Пялёсткi (апавяданнi на белорусском языке)

- Няхай носяць! Мы з табой самi справiмся i не натомiмся так, як яны.

Узяўшы вострую сякеру, мой сябар насек з розных дрыноў валiкi-качалкi, сантыметраў па семдзесят - восемдзесят даўжынёй. Пасля i кажа:

- Вось на гэтых качалках бярвенне само i пойдзе. Ты толькi перанось iх, як будуць вызваляцца, з заду наперад.

Застрамiўшы ў тарэц сякеру, ён крыху падняў ад зямлi бервяно, а я падкiнуў валiк. Пасля - другi, трэцi... Мой напарнiк, крыху прыгнуўшыся, застромленай сякерай вёў бервяно, даваў яму кiрунак, а я падкладваў ды падкладваў валiкi, памагаў сваёй сякерай, застрамiўшы яе з камля... Мы ўдвух у сярэднiм зрабiлi ўдвая больш, чым нашы таварышы. Яны ўсе бачылi, як лёгка перавозiм мы бярвенне, але нейкае самалюбства не дазволiла iм скарыстаць наш спосаб. Ды i нацягалiся ўжо даволi, натрудзiлi плечы, рукi...

Багата ў нашай супольнай з iм працы было падобных выпадкаў, але не менш цiкава i тое, як мы з iм пачыналi сваю штодзённую работу.

Першыя днi я крыху непакоiўся. Прыходзiм мы на сваю рабочую пляцоўку. Усе да аднаго становяцца адразу працаваць, а мы... мы пачынаем вастрыць усе iнструменты: жалезкi ад фуганкаў, фальцовак, стамескi.

- Сяргей Аляксандравiч! Пакiньма! Бачыш, колькi сябры зрабiлi?

- Няхай робяць, няхай! Яны рукi свае панабiваюць. Ды i якасць iхняе работы будзе несамавiтая. А мы з табой iх здагонiм i абгонiм.

Так i было. Наш iнструмент толькi спяваў, калi мы пускалi яго ў поўны ход. Да абеду мы сапраўды абганялi сваiх суседзяў... А яны гневалiся.

- Што з iмi раўняцца?! У iх жалезкi лепшыя!

А жалезкi тыя - з аднае фабрыкi...

У сваёй далейшай працы часам падсвядома выкарыстоўваў я падобныя парады, назiраннi i не толькi ў сталярнай справе, а i ў розных iншых, як, напрыклад, у мулярскай...

Асiнавыя дровы...

А яшчэ вось як народная дасцiпнасць дапамагла нам пазбавiцца дужа непрыемнай аперацыi: у нядаўна адрамантаванай кватэры зiмою здымаць жалезную трубу, якая злучала нашу галандачку з комiнам у суседняй кватэры. Справа ў тым, што трубу запоўнiла сажа, нават дым не праходзiў.

Суседка, Кацярына Пятроўна, пачуўшы тое, кажа:

- Не слухайце муляроў, не трэба нiчога разбiраць ды ў кватэры бруд разводзiць. Вазьмiце бярэмца сухiх асiнавых дроў ды прапалiце iмi ў печы.

Спачатку мы з жонкай падумалi, што наша суседка жартуе, бо яна была кабета вясёлая, жыццярадая. Я, на ўсякi выпадак, запытаўся ў яе:

- А цi не падобна ваша парада, Кацярына Пятроўна, да той, якую мне, малому, давалi, калi я меўся зайцоў лавiць: вазьмi, маўляў, драбочак солi i ўскiнь зайцу на хвост, заяц адразу i сядзе...

- Ды што вы, - кажа, - якiя жарты! Пойдзем, я памагу вам i бервяно асiнавае распiлаваць.

Падрыхтавалi мы ўсё. Прынёс я бярэмца дроў. Распалiлi. I што б вы думалi: як пачало гудзець, як пачало палаць, дык мы i не дазналiся, куды тая сажа знiкла, так добра прачысцiла трубу. У далейшым, дзе б мы нi жылi, рыхтуючы палiва для зiмы, я заўсёды клаў асобна маленькую кладнiчку сухiх асiнавых дроў i прапальваў iмi печ не менш аднаго разу на месяц, не чакаючы таго, пакуль сажа запоўнiць увесь комiн...

Ветрык

Стаў я на тралёўку. Трэба было траляваць - вывозiць на конях - бярвенне з тайгi, з сопак i падвозiць яго да вялiзнага тартака, дзе гэтае бярвенне паступова распiлоўвалася на дошкi, цёс, брусы, на чыгуначныя шпалы.

Ранiцой мне стары дзядуля, сiбiрак, загадчык коннага двара, кажа:

- Табе конь прызначаны. Зваць яго Ветрык. Толькi быў ён у дзiкунскiх руках - дужа заняпаў.

Падышоў я да Ветрыка, зiрнуў - конь цёмна-шэры, у яблыках, але, вiдаць, бiты-перабiты, худы-худы. Па ўсёй скуры, на баках, - рубцы, пiсягi, дакрануцца нельга. Ён, вiдаць, так спаняверыўся ва ўсiх людзях, што, як толькi да яго руку працягнеш - на сцяну лезе.

- Ой, дзядуля, дзядуля! - кажу я загадчыку. - Ну што ж мне рабiць з такiм канём? Я ж нiчога не зараблю на iм. Хоць бы яму катэгорыю на месяц-два зменшылi...

- Не згаджаецца ветэрынар. Кажа, што ўнутры ён зусiм здаровы...

Ну i ўсё. Гутарка скончана. Падыходжу браць каня - з рук вырываецца, упiраецца, на каленi становiцца, а ў вачах такая жуда, такi жах, што, здаецца, зараз гвалт закрычыць, пачне лямантаваць. Я яго пагладзiў, пацерабiў каля вушэй, кажу:

- Ветрык! Ветрык! Не бойся мяне, я цябе бiць не буду. Пойдзем памаленьку.

Ледзь-ледзь выцягнуў са станнi да саней. Запрагаю, накладаю збрую, а ён дрыжыць, як ад трасцы якой. Узяў я сена ахапак, паклаў на калодку. Думаю, пакуль буду грузiць, ён хоць сена з'есць. Паехаў.

Таварышы даўно ў тайзе, а я толькi еду.

Прыехаў на самую блiжнюю дзялянку. Ветрыку сена ахапачак на пень, а сам давай бярвенне да саней на сабе падцягваць. Увязаў ланцугом. Пагладзiў Ветрыка, пагаварыў з iм. Адно ўгiнаецца ад мяне, дрыжыць. Паехалi. На разгрузцы зноў - яму сена пад самы нос. Пакуль запiсалi, скацiлi - ён сена ўсё i даеў.

Так мы з iм i пачалi працаваць, з Ветрыкам. Праходзяць два тыднi. Ён ужо зусiм перастаў мяне баяцца. Нават iржаць пачаў, калi я да яго ранiцай прыходзiў. Авёс свой пачаў з'ядаць увесь. Сена еў, колькi хацеў, бо я без сена нi разу ў тайгу з iм не е'здзiў. I пачаў мой Ветрык станавiцца сапраўдным Ветрам. Павазiў я на iм малыя вазы - стаў вазiць большыя. Заработкi мае павялiчылiся. Раны-пiсягi на ягоных баках знiклi. Хоць пры абозе былi адмысловыя людзi, якiя павiныы былi чысцiць коней, але i сам я, узяўшы шчотку, разоў колькi чысцiў яго. Ён адно галаву з боку на бок паварочваў, на сцяну больш не скакаў. Дзiва што! За колькi часу я яго лiтаральна пальцам не пастрашыў. Едзем, бывае - спынiцца з возам, я пагладжу яго, пачакаю, дам перадыхнуць. Глядзiш - пайшоў далей, як лепш i не трэба.

I прайшлi так аж чатыры месяцы. Дваццаць чалавек хадзiла за мной следам:

- Дай мне, дай мне Ветрыка. Ты ўжо наездзiўся з iм...

Я толькi пасмiхаўся ў адказ.

Бывала, едзем у тайгу, дык ён сам, без майго панукання, вылятае на абочыну, вiхрам абганяе легцавыя санi ды зноў на дарогу i пайшоў...

А якi ж ён ласкавы стаў! Падыду блiзка - галаву паверне ды губамi мяне за вуха зловiць або пачне лёгенька iржаць. Вось як ён да мяне звык, як уразумеў, што я сябар яму, а не звер люты, не вораг якi.

Парашылi вызвалiць Ветрыка ад цяжкой работы, каб зноў ён цешыў людскiя вочы, каб iншыя пабачылi, як можна аднавiць хараство ласкай, сардэчнасцю.

Сустрэча з кабаргою