Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)

- Прызнайцеся, хто вы такi? - глуха спытаўся Iван.

Чужаземец насупiўся, глянуў гэтак, нiбы ўпершыню бачыць паэта, i адказаў непрыязна:

- Не панiмай... расейскiй гаварыць...

- Яны не разумеюць! - умяшаўся з лаўкi рэгент, хаця яго нiхто i не прасiў тлумачыць за чужаземца.

- Не прытварайцеся! - грозна сказаў Iван i адчуў, як стала холадна ў грудзях. - Вы толькi што цудоўна гаварылi па-расейску. Вы не немец i не прафесар! Вы - забойца i шпiён! Дакументы! - люта крыкнуў Iван.

Загадкавы прафесар гiдлiва скрывiў i без таго скрыўлены рот i пацiснуў плячыма.

- Грамадзянiн, - зноў умяшаўся працiўны рэгент, - вы што ж гэта палохаеце iнтурыста? За гэта вы строга адкажаце! - А падазроны прафесар напусцiў пагарду на твар, завярнуўся i пайшоў прэч ад Iвана.

Iван адчуў, што разгубiўся. Задыхаючыся, ён звярнуўся да рэгента:

- Гэй, грамадзянiн, дапамажыце затрымаць злачынца! Вы абавязаны гэта зрабiць!

Рэгент ажывiўся, усхапiўся i закрычаў:

- Якi злачынец? Дзе ён? Чужаземны злачынец? - рэгентавы вочы радасна засвяцiлiся. - Гэты? Калi ён злачынец, то найперш трэба крычаць: "Каравул!" А то ён уцячэ. Давайце разам. Разам! - i тут рэгент разявiў пашчу.

У разгубленасцi Iван паслухаўся штукара-рэгента i крыкнуў: "Каравул!", а рэгент яго абмануў i нiчога не крыкнуў.

Адзiнокi хрыпаты Iванаў крык нiчога добрага не даў. Дзве нейкiя дзяўчыны шарахнулiся ад яго, i ён пачуў слова "п'яны!".

- Э, дык ты з iм заадно? - злосна закрычаў Iван. - Ты што, здзекуешся з мяне? Пусцi!

Iван кiнуўся ўправа, i рэгент - управа. Iван - улева, i той мярзотнiк таксама.

- Ты знарок пад нагамi блытаешся? - азвярэла закрычаў Iван. - Я цябе самога здам у мiлiцыю!

Iван паспрабаваў схапiць нягоднiка за рукаў, але прамазаў i нiчога не злавiў. Рэгент быццам скрозь зямлю правалiўся.

Iван вохнуў, глянуў удалечыню i ўгледзеў ненавiснага незнаёмца. Той ужо быў ля выхаду ў Патрыярхаў завулак, i не адзiн. Болей чым сумнiцельны рэгент паспеў далучыцца да яго. Але гэта яшчэ не ўсё: трэцiм у гэтай кампанii аказаўся вялiкi, як кармляк, чорны, як сажа альбо грак, кот з вялiзнымi кавалерыйскiмi вусамi, якi невядома адкуль узяўся. Тройца рушыла ў Патрыярхаў завулак, прычым кот iшоў на заднiх лапах.

Iван кiнуўся ўслед за злачынцамi i адразу ж пераканаўся, што дагнаць iх будзе вельмi цяжка.

Тройца iмгненна праляцела па Патрыярхавым i апынулася на Спiрыдонаўцы. Колькi Iван нi прыбаўляў хады, адлегласць нiяк не скарачалася. I не паспеў паэт апамятацца, як пасля цiхае Спiрыдонаўкi апынуўся ля Нiкiцкiх варот, дзе становiшча яго пагоршылася. Тут ужо было шмат людзей, Iван наляцеў на мiнака, яго аблаялi. Бандыцкая шайка тут вырашыла ўжыць выпрабаваны бандыцкi прыём уцякаць уроссып.

Рэгент спрытна на хаду ўскочыў у аўтобус, якi iмчаў да Арбацкае плошчы, i знiк. Пасля таго як згубiў аднаго ўцекача, Iван засяродзiў сваю ўвагу на кату i бачыў, як гэты дзiўны кот падышоў да падножкi маторнага вагона "А", што стаяў на прыпынку, нахабна адапхнуў жанчыну, якая аж вiскнула, ухапiўся за парэнчу i нават паспрабаваў сунуць кандуктарцы грыўню праз адчыненае з-за духаты акно.

Паводзiны ката гэтак уразiлi Iвана, што ён нерухома замёр ля бакалейнай крамы на рагу, i тут другi раз яшчэ больш быў уражаны паводзiнамi кандуктаркi. Тая, як толькi ўгледзела ката, якi лез у трамвай, аж закалацiлася ад злосцi i закрычала:

- Катам нельга! З катамi нельга! Псiк! Злазь, а то мiлiцыю паклiчу!

I кандуктарку, i пасажыраў уразiла тое, што кот лезе ў трамвай, а не тое, што ён збiраецца заплацiць!

Кот аказаўся не толькi здольны аплацiць, але i дысцыплiнаваны. Пасля першага ж вокрыку ён спынiў наступ, злез з падножкi i сеў на прыпынку, пацiраючы грыўняй вусы. Але як толькi кандуктарка тузанула за вяроўку i трамвай рушыў, кот зрабiў тое, што робяць усе, каго выганяюць з трамвая i каму трэба ехаць. Кот прапусцiў усе тры вагоны, ускочыў на заднюю дугу апошняга, лапаю ўчапiўся за нейкую кiшку, якая тырчала збоку, i паехаў, тым самым зэканомiўшы i грыўню.

Захапiўшыся брыдкiм катом, Iван ледзь не ўпусцiў галоўнага - прафесара. Але, на шчасце, той не ўспеў уцячы. Iван угледзеў шэры берэцiк у натоўпе ў пачатку Вялiкае Нiкiцкае, альбо па-цяперашняму Герцана. У адно iмгненне Iван апынуўся там. Паэт i хады дадаваў, i спрабаваў подбегам, штурхаў мiнакоў, але i на сантыметр не наблiзiўся да прафесара.

Як не быў засмучаны Iван, яго ўражвала тая ненатуральная хуткасць, з якою iшла пагоня. I дваццаць секунд не прамiнула, як Iван быў ужо аслеплены агнямi Арбацкае плошчы. Яшчэ некалькi секунд - i цёмны завулак з крывымi ходнiкамi, дзе Iван Мiкалаевiч упаў i абабiў калена. Зноў асветленая магiстраль - вулiца Крапоткiна, потым завулак, потым Астожанка i яшчэ адзiн завулак, панылы, непрыгожы i малаасветлены. I вось тут Iван Мiкалаевiч канчаткова згубiў таго, хто быў яму патрэбны. Прафесар знiк.

Iван Мiкалаевiч збянтэжыўся, але ненадоўга, таму што раптам здагадаўся, што прафесар абавязкова павiнен апынуцца ў доме No 13 i абавязкова ў кватэры No 47.

Iван Мiкалаевiч уварваўся ў пад'езд, узляцеў на другi паверх, адразу ж знайшоў гэтую кватэру i нецярплiва пазванiў. Чакаць давялося мала: адчынiла Iвану нейкая дзяўчынка гадоў пяцi, нiчога не спыталася i пайшла некуды.

У вялiзным, ушчэнт занядбаным пярэднiм пакоi, якi асвятляўся маленькай вугальнай лямпачкай пад высокай i чорнай ад бруду столлю, на сцяне вiсеў веласiпед без шын, стаяў вялiзны куфар, акаваны жалезам, а на палiцы над вешалкай ляжала зiмовая шапка, i яе доўгiя вушы звiсалi ўнiз. За аднымi з дзвярэй гулкi мужчынскi голас у радыёапараце сярдзiта крычаў нешта вершамi.

Iван Мiкалаевiч не разгубiўся ў незнаёмых абставiнах i пашыбаваў у калiдор, разважаючы: "Ён, вядома, схаваўся ў ванным пакоi". У калiдоры было цёмна. Патыкаўшыся ў сцены, Iван убачыў вузенькую палоску святла пад дзвярыма, намацаў ручку i пацягнуў за яе. Зашчапка адскочыла, i Iван апынуўся якраз у ванным пакоi, падумаў, што яму пашанцавала.

Аднак пашанцавала не гэтак, як трэба было! На Iвана патыхнула вiльготнай цеплынёй, i, пры святле вуголля ў калонцы, ён убачыў вялiкiя ночвы, якiя вiселi на сцяне, ванну з чорнымi плямамi там, дзе была абабiта эмаль. Дык вось, у гэтай ванне стаяла голая грамадзянка, уся ў мыле i з мачалкаю ў руках. Яна блiзарука прыплюшчылася на Iвана, якi ўварваўся, вiдаць, памылiлася пры гэтым пякельным асвятленнi, сказала цiха i весела:

- Кiрушка! Хопiць вытвараць! Вы што, здурнелi!.. Фёдар Iванавiч зараз вернецца. Марш адсюль зараз жа! - i махнула на Iвана мачалкаю.

Непаразуменне было вiдавочнае, i вiнаваты ў iм быў, вядома ж, Iван Мiкалаевiч. Але прызнацца ў гэтым ён не захацеў i ўсклiкнуў з дакорам: "Ай, распуснiца!.." - i адразу чамусьцi апынуўся на кухнi. Там нiкога не было i на плiце стаяла маўклiва каля дзесятка прымусаў. Толькi месячны праменьчык, якi прабiўся скрозь запыленае, многiя гады не выцiранае шкло, скупа асвятляў куток, дзе ў пыле i павуцiне вiсела забытая iкона, з-за кiвота якое высоўвалiся два канцы вянчальных свечак. Пад вялiкай iконай вiсела прышпiленая маленькая - папяровая.

Нiхто не ведае, якая думка завалодала Iванам, але толькi перш чым выбегчы на чорны ход, ён узяў адну свечку, а таксама i папяровую iкону. Разам з гэтымi прадметамi ён пакiнуў невядомую кватэру, нешта мармытаў, бянтэжыўся ад таго, што толькi што перажыў у ванным пакоi, мiжволi спрабаваў угадаць, хто быў гэты нахабны Кiрушка i цi не яму належыць брыдкая шапка з вушамi.

У пустым змрочным завулку паэт азiрнуўся, шукаючы ўцекача, але таго нiдзе не было. Тады Iван цвёрда сказаў сабе самому:

- Ну вядома, ён ля Масквы-ракi! Наперад!

Варта было, мабыць, запытацца ў Iвана Мiкалаевiча, чаму ён думае, што прафесар менавiта ля Масквы-ракi, а не дзе-небудзь у iншым месцы. Ды бяда ў тым, што запытацца не было каму. Змрочны завулак быў зусiм пусты.

Праз некаторы час можна было бачыць Iвана Мiкалаевiча на гранiтных прыступках амфiтэатра Масквы-ракi.