Беларускiя пiсьменнiкi: 1917-1990

Узнагароджаны Георгіеўскім крыжам.

Памёр у канцы 1917 г. ці ў пачатку 1918 г. ад тыфу.

З першым вершам выступіў у друку ў 1909 г. (газета «Наша ніва»). Паэтычныя і публіцыстычныя творы пісьменнік публікаваў у «Беларускім календары «Нашай нівы», часопісе «Лучынка» і іншых беларускіх выданнях. Падрыхтаваў кніжку паэзіі «Лірнік» і ў 1913 г. паслаў у Віленскае выдавецкае таварыства, але выхаду яе перашкодзіла першая сусветная вайна. Асобныя творы змешчаны ў кнігах «Хрэстаматыя новай беларускай літаратуры» (Вільня, 1927), «Беларуская дакастрычніцкая паэзія» (1967), у «Беларускім календары» (Беласток, 1979).

На беларускую мову перакладаў творы В.Бялінскага.

Арочка Мікола, нарадзіўся 10.12.1930 г. у вёсцы Вецявічы Слонімскага раёна Гарадзенскай вобласці ў сялянскай сям'і.

У 1951 г. скончыў Азярніцкую сярэднюю школу Слонімскага раёна і паступіў на філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Пасля заканчэння ўніверсітэта (1956) працаваў у часопісе «Сельская гаспадарка Беларусі» (1956-1960) і ў газеце «Літаратура і мастацтва» (1962). У 1966 г. скончыў аспірантуру пры Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР. З 1966 г. - навуковы супрацоўнік гэтага інстытута. Доктар філагічных навук. Сябра СП СССР з 1958 г.

У друку з вершамі пачаў выступаць з 1949 г. (баранавіцкая абласная газета «Чырвоная звязда»). Аўтар кніжак паэзіі «Не ўсе лугі пакошаны» (1958), «Ветраломная паласа» (1962), «Крылатае семя» (1967), «Кветкі бяссмертніка» (1972), «Матчына жыта» (1978), «Колас на ржышчы» (1980), «Бяздоннае» (1985), «Падземныя замкі» (1986), драматычных паэм «Курганне. Крэва» (1982), «Судны дзень Скарыны» (1990), кніжкі вершаў для дзяцей «У птушынай вёсцы» (1964) і аповесці «Хай расце маладая таполя» (1964).

Выдаў крытыка-літаратуразнаўчыя кнігі «Валянцін Таўлай» (1969), «Галоўная служба паэзіі» (1974), «Беларуская савецкая паэма» (1979), «Саюз часу і майстэрства» (1981), «Максім Танк: Жыццё ў паэзіі» (1984), «Поэзия и война» (1987). Адзін з аўтараў «Истории белорусской советской литературы» (1977).

Выступае як перакладчык з расейскай, латышскай, польскай, ангельскай моў.

Арсеннева Наталля, нарадзілася 20.09.1903 г. у горадзе Баку (Азербайджан) у сям'і служачага.

Пасля заканчэння 1-й Віленскай беларускай гімназіі (1921) паступіла на гуманістычны факультэт Віленскага ўніверсітэта. У сувязі з пераводам мужа ў Хелмно (Польшча) у 1922 г. вымушана была пакінуць вучобу. У 1939 г. апынулася ў БССР, працавала ў вілейскай абласной «Сялянскай газеце». Як жонка польскага афіцэра з двума сынамі выслана на пачатку 1940 г. у Казахстан. Працавала там у калгасе. Паводле хадайніцтва СП БССР, вярнулася ў траўні 1941 г. у Беларусь. У час Вялікай Айчыннай вайны апынулася пад акупацыяй, працавала ў «Менскай (Беларускай) газэце». У 1944 г. кіравала аддзелам літаратуры Беларускага культурнага згуртавання. У сувязі з наступленнем Савецкай Арміі (1944) выехала з мужам у Германію, дзе знаходзілася нейкі час у лагеры для перамешчаных асоб. З 1950 г. жыла ў ЗША.

Першы верш у беларускім друку апублікавала ў 1920 г. (газета «Наша думка»). Аўтар зборнікаў паэзіі «Пад сінім небам» (Вільня, 1927), другі зборнік «Жоўтая восень» не паспеў выйсці з-за вайны, «Сягоньня» (Менск, 1944), «Між берагамі» (Нью-Ёрк - Таронта, 1979).

Апублікавала п'есу «Сваты» (1955), шэраг абразкоў. Напісала лібрэта да опер М.Шчаглова «Лясное возера», «Усяслаў Чарадзей» і да яго ж аперэты «З выраю», шэраг тэкстаў для песень.

Пераклала на беларускую мову драму Г.Гаўптмана «Затонуты звон» (1948-1954, пастаўлена ў 1943 у Менску), «Евангельскі хрысціянскі сьпеўнік» (Менск, 1943), лібрэта опер «Вяселле Фігаро», «Чарадзейная жалейка» В.А.Моцарта, «Вольны стралец» К.М.Вэбера, «Кармэн» Ж.Бізэ, «Цыганскі барон» І.Штраўса, тэксты арый да «Яўгенія Анегіна» П.Чайкоўскага, пралог да «Рамэо і Джульеты» У.Шэкспіра, раздзелы з «Дзядоў», «Пана Тадэвуша» А.Міцкевіча, асобныя вершы І.В.Гётэ і інш.

Артымовіч Надзея, нарадзілася 18.02.1946 г. у вёсцы Аўгустова Бельска-Падляшскага павета Беластоцкага ваяводства (Польшча) у сям'і служачага.

У 1964 г. скончыла Беларускі ліцэй у Бельску-Падляшскім. У 1965-1967 гг. вывучала русістыку ў Настаўніцкай студыі ў Беластоку, затым - беларускую філалогію ў Варшаўскім універсітэце. Пасля заканчэння ўніверсітэта (1972) працавала як расейска-польскі перакладчык у Інстытуце прамысловага дызайну (Варшава). У 1979 г. вярнулася ў Бельск-Падляшскі. Да 1983 г. працавала ў мясцовым Доме культуры. Сябра літаратурнага аб'яднання «Белавежа». Кандыдат у сябры Саюза польскіх пісьменнікаў з 1986 г.

Дэбютавала як паэт у 1970 г. (газета «Ніва», Беласток). Першы зборнік вершаў «У сне, у болю слова» (1979) выйшаў у перакладзе на польскую мову ў Беластоку. Там жа выйшлі зборнікі паэзіі «Роздумы» (1981), «Сезон у белых пейзажах» (1990).

Асіпенка Алесь, нарадзіўся 07.09.1919 г. у вёсцы Пушкары Віцебскага раёна Віцебскай вобласці ў сялянскай сям'і.

Вучыўся на гістарычным факультэце Віцебскага педагагічнага інстытута (1939-1940). Настаўнічаў у Рудаках пад Віцебскам (1940-1941). У 1942 г. - партызан, памочнік камісара па камсамолу партызанскага атрада № 7 брыгады Аляксея Данукалава на Віцебшчыне. У снежні 1942 г. адпраўлены за лінію фронту - лячыўся ў шпіталі, вучыўся ў школе партызанскага руху, на партыйна-савецкіх курсах. У 1943 г. накіраваны на камсамольскую работу ў Горацкі раён Магілеўскай вобласці. З 1944 г. - карэспандэнт, літсупрацоўнік, загадчык аддзела, намеснік рэдактара, з 1952 г. - рэдактар газеты «Чырвоная змена». У 1955 г. завочна скончыў Менскі педагагічны інстытут. У 1953-1972 гг. - загадчык аддзела, адказны сакратар, намеснік галоўнага рэдактара, галоўны рэдактар часопіса «Маладосць». У 1972-1976 гг. - галоўны рэдактар сцэнарнага аддзела кінастудыі «Беларусьфільм», у 1976-1980 гг. - галоўны рэдактар штотыднёвіка «Літаратура і мастацтва». Сябра СП СССР з 1957 г.

Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны I і II ступені, двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, «Знак Пашаны» і медалямі.

Заслужаны работнік культуры БССР (1979).

Першае апавяданне надрукаваў у 1945 г. Выйшлі ў свет зборнікі апавяданняў і аповесцей «Лёд растае» (1958), «Подых кветак і працы» (1960), «Дарога ў даль» (1962), «Крокі» (1971), «Парогі» (1973), «Абжытыкут» (1964), «Жыта» (1968), «Канец бабінага лета» (1975), «Два дні і дзве ночы» (1977), «Пяцёра адважных» (1985), раманы «Вогненны азімут» (1966), «Непрыкаяны маладзік» (1974, поўнае выданне ў 1982), «Святыя грэшнікі» (1988). У 1979 г. выйшлі Выбраныя творы ў 2-х, у 1989-1990 гг. - у 3 тамах.

Зрабіў літаратурны запіс кнігі А.Дзенісевіча «Орлиное племя» (1970). Аўтар сцэнарыяў мастацкіх фільмаў «Пяцёра адважных» (1971), «Канец бабінага лета» (1982), «Трывогі першых птушак» (1986). Сааўтар сцэнарыяў мастацкіх фільмаў «Ясь і Яніна» (з С.Паляковым, 1974), «Трэцяга не дадзена» (з І.Балгарыным і М.Пяцігорскай, 1980), «Кожны трэці» (з Н.Сафаравым, 1980).

Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі (1974) за літаратурны запіс кнігі А.Дзенісевіча «Орлиное племя», Літаратурнай прэміі імя І.Мележа (1981) за раман «Непрыкаяны маладзік».

Астапенка Алесь, нарадзіўся 14.07.1920 г. у вёсцы Сырская Буда Кармянскага раёна Гомельскай вобласці ў сялянскай сям'і.

Да Вялікай Айчыннай вайны скончыў тры курсы літаратурнага факультэта Менскага педагагічнага інстытута. Адначасова працаваў у рэдакцыі газеты «Звязда». У час Вялікай Айчыннай вайны - рэдактар і дыктар беларускай рэдакцыі Ўсесаюзнага радыёкамітэта (Масква), удзельнічаў у баях на Заходнім і Бранскім франтах. Улетку 1943 г. пад Арлом быў цяжка паранены. З восені 1943 г. зноў працаваў на радыё ў Маскве. Вярнуўшыся ў Менск, загадваў аддзелам літаратуры і мастацтва газеты «Чырвоная змена» (1946-1947), аддзелам піянерскага жыцця часопіса «Бярозка» (1947-1953). Сябра СП СССР з 1947 г.

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны II ступені і медалямі.

Памёр 20.07.1970 г.