Пастушыная гiсторыя пра Дафнiса i Хлою (на белорусском языке)

18

Весела пасмяяўся Астыл, асаблiва з гэтых слоў, i, сказаўшы, што Эрас з кожнага робiць вялiкага сафiста, стаў чакаць зручнага моманту, каб пагаварыць з бацькам пра Дафнiса.

Усю гэтую размову ўпотай чуў Эўдрам, якi, любячы Дафнiса як добрага дзецюка, мучыўся, што такая краса будзе згнюшана Гнатанам, i адразу ўсё расказаў Дафнiсу i Ламану. Дафнiс, уражаны, вырашыў або адважыцца ўцякаць разам з Хлояй, або памерцi, узяўшы i яе сваёй хаўруснiцаю. А Ламан, выклiкаўшы Мiрталу з хаты, сказаў: "Мы прапалi, жонка. Якраз час раскрыць нашу таямнiцу. Прапалi нашы козы i ўсё астатняе; але, клянуся Панам i нiмфамi, нават калi б меў астацца, як кажуць, валом у стайнi, не змаўчу пра Дафнiсаву долю, а як знайшоў яго падкiнутага, раскажу, як яго гадавалi, адкрыю, што я знайшоў пры iм, пакажу. Хай ведае гэты нягоднiк Гнатан, хто такi ён i каго адважваецца кахаць. Дастань мне толькi гэтыя прыкметныя знакi - каб былi пад рукою".

19

Умовiўшыся так, яны вярнулiся ў хату; а Астыл, зайшоўшы да бацькi, калi той быў вольны, папрасiў дазволу ўзяць з сабою Дафнiса ў горад, бо ён прыгожы i зашкода яго для работы ў вёсцы, а Гнатан хутка мог бы навучыць яго гарадскiм манерам. Бацька ахвотна згаджаецца i пасылае па Ламана i Мiрталу, каб абвясцiць iм добрую навiну, што Дафнiс будзе надалей замест козам i казлам слугаваць Астылу; паабяцаў замест яго даць двух казапасаў. I тут Ламан, калi ўжо збеглiся ўсе рабы, усцешаныя, што будуць мець такога прыгожага таварыша, папрасiў слова i пачаў казаць: "Выслухай, о ўладару, ад старога чалавека праўдзiвае слова: клянуся Панам i нiмфамi, што анi не схлушу. Я Дафнiсу не бацька, i Мiртала не мела шчасця быць яго мацераю. Iншыя бацькi падкiнулi дзiцятка, вiдаць, маючы ўжо даволi большых дзяцей; я ж знайшоў пакiнутага i гадаванага маёю казою; калi яна памерла, я пахаваў яе ў садзе, бо любiў яе за мацярынскi клопат. Знайшоў пры iм i прыкладзеныя прыкметныя знакi; прызнаюся, уладару, што iх хаваю; яны сведкi лепшай долi, чым наша. Каб ён быў рабом Астылу, я не супроць, прыгожы слуга прыгожага i добрага ўладара. Але каб з яго згнюшаўся п'яны Гнатан, не магу сцярпець; ён стараецца адвесцi яго ў Мiтылену, каб зрабiць жанчынаю".

20

Ламан, сказаўшы гэта, замоўк i залiўся слязамi. Калi ж Гнатан, нахабна паводзячы сябе, пачаў пагражаць бойкаю, Дыянiсафан, уражаны аповядам, загадаў Гнатану замоўкнуць, кiнуўшы на яго суровы нахмураны позiрк, i пачаў зноў выпытваць у Ламана, загадаўшы казаць праўду i не выдумваць нiякiх баек, абы затрымаць пры сабе сына. Але Ламан стаяў на сваiм, кляўся ўсiмi багамi i аддаваў сябе на ўсялякую муку, калi ён хлусiць; i Дыянiсафан з Клеарыстаю, якая сядзела побач, пачаў узважваць яго словы: "Навошта Ламану хлусiць, калi ён мог за аднаго двух казапасаў атрымаць? Ды i як бы селянiн выдумаў такое? I хiба адразу не было вiдаць, што ад такога старога i ад непагляднай жанчыны такi прыгожы сын не мог нарадзiцца?"

21

I надумаўся ён больш не гадаць, а зараз жа паглядзець прыкметныя знакi, цi сапраўды яны паказваюць на больш слаўную долю. Мiртала пайшла, каб iх прынесцi: яны зберагалiся ў старой пастуховай торбе. Калi яна ўнясла iх, Дыянiсафан першы паглядзеў i, убачыўшы пурпуровую кашульку, золатакаваную засцежку i кiнжальчык з тронкам са слановай косцi, голасна ўскрыкнуў: "О ўладару Дзеўсе!" I клiча жонку, каб тая паглядзела. Калi яна зiрнула, таксама голасна ўскрыкнула: "Любыя мойры! Цi ж не пакiнулi мы гэтага з нашым дзiцем i цi не ў гэтыя мясцiны казалi мы Сафрасiнi аднесцi яго? Гэта ж не якiя-небудзь iншыя, а якраз тыя. Любы муж, наша гэтае дзiця, твой сын Дафнiс, i бацькоўскiх коз ён пасвiў!"

22

Пакуль яна яшчэ гаварыла, а Дыянiсафан цалаваў прыкметныя знакi i плакаў з празмернай радасцi, Астыл, уразумеўшы, што Дафнiс яго брат, скiнуў плашч i пусцiўся бегчы ў сад, каб першым пацалаваць Дафнiса. А Дафнiс, убачыўшы, што да яго бяжыць Астыл, а за iм цэлая грамада, гукаючы: "Дафнiсе!", падумаў, што ён хоча яго злавiць, кiнуў сваю торбу i сiрынгу i панёсся да берага, каб кiнуцца ў мора з высокай скалы. I было б амаль нечуванае - зноў страцiць Дафнiса, ледзь толькi яго адшукаўшы, калi б Астыл не зразумеў гэтага i зноў не закрычаў: "Стой, Дафнiсе, нiчога не бойся: брат я табе, а бацькi - тыя, што да гэтага дня былi ўладарамi тваiмi. Ламан толькi што нам пра казу расказаў i прыкметныя знакi паказаў; абярнiся i паглядзi, як усе радуюцца i смяюцца. Але мяне першага пацалуй; клянуся ж нiмфамi, што не хлушу".

23

Толькi пасля гэтай клятвы прыпынiўся Дафнiс i пачакаў, пакуль падбег Астыл, i тады пацалаваў яго. А калi цалаваў, падбегла рэшта слуг i служанак, сам бацька, а з iм i мацi. Усе яго абдымалi, цалавалi, радуючыся i плачучы. Але ён бацьку i мацi перш чым iншых ласкава прывiтаў: як бы ён ужо даўно iх знаў, прыцiскаў да сваiх грудзей i не хацеў выпускаць з абдымкаў: так хутка дае веры прырода. Нават Хлою на хвiлю забыў. I, вярнуўшыся дадому, надзеў дарагiя шаты, прысеў пры родным бацьку i слухаў яго аповяд:

24

"Ажанiўся я, дзецi, зусiм малады i ў хуткiм часе зрабiўся, як мне здавалася, шчаслiвым бацькам, бо нарадзiўся ў мяне першым сын, другою была дачка i трэцiм Астыл. Мне здавалася, што сям'я даволi вялiкая, i калi нарэшце яшчэ гэты сын нарадзiўся, я выкiнуў яго, а гэтыя рэчы прыдаў яму не як прыкметныя знакi, а як пахавальныя ахвяры. Але доля судзiла iнакш. Большы мой сын i дачка загiнулi ад аднае хваробы ў адзiн i той самы дзень; цябе зберагла мне вышэйшая воля багоў, каб быць яшчэ адною апораю ў старасцi. Не папракай мяне, што я ўчынiў, бо не з добрае волi рашыўся на гэта, i ты, Астыле, не журыся, што цяпер толькi частку ты замест усяго багацця дастанеш, але для разумных людзей няма лепшага за брата скарбу, любiце адзiн аднаго, а што да багацця, - з царамi пазмагаецеся. Шмат я вам зямлi пакiну, шмат спраўных слуг, золата, серабра i ўсялякага дабра, што бывае ў багацеяў. Толькi асобна Дафнiсу даю гэты маёнтак разам з Ламанам i Мiрталаю ды козамi, якiх ён пасвiў".

25

Калi ён яшчэ так казаў, Дафнiс ускочыў i прамовiў: "Акурат у час ты мне напомнiў, бацька. Пайду паганю маiх коз на вадапой. Цяпер пэўна чакаюць яны, сасмяглыя, маёй сiрынгi, а я тут сяджу". Усе ад душы засмяялiся, што ён, стаўшы ўладаром, яшчэ хоча быць казапасам. I паслалi некага iншага падбаць пра коз, самi ж, прынёсшы ахвяру Дзеўсу-збаўцу, наладзiлi ўсiм банкет. Толькi Гнатана не было на банкеце, поўны страху, ён цалюткiя дзень i ноч хаваўся ў каплiцы Дыянiса як чалавек, што просiць лiтасцi.