes paganos non avisatos et 500 viros et mulieres captivabant, de quibus 205 ducti sunt ad terram et custodoti et XL. occisi.

In die nativitatis cristi VII. Kal. Januarii frater Theodericus de Elner, commendator in Balga, cum 600 intrat Pelitz, [218] ubi stetit 2 diebus et noctibus. Capitaneus castri ibidem viriliter se defendebat. In cuius conflictu multi Rutenorum ceciderunt, viri, mulieres et pueri capitim ducuntur cum magna rapina, 200 de captivis etc.

Iterum frater Kun de Hattenstein cum 150 statuit reysam in terram Ranayn, in qua captivavit viros, mulieres, pueros et occidit multos. Simile egit in Pastow.

Magister Wynricus etc. scrutans loca pro castro edificando in desertis pro conservation patrie; quibus compertis, fecit murare Bartenburg et Demryn.

Post hec frater Gotfridus marschalkus et frater Rotherus de Elner, magnus commendator Merker et Alyten terras vastant, in quas mane intrabant. Quatuor eciam copie vise sunt in terris, que multis occisis paganonim et captivis ductis salubriter revertuntur.

Eodem anno magister Wynricus validus paganorum supplantator, ad quern cum venisset dominus Albertus dux Austrie cum 62 militibus et nobilibus in Prussiam pro fidei amplificacione, honorificeque, ut decet principes, est susceptus et tractatus, statuitque reysam, unde omnes dicti peregrini leti se [220] preparant una cum magistro in arma contra paganos, compromittuntque in quendam nobilem teutonicum obedienciam tanquam in capitaneum, veniuntque in terram Kaltanenensem, iussu magistri vexillum ordinis elevabatur. Similiter dux Austrie cum suis in spiritu militari; in qua terra magister et dux steterunt diebus 2 et totam igni tradunt, viros, mulieres et pueros depulerunt nec quisquam evasit manus eorum. Post hec in terra Wenducke in multiplici dampno steterunt X diebus et redeunt domum adducentes Rutenos et paganos.